Το Ισραήλ, το Ιράν και οι… μεταστάσεις του πολέμου στην Ουκρανία

Οι πόλεμοι έχουν την τάση να εξαπλώνονται, μολύνοντας μέρη του κόσμου που βρίσκονται πολύ μακριά από την πρώτη γραμμή. Και η σύγκρουση στην Ουκρανία δεν αποτελεί εξαίρεση.

Όπως επισημαίνει το Gzero, οι οικονομικές αλυσιδωτές αντιδράσεις του πολέμου στην Ουκρανία παγκοσμίως -από τη χειρότερη επισιτιστική κρίση από την εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τα Hunger Pains όπως τα αποκαλεί, μέχρι τον διαρκώς αυξανόμενο πληθωρισμό και τις ενεργειακές κρίσεις- μάς είναι ξεκάθαρες εδώ και μήνες.

Διαβάστε επίσης: «Μπαίνει» το Ισραήλ στον πόλεμο του Πούτιν στην Ουκρανία;

Η είδηση πως το Ιράν είναι πλέον βαθιά εμπλεκόμενο στην πολεμική δραστηριότητα της Ρωσίας με την προμήθεια των λεγόμενων suicide drones για τον βομβαρδισμό ουκρανικών στόχων, έκανε ισχυρό γκελ στη Μέση Ανατολή και έχει εγείρει δύσκολα ερωτήματα για ένα συγκεκριμένο κράτος: το Ισραήλ.

Από τη στιγμή που ξεκίνησε ο πόλεμος, αυτός ο στενός σύμμαχος των Ηνωμένων Πολιτειών κινείται στο όριο: από τη μία θεωρικά στηρίζει την Ουκρανία, από την άλλη αποφεύγει να αντιστέκεται στον Πούτιν με οποιονδήποτε τρόπο θα μπορούσε να κλονίσει τη σχέση του Ισραήλ με τη Ρωσία. Εξάλλου, οι Ισραηλινοί βρίσκονται από καιρό σε κρυφή συμφωνία με το Κρεμλίνο στο θέμα της Συρίας, όπου η Ρωσία έχει υπό τον έλεγχό της το μεγαλύτερο μέρος του εναέριου χώρου και επιτρέπει εδώ και χρόνια στο Ισραήλ να διεξάγει επιθέσεις από αέρος σε ιρανικούς στόχους.

Τώρα, όμως, με τη Ρωσία να κάνει ανοιχτά χρήση ιρανικού εξοπλισμού για να βομβαρδίσει ουκρανικές πόλεις, έχουν αναζωπυρωθεί η πιέσεις που δέχεται το Ισραήλ ώστε να στείλει στο Κίεβο τα φημισμένα του αντιπυραυλικά συστήματα αεράμυνας -ιδιαίτερα τον Σιδερένιο Θόλο. Η κατάσταση όμως είναι περίπλοκη για το Ισραήλ. Ας δούμε το τοπίο με το οποίο έχει έρθει αντιμέτωπη η χώρα καθώς πασχίζει να αποφασίσει πώς θα κινηθεί.

Αρχικά, γιατί έμπλεξε το Ιράν με τον πόλεμο στην Ουκρανία;

Μπορεί οι δυτικές κυρώσεις να μην έχουν καταφέρει τόσο ισχυρό πλήγμα στο ρωσικό σεντούκι που χρηματοδοτεί τον πόλεμο όσο ήλπιζαν οι ΗΠΑ, έχει όμως δυσκολέψει τη βιομηχανία όπλων της Μόσχας να εξασφαλίσει βασικές τεχνολογίες. Αυτό έχει αναγκάσει τη Ρωσία να στραφεί σε ανυπάκουα κράτη όπως η Βόρεια Κορέα και το Ιράν προκειμένου να ενισχύσει το οπλοστάσιό της.

Τις τελευταίες εβδομάδες το Ιράν έχει αναδειχθεί κορυφαίος προμηθευτής όπλων για τη Μόσχα, πουλώντας στους Ρώσους drones και πυραύλους εδάφους-εδάφους και στέλνοντας προσωπικό να εκπαιδεύσει τα ρωσικά στρατεύματα στη χρήση τους.

