Ευρώπη: Ο πληθωρισμός απειλεί τους ηγέτες που δεν θα καταφέρουν να τον θέσουν υπό έλεγχο

Μια συνταξιούχος μιλά στους Times της Νέας Υόρκης σε μια υπαίθρια αγορά στη Ρώμη. Παραπονιέται για την εκτόξευση των τιμών σε όλα – από τις ταλιατέλες και τα πορτοκάλια, μέχρι τους μηνιαίους λογαριασμούς.

«Οι τιμές έχουν ανέβει σε όλα», σημειώνει η Σιμονέτα Μπελάρντι, μια 69χρονη αριστερή, όπως λέει. Εξηγεί ότι μαζί με τις οικονομίες της, ο πληθωρισμός έχει αρχίσει να εξαντλεί και την υποστήριξή της για την Ουκρανία, καθώς ο πόλεμος είναι κατά τη γνώμη της η αιτία πίσω από τις αστρονομικές τιμές. Τονίζει ότι δεν συμπαθεί τη Ρωσία. Όμως θεωρεί ότι η στρατιωτική υποστήριξη προς την Ουκρανία θα έπρεπε να είχε σταματήσει προ πολλού και οι προσπάθειες να εστιάσουν στις διαπραγματεύσεις για την ειρήνη. Λέει πως όλο και περισσότεροι άνθρωποι γύρω της έχουν ανάγκη από οικονομική βοήθεια και χάνουν επίσης την υπομονή τους.

• Διαβάστε επίσης: Ακρίβεια: Οι αυξήσεις αδειάζουν το καλάθι της νοικοκυράς – Λύσεις αναζητούν κυβέρνηση και επιχειρήσεις

«Το μόνο που θέλουν είναι όπλα, όπλα, όπλα», λέει αναφερόμενη στην Ουκρανία. «Δεν τους αντέχω άλλο».

Τα συναισθήματά της, σύμφωνα με τον Τζον Χόρογουιτς των Times, δεν είναι μοναδικά μεταξύ των καταναλωτών της Ρώμης. Απαντώνται στους Γερμανούς που διαδηλώνουν κάθε βδομάδα, αλλά και στις μαζικές γαλλικές απεργίες. Και οι ευρωπαίοι ηγέτες έχουν αρχίσει να αγχώνονται.

Μήνυμα για τους ευρωπαίους ηγέτες η παραίτηση της Τρας

Αν και τα οικονομικά προβλήματα της Βρετανίας προκλήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από τις αβάσιμες προτάσεις για τη φορολογική μεταρρύθμιση, η παραίτηση της Λιζ Τρας την Πέμπτη αποτέλεσε σύμφωνα με την αμερικανική εφημερίδα το πιο σαφές μήνυμα μέχρι σήμερα σε σχέση με τους πολιτικούς κινδύνους που απειλούν εκείνους που δεν θα καταφέρουν να θέσουν υπό έλεγχο τον πληθωρισμό και την επιδείνωση των όρων διαβίωσης των πολιτών τους, ανεξάρτητα από τις αιτίες.

Η κατάσταση ενδέχεται να είναι ακόμη χειρότερη στην ηπειρωτική Ευρώπη. Ο ετήσιος δείκτης πληθωρισμού της ΕΕ πλέον έχει φτάσει στα υψηλότερα επίπεδα εδώ και δεκαετίες, αγγίζοντας το 10,9% τον Σεπτέμβριο. Πρόκειται για αύξηση της τάξης του 3,6% σε σχέση με πέρσι.

Το ποσοστό αυτό είναι χειρότερο τόσο σε σχέση με εκείνο των ΗΠΑ, όσο και συγκριτικά με της Βρετανίας και οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις μοναδικές και αγωνιώδεις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το μπλοκ, στην προσπάθειά του να τιμωρήσει τον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν για την εισβολή στην Ουκρανία, διακόπτοντας τις εισαγωγές φθηνού ρωσικού πετρελαίου.

Θα αντέξει το ενιαίο μέτωπο της Ευρώπης;

Με τον χειμώνα να πλησιάζει, η συλλογική απομάκρυνση της Ευρώπης από τη ρωσική ενέργεια έχει αρχίσει να προκαλεί προβλήματα στα νοικοκυριά, υποβαθμίζοντας τις συνθήκες διαβίωσης και απειλώντας να σπάσει το ενιαίο μέτωπο και να οδηγήσει ορισμένες χώρες στην άρση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας.

