ΗΠΑ: Θα καθορίσει η τιμή της βενζίνης το αποτέλεσμα των εκλογών;

Πρόκειται, άραγε, η τιμή της βενζίνης – μια τιμή που μικρή σχέση έχει με το κόμμα που βρίσκεται κάθε φορά στην εξουσία – να καθορίσει το αποτέλεσμα των ενδιάμεσων εκλογών στις ΗΠΑ και πιθανότατα τη μοίρα της αμερικανικής δημοκρατίας;

Αυτό είναι το ερώτημα που θέτει ο νομπελίστας Αμερικανός οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν, με άρθρο του στους New York Times, το οποίο έχει τον χαρακτηριστικό τίτλο «Θα καταστρέψει τη δημοκρατία η τιμή της βενζίνης;», έχοντας το βλέμμα στραμμένο στις ενδιάμεσες εκλογές της 8ης Νοεμβρίου, από τις οποίες πρόκειται να κριθούν οι νέες πλειοψηφίες στα δύο σώματα του Κογκρέσου: την Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία.

Διαβάστε επίσης: Αυξήσεις – σοκ σε αμόλυβδη και πετρέλαιο κίνησης στην Ευρώπη [πίνακας]

Μακάρι αυτή να ήταν μια ανόητη ερώτηση αλλά δεν είναι, υποστηρίζει ο Κρούγκμαν, υπογραμμίζοντας πως ειδικά φέτος οι τιμές της βενζίνης στις ΗΠΑ δείχνουν να επηρεάζουν τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων αναφορικά με την πρόθεση ψήφου.

Νωρίτερα μέσα στο 2022, όταν η βενζίνη στις ΗΠΑ άγγιξε τα 5 δολάρια το γαλόνι, όλα έδειχαν πως οι Ρεπουμπλικάνοι θα σαρώσουν στην κάλπη. Ως τα μέσα Σεπτεμβρίου, με την τιμή της βενζίνης να έχει υποχωρήσει κατά 1,5 δολ., το επερχόμενο εκλογικό αποτέλεσμα έδειχνε περισσότερο αμφίρροπο. Έπειτα οι τιμές ανέβηκαν ελαφρώς και τώρα ξαναπέφτουν.

Αυτή η φαινομενική αντιστοιχία ανάμεσα στις τιμές της βενζίνης και τα ποσοστά των κομμάτων μπορεί να είναι απατηλή, εκτιμά ο Κρούγκμαν. Έχουν συμβεί και άλλα τους περασμένους μήνες, όπως για παράδειγμα η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ κατά των αμβλώσεων. Πολιτικοί επιστήμονες που έχουν μελετήσει το θέμα διαπιστώνουν ότι συνήθως η επίδραση των τιμών της βενζίνης στα πολιτικά αποτελέσματα είναι αρκετά ασθενής, ωστόσο η κατάσταση πλέον στις ΗΠΑ είναι ιδιαίτερη.

Οι Αμερικανοί έχουν συγκλονιστεί από την ξαφνική άνοδο του πληθωρισμού και η τιμή της βενζίνης – που εμφανίζεται σε τεράστιες πινακίδες κάθε λίγα τετράγωνα – είναι μια ισχυρή υπενθύμιση των οικονομικών τους δυσκολιών.

Οι πολιτικοί και των δύο κομμάτων επιχειρούν πάντως, από την πλευρά τους, να επαναφέρουν το θέμα των τιμών της βενζίνης. Οι Ρεπουμπλικάνοι υποστηρίζουν ότι «ήταν μόνο 2 δολάρια το γαλόνι όταν ο Τραμπ ήταν στην εξουσία», ενώ η κυβέρνηση Μπάιντεν υπογραμμίζει την υποχώρηση των τιμών.

Οι τρεις παράγοντες που καθορίζουν τις τιμές

Αυτή είναι μια καλή στιγμή για να προχωρήσουμε σε τρεις σημαντικές επισημάνσεις σχετικά με τις τιμές της βενζίνης, γράφει ο Κρούγκμαν.

Πρώτον, ο πιο σημαντικός παράγοντας που καθορίζει τις τιμές στην αντλία είναι η παγκόσμια τιμή (world price) του αργού πετρελαίου, πάνω στην οποία όμως οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν μικρή επιρροή.

