Βρετανία: Πώς θα αναδειχθεί ο νέος πρωθυπουργός και τι ξέρουμε μέχρι στιγμής για την κούρσα διαδοχής

της Έρης Σφαέλου

Η αντίστροφη μέτρηση για την ανάδειξη νέου πρωθυπουργού στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει ήδη αρχίσει, με τον διάδοχο της Λιζ Τρας να έχει μπροστά του ένα μεγάλο και δύσκολο έργο: να συμμαζέψει το οικονομικό χάος που άφησε πίσω της η πρώην πρωθυπουργός.

Πώς όμως θα βγει ο διάδοχος της Τρας; Και πώς διαμορφώνεται αυτή τη στιγμή το πολιτικό τοπίο στη Βρετανία;

Διαβάστε επίσης: Βρετανία: Εκτός κούρσας για την πρωθυπουργία ο Μπόρις Τζόνσον

Ο πρώην πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον έδωσε τέλος στην προσπάθειά του να επιστρέψει στην εξουσία μέσα σε ελάχιστους μήνες αφότου απομακρύνθηκε από αυτήν, υποστηρίζοντας ότι, αν και αριθμητικά είχε το πλεονέκτημα, δεν θα έβαζε υποψηφιότητα ενάντια στη Λιζ Τρας που παραιτήθηκε από την ηγεσία των Συντηρητικών την Πέμπτη έπειτα από μόλις 45 μέρες στην πρωθυπουργία.

Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, ο Τζόνσον είχε εξασφαλίσει την στήριξη 102 βουλευτών, δηλαδή δύο παραπάνω απ’ όσους χρειαζόταν για να πάρει το πράσινο φως και να συμμετέχει στην κούρσα. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Guardian, μόνο 60 από τους συναδέλφους του είχαν δηλώσει δημόσια τη στήριξή τους στον σκανταλιάρη πρώην πρωθυπουργό.

Ο Τζόνσον δήλωσε ότι δίστασε να πάρει αποφάσεις, ωστόσο τελικά αποσύρθηκε γιατί δεν θα του δινόταν η δυνατότητα να ηγηθεί «ενός ενωμένου κόμματος στη βουλή». Όπως πρόσθεσε, «στη διάρκεια των τελευταίων δύο ημερών δυστυχώς έφτασα στο συμπέρασμα ότι αυτό που πήγα να κάνω απλά δεν είναι σωστό (…) δεν μπορείς να κυβερνήσεις αποτελεσματικά, παρά μόνο αν έχεις ένα ενωμένο κόμμα στη βουλή».

Από την πλευρά του ο Ρίσι Σούνακ επαίνεσε τον Μπόρις Τζόνσον μέσω Twitter χθες Κυριακή, σημειώνοντας ότι ο δεύτερος «μάς έφερε το Brexit και το μεγάλο πρώτο λανσάρισμα του εμβολίου» και «κυβέρνησε τη χώρα μας σε κάποιες από τις πιο δύσκολες περιόδους που έχουμε αντιμετωπίσει ποτέ». Έγραψε ότι η Βρετανία θα είναι «πάντα ευγνώμων (στον Τζόνσον) γι’ αυτό». «Πραγματικά ελπίζω να συνεχίσει να προσφέρει στη δημόσια ζωή, εγχώρια και στο εξωτερικό» κατέληξε.

Ο Σούνακ φαίνεται ότι θα γίνει ο επόμενος ηγέτης του κόμματος και πρωθυπουργός. Την Κυριακή το βράδυ είχε εξασφαλίσει την υποστήριξη περισσοτέρων από 165 βουλευτές, μία μέρα πριν λήξει σήμερα Δευτέρα η προθεσμία για τη συγκέντρωση στήριξης.

Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις έχουν αυξηθεί οι πιθανότητες η χώρα να πάει σε γενικές εκλογές. Η Ναντίν Ντόρις, υποστηρίκτρια του Τζόνσον, δήλωσε πως αυτή τη στιγμή είναι «απίθανο να αποφευχθούν». Οι Εργατικοί απαιτούν να γίνουν εκλογές: «Οι Τόρις είναι έτοιμοι να δώσουν στον Ρίσι Σούνακ τα κλειδιά της χώρας χωρίς αυτός να πει ούτε μία λέξη για το πώς θα κυβερνήσει. Αυτό κανείς δεν το ψήφισε. Ίσως δεν προκαλεί έκπληξη το ότι αποφεύγει να περάσει από ελέγχους: εξάλλου είναι σε τόσο δεινή θέση που πριν από λίγες εβδομάδες κατατροπώθηκε από τη Λιζ Τρας» σχολίασε η Εργατική Άντζελα Ράινερ.

Στο μεταξύ η άλλη υποψήφια, η Πένυ Μορντό, θα πιεστεί τώρα να υποχωρήσει και όχι να συμμετέχει στην κούρσα. Ωστόσο πηγή από το περιβάλλον της τόνισε στον Guardian πως η καμπάνια της συνεχίζεται και ότι θέλει να μπει το όνομά της σε ψηφοδέλτιο προκειμένου τα μέλη του κόμματός της να αποφασίσουν για το αποτέλεσμα.

Πάντως δημοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε από τους κόλπους του Συντηρητικού κόμματος κατέδειξε πως η δημοτικότητα και των τριών είναι όχι απλά χαμηλή, αλλά αρνητική: ο Τζόνσον στο -24, η Μορντό στο -15 και ο Σούμακ στο -2.

Η διαδικασία

Αυτή τη φορά η εκλογή δεν θα πάρει δύο μήνες όπως όταν βγήκε η Τρας πριν από περίπου 45 μέρες. Η διαδικασία θα είναι σύντομη, χωρίς τη συμμετοχή των πολιτών. Δεν θα υπάρξει παρατεταμένη προεκλογική περίοδος, ενώ στόχος είναι το αργότερο μέχρι την Παρασκευή η Βρετανία να έχει καινούριο πρωθυπουργό.

Ας δούμε πώς θα γίνει: οι 357 Συντηρητικοί βουλευτές και ίσως ακόμα 170.000 μέλη του κόμματος που πληρώνουν συνδρομή, θα διαλέξουν τον επόμενο ηγέτη τους και άρα πρωθυπουργό της χώρας. Όπως περιγράφουν οι New York Times που επικαλούνται δημογραφική έρευνα του 2018, τα μέλη του κόμματος είναι πολύ περισσότερο πιθανό σε σχέση με τους υπόλοιπους 67 εκατ. πολίτες να είναι άνδρες, μεγαλύτερης ηλικίας, μεσαίας τάξης και λευκοί.

Μέχρι σήμερα το μεσημέρι οι βουλευτές καταθέτουν το πού δίνουν τη στήριξή τους. Οι υποψήφιοι πρέπει να λάβουν στήριξη από τουλάχιστον 100 βουλευτές για να μπορέσουν να συμμετάσχουν στη διαδικασία, πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορούν να διεκδικήσουν την πρωθυπουργία πάνω από τρία άτομα.

Αν μόνο ένας εξασφαλίσει στήριξη από τουλάχιστον 100, η διαδικασία τελειώνει εδώ. Αν δύο αγγίξουν το όριο των 100, οι Συντηρητικοί βουλευτές θα ψηφίσουν για να διαπιστωθεί ποιος έχει τη μεγαλύτερη στήριξη. Αν το άτομο που έρθει δεύτερο σε αυτή τη φάση δεν κάνει πίσω, τότε τα περίπου 170.000 μέλη του κόμματος θα κληθούν να ψηφίσουν online το αργότερο μέχρι την Παρασκευή.

Διαβάστε επίσης: Βρετανία: Η Μόρντοντ αρνήθηκε την πρόταση Τζόνσον να αποχωρήσει από τη διεκδίκηση

Αν και οι τρεις υποψήφιοι λάβουν στήριξη από τουλάχιστον 100 βουλευτές, η σημερινή ψηφοφορία θα μειώσει τους υποψηφίους σε δύο και η διαδικασία θα συνεχιστεί με την online ψηφοφορία των μελών.

Κάτι παρόμοιο έγινε και πριν από σχεδόν δύο μήνες όταν βγήκε η Τρας, αν και η τωρινή διαδικασία θα είναι εκλογή-εξπρές.