Ο Μάριο Ντράγκι, ο απερχόμενος ιταλός πρωθυπουργός και ένας εκ των αρχιτεκτόνων της κοινής γραμμής της Ένωσης κατά της Ρωσίας, προειδοποίησε ότι αυτή η εξέλιξη είναι πιθανή σε περίπτωση που η Ευρώπη δεν καταφέρει να φτάσει σε συμφωνία για την επιβολή πλαφόν στις τιμές εισαγωγής αερίου.

Η διαρκής εκτόξευση του κόστους της ενέργειας, σημείωσε σε ομιλία του στον ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο, είναι κάτι που «θέτει σε κίνδυνο την οικονομική ανάκαμψη, περιορίζει την αγοραστική δύναμη των οικογενειών και βλάπτει τις δυνατότητες παραγωγής των επιχειρήσεων».

Θα μπορούσε «να φθείρει τη δέσμευση των χωρών μας προς την Ουκρανία», πρόσθεσε.

Διαφαίνεται περίοδος κοινωνικών αναταραχών

Οι Times υποστηρίζουν ότι οι απεργίες και οι διαδηλώσεις για το κόστος ζωής θα μπορούσαν να είναι ένδειξη ότι αυτή η στιγμή πλησιάζει, ανοίγοντας τον δρόμο για μια περίοδο κοινωνικών και εργατικών αναταραχών που δεν έχουν προηγούμενο μετά το τέλος της δεκαετίας του ’70.

«Έχουμε δει τέτοιες καταστάσεις μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη διάρκεια της δεκαετίας του ‘70», λέει στην αμερικανική εφημερίδα ο Κουρτ Βάντελε, ερευνητής στο Ινστιτούτο Ευρωπαϊκών Εργατικών Σωματείων. «Είχαν σημειωθεί κύματα απεργιών που σχετίζονταν με μια μεγάλη αύξηση του πληθωρισμού».

Εντάσεις στην Ιταλία

Στην Ιταλία, η πίεση είναι ορατή παντού. Συνδικαλιστικές οργανώσεις ζητούν από την κυβέρνηση μεγαλύτερα κονδύλια για επιδόματα ενέργειας για την ενίσχυση εταιρειών παραγωγής κεραμικών, που πρέπει να κρατήσουν τους κλιβάνους τους σε λειτουργία, αλλά και για τους αγρότες, που υποφέρουν από την αύξηση των τιμών των λιπασμάτων, για την παραγωγή των οποίων χρησιμοποιείται φυσικό αέριο ή κάλιο από τη Ρωσία.

Αυτή την εβδομάδα, ο πρώην πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε ανακοίνωσε ότι θα συμμετέχει σε μεγάλο συλλαλητήριο στις 5 Νοεμβρίου για την ειρήνη στην Ουκρανία και το τέλος της αποστολής στρατιωτικών εξοπλισμών. Οι επικριτές του υποστηρίζουν ότι ζητά την παράδοση της Ουκρανίας.

Από την άλλη, η νέα ακροδεξιά κυβέρνηση υπό την Τζόρτζια Μελόνι, θα πρέπει να προσπαθήσει να ανακουφίσει τους πολίτες από τον πληθωρισμό, χωρίς να μεγαλώσει κι άλλο τα ήδη γενναία ελλείμματα. Ο Ντράγκι, πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας έχει υποστηρίξει ότι αν το έλλειμμα μεγαλώσει περισσότερο, θα μπορούσε να δημιουργήσει άγχος στις διεθνείς αγορές, αυξάνοντας τα επιτόκια δανεισμού και πλήττοντας τους Ιταλούς.

Το κατά πόσον κάτι τέτοιο είναι εφικτό όσο η Ιταλία συνεχίζει να αντιστέκεται στον πειρασμό της φθηνής ρωσικής ενέργειας, είναι κάτι που μένει να φανεί.

Σκληρή γραμμή από τις χώρες της Βαλτικής

Στον αντίποδα, οι χώρες της Βαλτικής, που ανέκαθεν αντιμετώπιζαν τη Ρωσία ως δυνητική απειλή εξαιτίας και της ιστορίας τους, δέχονται το ισχυρότερο οικονομικό πλήγμα, επιμένοντας πως η αντίσταση στον Πούτιν θα πρέπει να είναι η βασική προτεραιότητα.