Παρότι η τρέχουσα παραγωγική ικανότητα του Ιράν δεν μπορεί να εξασφαλίσει μια ανεξάντλητη προμήθεια drones, ο Farzin Nadimi, ειδικός σε θέματα Ιράν στο Washington Institute, επισημαίνει πως το ισλαμικό αυτό κράτος μπορεί να αυξήσει την παραγωγή για να ανταποκριθεί στις ανάγκες της Μόσχας. Εξάλλου ο Πούτιν είναι ένας ελκυστικός πελάτης με πάρα πολύ ρευστό: το Κρεμλίνο είχε έσοδα ύψους τουλάχιστον 158 δισ. ευρώ από εξαγωγές ενέργειας τους πρώτους έξι μήνες του πολέμου.

Διαβάστε επίσης: Γκάφα ολκής – «Αχρηστα τα τουρκικά Bayraktar, καταρρίφθηκαν σε μία εβδομάδα»

Το Ιράν δεν νοιάζεται μόνο για τα λεφτά

Η Τεχεράνη έχει να κερδίσει πολλά από μια βάθυνση των δεσμούς της με τη Ρωσία. Πράγματι, σύμφωνα με τους ειδικούς το καθεστώς μάλλον θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει αυτή τη σχέση για να εξασφαλίσει πρόσβαση σε βασική ρωσική τεχνολογία, όπως για παράδειγμα για την ανάπτυξη δορυφόρων για την συγκέντρωση μυστικών πληροφοριών. «Αυτό θα έδινε στο Ιράν μεγάλη ευελιξία στην περιοχή» εξηγεί ο Nadimi. Θα μπορούσε δηλαδή να εκτοξεύει με μεγαλύτερη αξιοπιστία πυραύλους μεγάλης εμβέλειας στο Ισραήλ.

Κάποιοι ειδικοί φοβούνται τώρα πια ακόμα και το μέχρι πρότινος αδιανόητο ενδεχόμενο η Ρωσία να προσφέρει στο Ιράν πρόσβαση σε διπλής χρήσης πυρηνική τεχνολογία που θα βοηθούσε την Τεχεράνη να ενισχύσει κι άλλο το πυρηνικό της πρόγραμμα.

Το Ισραήλ είναι σε δύσκολη θέση

Εδώ και μήνες το Ισραήλ, ένας σύμμαχος της Δύσης, δέχεται επικρίσεις επειδή έχει απορρίψει επαναλαμβανόμενα αιτήματα της Ουκρανίας για να στείλει βαρύ οπλισμό και κυρίως αεράμυνα. Ακόμα και χθες Τετάρτη, το Κίεβο αιτήθηκε επισήμως έξι διαφορετικά ισραηλινά αμυντικά συστήματα -κάποια από τα οποία δεν είναι καν σε λειτουργεία ακόμα. Αυτό συνέβη εν μέσω αναφορών ότι το Ισραήλ τροφοδοτεί το τελευταίο διάστημα τους Ουκρανούς με πληροφορίες για τα ιρανικά drones και τους δίνει δορυφορικές εικόνες με το πού εγκαθίστανται τα ρωσικά στρατεύματα.

Γιατί όμως είναι τόσο δύσκολη η θέση του Ισραήλ;

Εξαιτίας της Ρωσίας. Το Κρεμλίνο είναι στην πραγματικότητα στρατηγικός εταίρος του Ισραήλ, όχι από επιλογή αλλά από ανάγκη. Τα τελευταία χρόνια έχει επιτρέψει σε ισραηλινά μαχητικά να βάλλουν ιρανικούς στόχους στρατηγικής σημασίας στη Συρία, περιλαμβανομένων και φαλάγγων που προσπαθούν να παραδώσουν όπλα στη Χεζμπολάχ στο Λίβανο. Η Ρωσία κάνει εδώ και καιρό τα στραβά μάτια, εν μέρει επειδή ανταγωνίζεται την Τεχεράνη για κυριαρχία στη Συρία.