Τι θα αντιμετωπίσει ο νέος πρωθυπουργός

Ο νέος επικεφαλής των Τόρις και πρωθυπουργός θα έρθει αντιμέτωπος με μια πολύ ζοφερή κατάσταση και μ’ ένα πολύ μικρό χρονικό παράθυρο για να αντιστρέψει τα πράγματα.

Αρχικά το NHS εξακολουθεί να δίνει μάχη με την Covid, αξιοποιώντας ό,τι έχει και κάνοντας ό,τι μπορεί. Την ίδια ώρα η οικονομία της Βρετανίας παραπαίει, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα για ενεργειακά blackout το επόμενο διάστημα, αλλά και ένας σκληρός χειμώνας για τους εργαζόμενους με αποτέλεσμα να αναμένονται εκτεταμένες απεργίες. Σε όλα αυτά θα πρέπει να δώσει λύσεις -ή τουλάχιστον να εξομαλύνει την κατάσταση- μέσα στους επόμενους έξι μήνες.

Αυτά ωστόσο δεν είναι όλα. Το κόμμα των Συντηρητικών είναι βαθιά διχασμένο στη βουλή. Για τον Σούνακ συγκεκριμένα, που αυτή τη στιγμή είναι και το φαβορί, τα πράγματα θα είναι δύσκολα καθώς σίγουρα έδωσε πολλές υποσχέσεις για να εξασφαλίσει τη στήριξη τόσο πολλών βουλευτών που ανήκουν σε διαφορετικές πτέρυγες της παράταξης και διαφωνούν σε βασικά θέματα μεταξύ τους. Εκτιμάται ότι θα δυσκολευτεί περισσότερο με τους κεντρώους Συντηρητικούς και τους Ευρωσκεπτικιστές.

Επιπλέον, σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο δεν υπάρχει πραγματική αλλαγή σελίδας εδώ. Όπως περιγράφει ανάλυση του Guardian, τα ίδια διλήμματα που αντιμετώπιζε η Τρας παραμένουν, απλά τώρα πρέπει να βγάλει άκρη κάποιος άλλος. Ο επόμενος τι θα επιλέξει; Ανάπτυξη με τίμημα υψηλότερο πληθωρισμό; Θα μείνει πιστός στις μετά-Brexit δεσμεύσεις για σκληρό σφίξιμο του ζωναριού; Θα μπορέσει να μείνει πιστός στις υποσχέσεις που έκανε ο Τζόνσον το 2019 ότι η Βρετανία δεν θα επιστρέψει στη λιτότητα; Ή θα επιχειρηματολογήσει πως οι τρέχουσες συνθήκες στην αγορά καθιστούν ζωτικής σημασίας τις περικοπές;

Και τα ερωτήματα συνεχίζονται… Το θέμα της ενέργειας είναι ναρκοπέδιο από μόνο του: θα ζητήσει ο επόμενος πρωθυπουργός από τους πολίτες να μειώσουν την κατανάλωση που κάνουν; Και με τις επερχόμενες απεργίες στον δημόσιο τομέα τι στάση θα κρατήσει; Θα είναι διαλλακτικός ή θα προσπαθήσει να μετατρέψει την κατάσταση σε πολιτισμικό πόλεμο με τους Εργατικούς;

Τέλος, ένα πρόβλημα ειδικά για τον Σούνακ: δεν είναι λίγοι οι βουλευτές -ακόμα και ανάμεσα σ’ εκείνους που του πρόσφεραν τη στήριξή τους- που ανησυχούν ότι ο συγκεκριμένος υποψήφιος δεν έχει καμία σύνδεση με τους πολίτες. Έχει ένα πάθος για τα αντικείμενα πολυτελείας, ενώ κανείς δεν έχει ξεχάσει την αποτυχία του να κατανοήσει πώς χρησιμοποιείται η ανέπαφη κάρτα για να πληρώσει σ’ ένα βενζινάδικο. Αυτή είναι μια από τις πιο δύσκολες περιόδους για τα βρετανικά νοικοκυριά. Κι αυτός είναι το πιο πλούσιο μέλος της βουλής της χώρας.