Επί του πεζοδρομίου

Υπήρχε μια έκφραση παλαιότερα που χρησιμοποιούνταν όταν μια πολύ κρίσιμη και αποφασιστική είδηση – συνήθως πολιτικής χροιάς -, αν και έφτανε αργά στις εφημερίδες προλάβαιναν να την καταχωρίσουν στο σχεδόν τυπωμένο φύλλο της επόμενης μέρας.

Ειδυλλιακές εποχές παρά το ξενύχτι που προϋπέθετε πάντα μια αναμενόμενη αλλά και απρόβλεπτη «αναστάτωση» ώστε η ανάμνησή τους, αντί για μελαγχολία, να προκαλεί ένα αίσθημα ευφορίας. Το αντίθετο ακριβώς αν η έκφραση «επί του πιεστηρίου» αντικατασταθεί με την έκφραση «επί του πεζοδρομίου» αφού όσα διαδραματίζονται επάνω του, συγκροτούν μια ενδεχόμενη είδηση για το φύλλο της εφημερίδας μιας οποιασδήποτε μέρας.

Στην έξοδο ενός κεντρικότατου αθηναϊκού θεάτρου ένας ευγενέστατος, ρακένδυτος, μέσης ηλικίας άνδρας κρατώντας ένα τσίγκινο κυπελλάκι στο δεξί του χέρι δίνει περισσότερο την εντύπωση ενός περαστικού που κοντοστάθηκε προκειμένου να δει τις φωτογραφίες του έργου που παίζεται, παρά πως ζητάει βοήθεια, δηλαδή πως ζητιανεύει.

Τόσο περισσότερο που δεν ακούγεται καν να ψιθυρίζει μια λέξη για τον σκοπό της παραμονής του στη θέση αυτή. Επαναφέρει έντονα την αίσθηση της αξιοπρέπειας που παρατηρείς σε πολλούς άστεγους ώστε στα απαθή, περίεργα ή συμπονετικά βλέμματα των περαστικών να «ανταποκρίνονται» με έναν τρόπο σχεδόν σαν να τους είναι αδιάφορα ή, να μην τα έχουν αντιληφθεί, σαν να είναι ανύπαρκτα.

Η διασταύρωση όμως των βλεμμάτων του ανθρώπου του σχεδόν ασάλευτου στην έξοδο του θεάτρου με ένα μέλος μιας τετραμελούς συντροφιάς που έβγαινε από το θέατρο υπήρξε τόσο έντονη ώστε ακόμη και ένας καθόλου ενδιαφερόμενος για αυτού του είδους τις «συναντήσεις» θα ήταν αδύνατον να μην την προσέξει.

Η «συνάντηση» όμως είχε συντελεστεί αφού ο απομακρυνόμενος ήδη «επαίτης», βέβαιος πως θα ήταν αδύνατον να μην υπάρξει συνέχειά της, κοντοστάθηκε και κοίταξε προς τα πίσω για να διαπιστώσει, καθόλου έκπληκτος, αλλά με ένα αίσθημα ευφροσύνης, να τον παρακολουθεί ο άνθρωπος που λίγο πριν είχαν ανταλλάξει ένα βλέμμα συνεννόησης και συνενοχής. Ενα βλέμμα που σήμαινε πως με μια ανεπαίσθητη μετακίνηση κάποιων συνθηκών, ανεξάρτητων από τη βούληση του καθενός τους, ο ένας θα μπορούσε να είναι στη θέση του άλλου.

Αν και ο δισταγμός του ενός να συνδράμει τον άλλον με ένα έστω και ελάχιστο χρηματικό ποσό, θα κρινόταν τόσο αποφασιστικός ώστε να είναι δυνατή οποιαδήποτε «επικοινωνία» ανάμεσά τους, ήταν τόσο αιφνιδιαστική η αποκάλυψη που έγινε ταυτόχρονα και για τους δυο τους, χωρίς μάλιστα να έχει προφερθεί μια έστω λέξη που δύσκολα θα αποφάσιζε κανείς ποιος είναι ο «ευεργετημένος» και ποιος ο «ζημιωμένος». Σάμπως και ο ένας να πιστωνόταν με μια επιλογή που αν και δυσβάσταχτη αποσκοπούσε να υπενθυμίσει το πόσο τυχαία είναι η θέση μας μέσα στον κόσμο, χωρίς να είμαστε εμείς οι ίδιοι που αποφασίζουμε για το αν θα γίνουμε τραπεζίτες ή βιομηχανικοί εργάτες.

Οπως και ο άλλος με τον ιδιότυπο τρόπο της ευεργεσίας του, καθώς αναγνώριζε πως ένας άνθρωπος που ταπεινώνεται καθημερινά ενδέχεται την ταπείνωση αυτή κάθε άλλο παρά να την έχει συνηθίσει. Ετσι ώστε η συστολή προκειμένου να βοηθήσεις ταπεινώνοντας να μπορεί να λογαριαστεί ως πράξη βοήθειας. «Ψιλά γράμματα» βέβαια για όσους θεωρούν πως οι σχέσεις των ανθρώπων χρειάζονται ένα οργανωμένο πλαίσιο για να καρποφορήσουν – επαγγελματικά, φιλικά, ερωτικά – και δεν είναι η συμπτωματική, αν και αμελητέα, σπουδή του πεζοδρομίου που μας πλουτίζει πραγματικά.