Ο Avi Scharf, συντάκτης εθνικής ασφάλειας στη Haaretz, σημειώνει πως υπάρχει επίσης και μια αυξανόμενη ανησυχία στους ισραηλινούς κύκλους εθνικής ασφάλειας ότι αν το Ισραήλ προμηθεύσει τους Ουκρανούς με προηγμένα όπλα, ο εξοπλισμός αυτός θα μπορούσε να πέσει στα χέρια της Ρωσίας και να περάσει στην Τεχεράνη. Αν συμβεί αυτό, μπορεί να υπονομεύσει το ποιοτικό στρατιωτικό πλεονέκτημα του Ισραήλ έναντι των Ιρανών.

Υπάρχει επίσης μια πολιτισμική διάσταση: η Ρωσία έχει μεγάλο εβραϊκό πληθυσμό, μεγάλο μέρος του οποίους προσπαθεί τώρα να διαφύγει στο Ισραήλ εξαιτίας της επιστράτευσης. Η Μόσχα έχει ήδη προσπαθήσει να βάλει λουκέτο στον αρμόδιο εβραϊκό φορέα της Ρωσίας που διαχειρίζεται τη μετανάστευση προς το Ισραήλ και υπάρχει αυξανόμενος φόβος στην Ιερουσαλήμ ότι πρέπει να είναι πάρα πολύ προσεκτικοί για να μην κλείσει εντελώς το Κρεμλίνο τη δίοδο στους Ρώσους Εβραίους που προσπαθούν να φύγουν.

Τέλος, υπάρχουν και εσωτερικά πολιτικά ζητήματα. Νέα δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε αυτή την εβδομάδα δείχνει ότι το 41% των Ισραηλινών αντιτίθεται στην αποστολή όπλων στην Ουκρανία, έναντι ενός 21% που την υποστηρίζει. Το τελευταίο πράγμα που θέλει ο πρωθυπουργός Yair Lapid είναι μια σύγκρουση με τον Πούτιν λίγες εβδομάδες πριν το Ισραήλ πάει στις κάλπες για γενικές εκλογές για ακόμα μία φορά.

Διαβάστε επίσης: Συναγερμός στο Κίεβο – Ο Πούτιν στέλνει S-300 και S-400 στα σύνορα με την Λευκορωσία

Τι θα κάνει τώρα το Ισραήλ;

Εξαιτίας της πίεσης που δέχεται τελευταία, ο υπουργός Άμυνας Benny Gantz είπε ότι η χώρα θα «αλλάξει την πολιτική της» σε ό,τι αφορά τις μεταφορές όπλων στην Ουκρανία. Στη συνέχεια διευκρίνισε πως η Ιερουσαλήμ δεν θα στείλει όπλα, απλά θα δώσει στο Κίεβο πρόσβαση σε ένα σύστημα που προειδοποιεί τους πολίτες -μέσω τηλεφώνου και άλλων τηλεπικοινωνιών- όταν πλησιάζουν πύραυλοι. Αυτή η κωλοτούμπα δείχνει ότι το Ισραήλ εξακολουθεί να προσαρμόζει σε πραγματικό χρόνο την πολιτική του για την Ουκρανία.

Παρότι οι Ουκρανοί περίμεναν πολλά περισσότερα, σύμφωνα με τον Scharf, αυτή η κίνηση συνιστά «μεγάλη αλλαγή πορείας» για το Ισραήλ. «Είναι πολλά περισσότερα από όσα έχουμε δει στο παρελθόν» σχολίασε.

Την ώρα που το Ιράν υποστηρίζει τη Ρωσία στην Ουκρανία, είναι το σαφές ότι το Ισραήλ κάνει προσεκτικά βήματα προς μια μεγαλύτερη ανάμειξη στη σύρραξη. Ίσως, όμως, χρειαστεί να αναλάβει πιο αποφασιστική δράση τους επόμενους μήνες, καθώς θα γίνεται όλο και ξεκάθαρο το πώς οι κινήσεις της Ρωσίας επηρεάζουν τη βιομηχανία όπλων του Ιράν.