Οι τιμές του αργού και, ως εκ τούτου, οι τιμές της βενζίνης ήταν ασυνήθιστα χαμηλές κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους του Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία, όχι επειδή έκανε κάτι ο Ρεπουμπλικάνος πρώην πρόεδρος, αλλά επειδή η παγκόσμια οικονομία είχε παραλύσει λόγω Covid, μειώνοντας σημαντικά τη ζήτηση πετρελαίου.

Το αργό εκτοξεύτηκε προσωρινά μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, υπό τον φόβο ότι οι ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου θα μειωθούν σημαντικά, και στη συνέχεια έπεσε ξανά όταν έγινε σαφές ότι ένα μεγάλο μέρος του ρωσικού πετρελαίου θα συνεχίσει να βρίσκει το δρόμο του προς τις παγκόσμιες αγορές.

Δεύτερον, κάποιες διακυμάνσεις στην τιμή της βενζίνης συνήθως οφείλονται σε τεχνικά ζητήματα στα διυλιστήρια, σε λόγους δηλαδή που δεν σχετίζονται με πολιτικές αποφάσεις. Η μικρή άνοδος των τιμών της βενζίνης που ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο προκλήθηκε με φόντο τη διακοπή στη λειτουργία πολλών διυλιστηρίων για συντήρηση, αλλά και έπειτα από φωτιά που σημειώθηκε σε διυλιστήριο στο Οχάιο.

Τι γίνεται όμως με τις κατηγορίες που θέλουν κάποιες εταιρείες ενέργειας να αναστέλλουν σκόπιμα την παραγωγή, προκειμένου να αυξήσουν τις τιμές και τα κέρδη;

Ο Πολ Κρούγκμαν υποστηρίζει πως κάτι τέτοιο είχε όντως γίνει στο παρελθόν, για παράδειγμα την περίοδο 2000 – 2001 στην Καλιφόρνια.

Σημειώνει, ωστόσο, ότι τα σχετικά με τα διυλιστήρια ζητήματα, που οδήγησαν σε αυξήσεις τιμών τελευταία, ήταν πραγματικά.

Ο Αμερικανός οικονομολόγος εξετάζει, επίσης, την αναλογία της τιμής της βενζίνης προς τις ωριαίες αποδοχές του μέσου εργαζομένου στις ΗΠΑ. Αυτή τη στιγμή, η αναλογία είναι σημαντικά χαμηλότερη από ό,τι ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 2010.

Οι τιμές της βενζίνης έπεσαν το 2014, επί Μπαράκ Ομπάμα, όχι Τραμπ. Αλλά αυτό αντανακλούσε μια άνοδο του fracking, το οποίο πράγματι αύξησε την παραγωγή πετρελαίου των ΗΠΑ αρκετά, ώστε να έχει σημαντική επίδραση στις παγκόσμιες αγορές. Η έκρηξη του fracking αποδείχθηκε όμως ότι ήταν μια φούσκα, που τελικά «έκαψε» περισσότερα από 300 δισεκατομμύρια δολάρια από τα χρήματα των επενδυτών.

Οι τιμές της βενζίνης πιθανότατα δεν θα επιστρέψουν στα επίπεδα του τέλους της δεκαετίας του 2010, όχι επειδή η κυβέρνηση Μπάιντεν είναι εχθρική προς την παραγωγή πετρελαίου, αλλά επειδή εκείνες οι χαμηλές τιμές του παρελθόντος είχαν βασιστεί στις αυταπάτες των επενδυτών αναφορικά με την κερδοφορία του fracking.

Η βενζίνη δεν είναι στην πραγματικότητα ακριβή στις ΗΠΑ στην παρούσα φάση, υποστηρίζει ο Κρούγκμαν.

Επιπλέον, ειδικοί εκτιμούν ότι οι τιμές θα μειωθούν σημαντικά τις επόμενες εβδομάδες, καθώς θα αποκαθίσταται η λειτουργία διυλιστηρίων που είχαν προσωρινά τεθεί εκτός δικτύου.

Τι μας λέει λοιπόν αυτό για την επιτυχία ή την αποτυχία της κυβερνητικής πολιτικής Μπάιντεν; Πολύ λίγα, σύμφωνα με τον Κρούγκμαν.

Ωστόσο, οι τιμές της βενζίνης μπορεί όντως να επηρεάσουν τις κρίσιμες εκλογές του Νοεμβρίου, καταλήγει ο Αμερικανός οικονομολόγος.