Σπύρος Ευαγγελάτος: Ο ευφάνταστος στροβιλισμός των εμπνεύσεων

Είμαι βέβαιος πως θα αποδεχθείτε αδιαμαρτύρητα ως ευνόητο τον συγκινησιακό φορτισμό του εγκωμίου που απευθύνω σ’ έναν παμπάλαιο φίλτατο φίλο. Έναν άνθρωπο στον οποίο το ελληνικό θέατρο και ο ελληνικός πολιτισμός οφείλουν πολύ περισσότερα απ’ όσα του έχει ως τώρα αναγνωρίσει η Πολιτεία με την υποδοχή του στα ανώτατα ακαδημαϊκά ιδρύματα, με τις όποιες δάφνες απένειμε στη δράση του, με τις κατά καιρούς επιβραβεύσεις και παρασημοφορήσεις του έργου που μας προσφέρει. Οι καταθέσεις άλλωστε του Σπύρου Ευαγγελάτου είναι καταξιωμένες από το ελληνικό και το διεθνές κοινό, την πιο δύσκολη, την πιο απαιτητική, την πιο στρυφνή θα έλεγα κριτική.

Ο Ευαγγελάτος, αν και γνήσιος Κεφαλονίτης, διαθέτει μια καθόλου ευκαταφρόνητη δόση κρητικής λεβεντιάς. Το εκρηκτικό αυτό μείγμα των γενετικών του καταβολών προβάλλει πάνω στην προσωπικότητά του τη συνύφανση μιας δημιουργικής τρέλας και την απελευθέρωση του συνειδησιακού κόσμου από κάθε καταναγκασμό. Μια ανεξαρτησία που υπερβαίνει τη συμβατικότητα των εκάστοτε τιμητικών διακρίσεων, την αυτοϊκανοποίηση της μετριοπάθειας και την πλεονεξία της αδηφαγίας. Ακριβώς επειδή, ως ενσυνείδητος πολίτης, δεν υπολογίζει και δεν αποτιμά τις επιδόσεις του με τα μέτρα και τα σταθμά της αγοράς. Αλλά προσπερνά τον εφησυχασμό των περιοδικών κατακτήσεων, ατενίζοντας το μέλλον με την απέραντη αισιοδοξία και την ατιθάσευτη ορμή μιας σφύζουσας νεανικότητας, με τις εσωτερικές δυνάμεις που προικίζουν τις ξεχωριστές ιδιοσυγκρασίες, με την ποιότητα μιας ώριμης παιδείας και με τις αξίες της στέρεης παράδοσης στην οποία είναι ταγμένος.

Πηγή: ΚΘΒΕ (www.ntng.gr)

Για ό,τι εντελώς υπαινικτικά προσπαθώ να συνοψίσω αγαπητοί φίλοι, θα μου επιτρέψετε να θεωρήσω το πανεπιστημιακό «αφιέρωμα» αυτού του Συνεδρίου σαν εισαγωγικό προοίμιο. Επειδή δεν αμφιβάλλω καθόλου ότι ο παραγωγικός του οίστρος θα εξακολουθήσει να μας εκπλήσσει με τις υποσχέσεις της γόνιμης φαντασίας και με το απόθεμα ενός απέραντου γνωστικού πεδίου, με μια ευαισθησία και μια δημιουργικότητα που παραμένει φρέσκια. Ο Σπύρος είναι άλλωστε νεότατος, όσο περίπου και εγώ, όσο και αρκετοί άλλοι από τους συμμετέχοντες στη χαρμόσυνη αποψινή εκδήλωση για να συνεορτάσουν και να συνευχηθούν. Γιατί ανήκει σε μια γενιά που στιγματίστηκε βιώνοντας τις εμπειρίες του Μεγάλου Πολέμου και του Εμφυλίου, της μετεμφυλιακής περιόδου και της δικτατορίας του ’67. Μια γενιά που δεν πτοείται από τα μνημόνια και τα κουρέματα, τις συρρικνώσεις των πολιτιστικών αγαθών και τα πάθη της παιδείας, από τα παραπαίοντα ήθη, τα προσφυγικά κύματα και τα σφραγίσματα των «αμφιθεάτρων», επειδή ούτε την πίστη της έχασε ούτε και τη μαχητικότητά της.

Τα λέω αυτά όσο γίνεται πιο περιεκτικά, για να υπογραμμίσω στον λίγο χρόνο που μου απομένει ορισμένες μόνο από τις πλευρές ενός εξαιρετικά σπάνιου προσωπικού ταλέντου με πηγαία την ευφρόσυνη διάθεση και ευφάνταστο τον στροβιλισμό των εμπνεύσεων. Ταυτόχρονα όμως για να επισημάνω τον υποδειγματικό σεβασμό των θεμάτων που επεξεργάζεται και ερμηνεύει απορρίπτοντας τις αποδομητικές προσεγγίσεις, με μια προκλητική μάλιστα ανυπακοή στις επιταγές των συρμών. Η αρετή ειδικά αυτή, θα προσέθετα, δεν σχετίζεται μόνο με τη σπουδή, την επίπονη μελέτη, τη συστηματική παρακολούθηση όλων των ομόλογων προβληματισμών και άλλων αντίστοιχων πειραματισμών σε διεθνές επίπεδο, αλλά έχει να κάνει με ένα χάρισμα όχι συνηθισμένο. Γιατί ο Σπύρος Ευαγγελάτος δεν υπηρετεί τις αρχές στις οποίες πιστεύει με την αποστασιοποιημένη λογική της γραφειοκρατικής υπαλληλίας ή με τις προσδοκίες των ανταποδοτικών ορέξεων που καλλιεργεί εντέχνως η τρέχουσα πραγματικότητα. Ανήκει δηλαδή σε όσους παραμένουν πεισματικά αφοσιωμένοι στους θεσμούς και τις ιδέες που εκφράζουν, σε ό,τι λέγεται, χωρίς πάντοτε να εννοείται, κοινωνικό χρέος και κοινωνική αποστολή.

Πηγή: Πρακτικά συνεδρίου «Σκηνή και ΑμφιΘέατρο» (Τμήμα Θεατρικών Σπουδών ΕΚΠΑ, Αθήνα, 2018)

Τα ανωτέρω συνιστούν την ομιλία-χαιρετισμό που είχε απευθύνει ο σπουδαίος Άγγελος Δεληβορριάς στην εναρκτήρια συνεδρία του συνεδρίου «Σκηνή και ΑμφιΘέατρο», που είχε ως θέμα την πολυσχιδή δράση του αειμνήστου Σπύρου Ευαγγελάτου, την πολύχρονη προσφορά του στις θεατρικές σπουδές και τη δημιουργική παρουσία του στη θεατρική σκηνή. Το εν λόγω συνέδριο-αφιέρωμα στον Σπύρο Ευαγγελάτο είχε διοργανώσει στην Αθήνα, από τις 7 έως τις 9 Μαρτίου 2016, το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ.

Ο κορυφαίος θεατρικός σκηνοθέτης, πανεπιστημιακός δάσκαλος και ακαδημαϊκός Σπύρος Ευαγγελάτος γεννήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 1940 και απεβίωσε στις 24 Ιανουαρίου 2017.

*Στην κεντρική φωτογραφία του παρόντος άρθρου εικονίζεται το έργο του Γιώργου Πάτσα «Σπύρος Α. Ευαγγελάτος, σπουδή για ένα πορτρέτο» (σχέδιο φιλοτεχνημένο αποκλειστικά για το προαναφερθέν συνέδριο).