Η Εσθονία, που τον περασμένο μήνα κατέγραψε πληθωρισμό της τάξης του 24%, τον υψηλότερο στην Ευρώπη, συνεχίζει να υποστηρίζει την ουκρανική πολεμική προσπάθεια. Το ίδιο ισχύει και για τη Λιθουανία και τη Λετονία, που κατέγραψαν πληθωρισμό 22%. Όμως η απώλεια της αγοραστικής δύναμης έχει και εκεί σαφείς πολιτικές συνέπειες.

Η υποστήριξη προς το ακροδεξιό εθνικιστικό κόμμα της Εσθονίας έχει σημειώσει σημαντική αύξηση μόλις έξι μήνες πριν τις κοινοβουλευτικές εκλογές, παρόλο που και εκείνο δεν δείχνει συμπάθεια προς τον Πούτιν και υποστηρίζει την αποστολή όπλων στην Ουκρανία.

Στην Τσεχία, με τον πληθωρισμό του 17,8%, σημειώθηκαν διαδηλώσεις, χωρίς όμως να έχει κλονιστεί η υποστήριξη προς την κυβέρνηση που συντάσσεται με την ΕΕ.

Όμως στην Ουγγαρία, όπου ο πληθωρισμός επίσης ξεπέρασε το 20% εξαιτίας της εκτόξευσης των τιμών της ενέργειας, ο ευρωσκεπτικιστής πρωθυπουργός, Βίκτορ Όρμπαν, έχει εκφράσει εκ νέου τη διαφωνία του με την πολιτική των κυρώσεων, αναζητώντας μια συμφωνία με την Gazprom για φθηνό φυσικό αέριο.

Από την πλευρά της, η Βρετανία υποστηρίζει σταθερά την Ουκρανία. Όμως καθώς η κυβέρνηση της Τρους έπεσε υπό το βάρος των ίδιων της των οικονομικών πολιτικών, άνοιξε και ο διάλογος για την πιθανότητα περικοπών των στρατιωτικών δαπανών, τη στιγμή που η Ουκρανία συνεχίζει να ζητά «όπλα, όπλα, όπλα», κατά τη δήλωση της ιταλίδας συνταξιούχου.

Ανησυχίες στη Γερμανία

Στη Γερμανία, τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, η ηγεσία επιχειρεί να καταπολεμήσει την κρίση με παροχές – πράγμα που, όπως τονίζουν οι Times, δεν μπορεί να κάνει καμιά άλλη χώρα σε αυτή την έκταση. Παρόλα αυτά, δεν είναι βέβαιο ότι οι πολίτες θα αισθανθούν εγκαίρως την ανακούφιση ή αν η κίνηση αυτή θα προκαλέσει περαιτέρω τριγμούς στον υφιστάμενο διχασμό εντός της χώρας για τον καλύτερο τρόπο υποστήριξης της Ουκρανίας, αλλά και για το αν είναι προτιμότερη η συνεργασία με τη Ρωσία ή η απομόνωσή της.

Αυτή τη στιγμή, το 67% των Γερμανών ανησυχούν για το κόστος ζωής, που έχει αυξηθεί κατά 16% σε σχέση με πέρσι. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη αγωνία στη χώρα, παρά τα κυβερνητικά πακέτα στήριξης.

Τα κρατίδια στα ανατολικά της χώρας ανήκουν στα φτωχότερα και τα πιο συντηρητικά. Σε αυτά, δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές κατεβαίνουν κάθε εβδομάδα στους δρόμους, συνδέοντας τη διαμαρτυρία τους για την άνοδο των τιμών με την υποστήριξη προς την Ουκρανία. Η αριστερά έχει αρχίσει επίσης να οργανώνει πορείες με αντίστοιχα αιτήματα. Στη Λειψία, οι περίπου 1.300 διαδηλωτές που συνέρρευσαν στο κέντρο της πόλης κρατούσαν πανό που ανέφεραν: «Πρώτα η χώρα μας».

«Μπορείς να νιώσεις παντού το οικονομικό άγχος», τονίζει στους Times ο Ντάνιελ Σμαλ, ένας 23χρονος που πρόσφατα αναγκάστηκε να κλείσει την εταιρεία εισαγωγών-εξαγωγών του και να γίνει οδηγός σε πλατφόρμα. «Θα δούμε πολλές περισσότερες εταιρείες ή εργοστάσια να κλείνουν».

Οι γερμανικέ ςαρχές ανακοίνωσαν ότι το πακέτο στήριξης 200 εκατ. ευρώ που πρότεινε η κυβέρνηση στις αρχές του μήνα φαίνεται να έχει περιορίσει σε κάποιο βαθμό το άγχος των πολιτών, όπως και οι υποσχέσεις για πλαφόν στις τιμές αερίου και ρεύματος και τα επιδόματα προς τις οικογένειες και τις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες.

