Με τον πληθωρισμό στα ύψη ο Ερντογάν μειώνει πάλι τα επιτόκια

Ο πληθωρισμός στην Τουρκία, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, κινείται στον εντυπωσιακό ετήσιο ρυθμό του 83,45%, την ώρα που η τουρκική λίρα συνεχίζει να καταγράφει μεγάλες απώλειες έναντι του δολαρίου.

Υπό κανονικές συνθήκες αυτό θα ισοδυναμούσε με πραγματικό συναγερμό και προσπάθεια αντιστροφής του πληθωρισμού μέσα από τα «κλασικά» εργαλεία που υπάρχουν που υπάρχουν και κυρίως την αύξηση των επιτοκίων έτσι ώστε έστω και με τίμημα την επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης, να υπάρξει υποχώρηση των τιμών.

Η επιμονή του Ερντογάν να πάει κόντρα στην οικονομική «ορθοδοξία»

Όμως, όπως έχουμε γράψει πολλές φορές, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει αποφασίσει ως προς το ζήτημα αυτό να πάει κόντρα στο ρεύμα και να επιμείνει σε μια πολιτική μειώσεων των επιτοκίων.

Για τον Ερντογάν αυτό είναι ταυτόχρονα μια βαθιά ιδεολογική πεποίθηση ότι ο τόκος είναι κάτι που δεν μπορεί να είναι ποτέ υψηλός στην οικονομία και ταυτόχρονα ένας βασικός πολιτικός και εκλογικός υπολογισμός: έχει μπροστά του εκλογές την επόμενη χρονιά, γνωρίζει ότι στην τουρκική κοινωνία, που έχει γίνει περισσότερο άνιση και με περισσότερη φτώχεια τα τελευταία χρόνια, η βασική αιτία δυσαρέσκειας είναι η κατάσταση της οικονομίας και θέλει να βρει τρόπο να διατηρήσει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και να προσφέρει φτηνό χρήμα στην τουρκική οικονομία.

Η εκτίμηση στηρίζεται όχι μόνο στις πεποιθήσεις του Ερντογάν (θυμίζουμε ότι το Ισλάμ αποκηρύσσει έντονα την τοκογλυφία), αλλά και σε μια εκτίμηση της κατάστασης της τουρκικής οικονομίας και των δυναμικών της τουλάχιστον στον βραχύ χρόνο.

Η τουρκική οικονομία κατέγραψε και στο δεύτερο τρίμηνο του 2022 υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και υπάρχει εκτίμηση ότι εν μέρει αυτοί θα συνεχιστούν παρά την υποχώρηση της ζήτησης από το εξωτερικό και το ενδεχόμενο σημαντικοί εταίροι της Τουρκίας να εισέλθουν σε ύφεση. Θετικό ρόλο στην κατάσταση της τουρκικής οικονομίας έχει παίξει και το γεγονός ότι ήταν μια καλή χρονιά και για τον τουρισμό στην Τουρκία.

Ο Ερντογάν θέλει με κάθε τρόπο να διατηρήσει αυτούς τους θετικούς ρυθμούς και γι’ αυτόν τον λόγο θέλει να κρατήσει τα επιτόκια χαμηλά, ώστε να μην αυξηθεί το κόστος δανεισμού για τους Τούρκους πολίτες και τις τουρκικές επιχειρήσεις.

Σε αυτό το πλαίσιο, η αρμόδια επιτροπή νομισματικής πολιτικής ανακοίνωσε ότι το βασικό επιτόκιο αναφοράς (το επιτόκιο για repos μίας εβδομάδας) θα μειωθεί κατά 150 μονάδες βάσης και από 12% θα υποχωρήσει στο 10,5%. Η μείωση αυτή ακολούθησε δύο διαδοχικές μειώσεις 100 μονάδων βάσης τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο. Η ίδια ανακοίνωση της Κεντρικής Τράπεζας επεσήμαινε ότι η επιτροπή εκτίμηση και την εφαρμογή μιας ακόμη ανάλογης μείωσης των επιτοκίων τον Νοέμβρη, που θα ολοκλήρωνε τον «κύκλο μειώσεων των επιτοκίων» και στη συνέχεια να χρησιμοποιήσει όλα τα διαθέσιμα μέσα για μια μόνιμη μείωση του πληθωρισμού και για να μπορέσει να πετύχει τον μεσοπρόθεσμο στόχο για πληθωρισμό 5%.

Ουσιαστικά, ο Ερντογάν θέλει να κλείσει τη χρονιά και να μπει στην τελική ευθεία της προεκλογικής περιόδου με ένα βασικό επιτόκιο μονοψήφιο και ταυτόχρονα να δείξει ότι πλέον η Τουρκία θα έχει μπει σε φάση υποχώρησης του πληθωρισμού.

Εν μέρει το τελευταίο μπορεί να είναι εφικτό, όχι τόσο γιατί έχει πραγματικά επιτευχθεί μείωση του πληθωρισμού, αλλά γιατί από τον Δεκέμβριο και μετά ο υπολογισμός για τον ετήσιο ρυθμό πληθωρισμού θα έχει ως βάση μήνες όπου ήδη είχε λάβει χώρα η εκτίναξη του πληθωρισμού που ξεκίνησε τη μεγάλη άνοδο το φθινόπωρο του 2021. Αυτό θα δίνει μια εικόνα ενός πληθωρισμού που θα είναι υψηλός αλλά θα αρχίσει να φαίνεται τουλάχιστον κάπως μικρότερος από τα ρεκόρ που έχουν καταγραφεί μέχρι τώρα.

Με το βλέμμα στις εκλογές

Βεβαίως αυτή η προεκλογική στρατηγική απαιτεί και τη διατήρηση των ρυθμών ανάπτυξης και αυτό εξηγεί και την προσπάθεια του Ερντογάν να εξαγγείλει μεγάλα πακέτα στεγαστικά και για να απαντήσει στο υπαρκτό πρόβλημα των ακριβών ενοικίων και να τονώσει την οικονομία. Επιπλέον, ανακοίνωσε και νέο πρόγραμμα για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, σε μια προσπάθεια να αυξήσει την απασχόληση ιδίως των νέων.

Την ίδια στιγμή η Τουρκία βλέπει, στον βραχύ χρόνο τουλάχιστον, να σταθεροποιείται κάπως η κατάσταση στο συναλλαγματικό μέτωπο, κυρίως γιατί υπάρχουν αρκετές εισροές και από τη Ρωσία και από τις χώρες του Κόλπου, την ώρα που έστω και εν μέρει έχουν αποδώσει τα μέτρα για να ενισχυθούν οι καταθέσεις σε λίρες ώστε να αποφευχθεί ένας κίνδυνος δολαριοποίησης ή παράλληλης κυκλοφορίας σε μια χώρα όπου όσοι μπορούν προσπαθούν να έχουν καταθέσεις σε συνάλλαγμα.

Ωστόσο, αντιλαμβάνεται κανείς ότι την ίδια στιγμή είναι ανοιχτό το ερώτημα εάν τελικά θα αποδώσει η στρατηγική του Τούρκου προέδρου, μέσα σε ένα τοπίο διεθνές που θα είναι αρκετά αντιφατικό και όπου ένας ανεξέλεγκτος πληθωρισμός δεν θα είναι η καλύτερη αφετηρία για να μπορέσει μια χώρα να αντέξει τους κραδασμούς που θα έρχονται από διάφορες κατευθύνσεις. Ο Ερντογάν έχει δείξει αρκετές φορές ότι είναι έτοιμος να πάρει μεγάλα ρίσκα, όμως αυτή τη στιγμή φαίνεται να τα παίρνει ακριβώς με το πεδίο εκείνο που έχει τον κίνδυνο να εξελιχτεί στην πολιτική αχίλλειο πτέρνα του.