Μαζικές διαδηλώσεις στη Γαλλία

Όμως στη Γαλλία, οι απεργίες και οι διαδηλώσεις γίνονται όλο και πιο έντονες καθώς ο φόβος της υποβάθμισης της ποιότητας ζωής κυριαρχεί στις αγωνίες των πολιτών, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις.

Ο πληθωρισμός που ήρθε ως αποτέλεσμα της αύξησης των τιμών της ενέργειας θα μειώσει το ΑΕΠ κατά €73 δισ. και θα περιορίσει την αγοραστική δύναμη των Γάλλων κατά 1,4% στη διάρκεια του 2023, με τις επιπτώσεις να είναι δυσανάλογες για τα φτωχότερα νοικοκυριά, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα.

«Η ενεργειακή κρίση είναι εξαιρετικά άνιση», αναφέρει ο Ερίκ Χεγιέρ, ένας εκ των συγγραφέων της μελέτης και οικονομολόγος στο Γαλλικό Οικονομικό Παρατηρητήριο με έδρα το Παρίσι.

Την Τρίτη, οι μεγαλύτερες συνδικαλιστικές οργανώσεις της Γαλλίας πραγματοποίησαν μεγάλες διαδηλώσεις στο Παρίσι, με δεκάδες χιλιάδες άτομα να απαιτούν αυξήσεις μισθών. Την περασμένη εβδομάδα, μελέτη της εταιρείας δημοσκοπήσεων IFOP διαπίστωσε ότι η υποστήριξη των πολιτών προς την Ουκρανία έχει μειωθεί κατά 5% σε σχέση με τον Μάιο.

Οι Γάλλοι δεν θέλουν να πληρώσουν τον πόλεμο

Τον Αύγουστο, ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν κάλεσε τους πολίτες να υπομείνο9υν τις οικονομικές δυσκολίες, στο πλαίσιο της αλληλεγγύης τους προς την Ουκρανία, ενώ η κατανάλωση ενέργειας της χώρας έχει μειωθεί κατά 14%. Σύμφωνα με τις τότε δηλώσεις του Μακρόν είναι καθήκον της Γαλλίας «να δεχτεί το τίμημα της ελευθερίας και των αξιών της».

Αν και γενικώς οι πολίτες συνεχίζουν να αντιτίθενται στη Ρωσία, όταν καλούνται να απαντήσουν στο ερώτημα αν θα πρέπει να θυσιάσουν την αγοραστική τους δύναμη για να υποστηρίξουν την Ουκρανία, «η κοινή γνώμη είναι πολύ πιο διχασμένη», εξηγεί στους Times ο Αντριέν Μπροσέ, ένας εκ των συγγραφέων της μελέτης που έδειξε ότι μόλις το 1/3 των Γάλλων είναι πλέον πρόθυμο να επωμιστεί τις οικονομικές συνέπειες του πολέμου.

Η Μελόνι και ο Μπερλουσκόνι

Στην Ιταλία, η Μελόνι κλήθηκε να δεσμευτεί απέναντι στους σκεπτικιστές ότι θα συνεχίσει να τηρεί τη σκληρή γραμμή του Ντράγκι απέναντι στη Ρωσία παρά την κυβέρνηση συνεργασίας με τον Ματέο Σαλβίνι, τον λαϊκιστή ηγέτη που συνήθιζε να φορά μπλούζες με το πρόσωπο του Πούτιν, και τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι που μόλις αυτή την εβδομάδα καταγράφηκε σε βίντεο να κατηγορεί σε ιδιωτική συζήτηση τον ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ότι ανάγκασε τη Ρωσία να εισβάλει στη χώρα του.

Ο Λορέντσο Κοντόνιο, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ιταλικού υπουργείου οικονομικών και διευθυντής συμβουλευτικής εταιρείας, δήλωσε ότι κατά τη γνώμη του η Μελόνι θα συνεχίσει να υποστηρίζει την Ουκρανία, αλλά πιθανότατα θα απευθυνθεί στην Ευρώπη ζητώντας μείωση της φορολόγησης σε βασικά τρόφιμα, για να μπορέσει να υποστηρίξει τους φτωχούς Ιταλούς.

«Θα πρέπει να φτάσει σε κάποια συμφωνία σε ευρωπαϊκό επίπεδο», εξήγησε.