Πριν από 61 χρόνια, στις 29 Οκτωβρίου 1961, διεξήχθησαν στη χώρα μας εθνικές εκλογές, που ανέδειξαν μεν νικήτρια με μεγάλη διαφορά την ΕΡΕ του τότε πρωθυπουργού, Κωνσταντίνου Καραμανλή, αλλά έμειναν στην ιστορία ως «εκλογές βίας και νοθείας».

Στις εκλογές αυτές αναμετρήθηκαν η ΕΡΕ του Καραμανλή, η Ένωση Κέντρου, νεοπαγής πολιτικός φορέας υπό την ηγεσία του Γεωργίου Παπανδρέου, και το αριστερό ΠΑΜΕ υπό την ηγεσία του Ιωάννη Πασαλίδη.

Η προεκλογική περίοδος – Το κρίσιμο ερώτημα

Προ των εκλογών διορίστηκε υπηρεσιακή κυβέρνηση, με πρωθυπουργό τον αρχηγό του στρατιωτικού οίκου του βασιλιά, στρατηγό Κωνσταντίνο Δόβα, και υπουργό Εθνικής Αμύνης τον πτέραρχο Χαράλαμπο Ποταμιάνο.

Κατά την προεκλογική περίοδο, ειδικά στην επαρχία, επικράτησε ένα κλίμα έντονου αντικομμουνισμού, δεδομένης και της ανάδειξης της ΕΔΑ σε αξιωματική αντιπολίτευση στις προηγούμενες εκλογές, του 1958.

Η μεγάλη πίεση, ψυχολογική και σωματική, που υπέστησαν την περίοδο προ των εκλογών του 1961 κατ’ αρχήν οι ψηφοφόροι της Αριστεράς και σε μικρότερο βαθμό οι ψηφοφόροι του Κέντρου ήταν μια πραγματικότητα, φανέρωνε δε ξεκάθαρα τις διαθέσεις ενός τμήματος τουλάχιστον του κρατικού μηχανισμού.


Το κρίσιμο ερώτημα που τίθεται είναι το εάν υπήρχε ένα συγκεκριμένο σχέδιο που είχε εκπονηθεί από κυβερνητικής πλευράς, προκειμένου να νοθευτεί το αποτέλεσμα των εκλογών και να μειωθούν στο μέγιστο δυνατό βαθμό οι εκλογικές επιδόσεις της Αριστεράς αλλά και του Κέντρου μέσα από την άσκηση βίας στους αντιφρονούντες, πολίτες και στρατευμένους.

Οι ευθύνες του ίδιου του Καραμανλή για το κλίμα που επικράτησε κατά την προεκλογική περίοδο είναι αναμφίβολα υπαρκτές, κυρίως ως προς το ότι δεν κατάφερε να εκκαθαρίσει τον κρατικό μηχανισμό από ακραία στοιχεία και παράγοντες που επεδίωκαν τον έλεγχο των πολιτικών εξελίξεων με αθέμιτες ενέργειες.


Η  ΕΔΑ κατήγγειλε εξαρχής τις πιέσεις που δέχονταν κατά την προεκλογική περίοδο υποψήφιοι και ψηφοφόροι της, ενώ η ηγεσία της Ένωσης Κέντρου, αποβλέποντας σε πιθανά εκλογικά οφέλη από την αποδυνάμωση της Αριστεράς, κράτησε αρχικά μια πιο επιφυλακτική στάση και μόλις λίγα εικοσιτετράωρα πριν από τις εκλογές κατήγγειλε τις πιέσεις που είχαν ασκηθεί και σε ψηφοφόρους του Κέντρου.

Τα αποτελέσματα των εκλογών του 1961 – Οι καταγγελίες

Οι εθνικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν την Κυριακή 29 Οκτωβρίου 1961 έδωσαν στην ΕΡΕ ποσοστό 50,81% και 176 έδρες, στην Ένωση Κέντρου 33,66% και 100 έδρες (οι 14 ανήκαν στο συνεργαζόμενο κόμμα των Προοδευτικών του Σπύρου Μαρκεζίνη) και στο ΠΑΜΕ 14,63% και 24 έδρες.

Η αντιπολίτευση έσπευσε να καταγγείλει την εγκυρότητα των εκλογών λόγω της απροκάλυπτης τρομοκρατίας που είχε ασκηθεί και της δραστικής παρέμβασης του κρατικού μηχανισμού υπέρ της ΕΡΕ. Η αποχή στις ορεινές περιοχές είχε φθάσει στο 70%, ενώ πρωτοφανής ήταν και στην υπόλοιπη ύπαιθρο. Σύμφωνα με τις καταγγελίες, χιλιάδες εκλογείς είχαν παραμείνει στα σπίτια τους κατόπιν «συμβουλής» των κρατικών οργάνων.


Παράλληλα, παρατηρήθηκε πολύ μεγάλη διαφορά στα εκλογικά αποτελέσματα που προέρχονταν αφενός από τα αστικά κέντρα και αφετέρου από την ύπαιθρο. Στις πόλεις η διαφορά ανάμεσα στην ΕΡΕ και την Ένωση Κέντρου ήταν πολύ μικρή, ενώ στα χωριά και τις κωμοπόλεις της υπαίθρου η υπεροχή της ΕΡΕ ήταν συντριπτική.


Το γεγονός αυτό απεδείκνυε ότι τα κόμματα της αντιπολίτευσης δικαιολογημένα αναφέρονταν προεκλογικώς σε αθρόα περιστατικά τρομοκρατίας, αυθαιρεσίες των οργάνων της διοίκησης και πρωτοφανή στα ελληνικά χρονικά νόθευση της όλης εκλογικής διαδικασίας.


Έτσι, αμέσως μετά την εκλογική διαδικασία, η αντιπολίτευση έκανε λόγο για «εκλογές βίας και νοθείας», «εκλογές των χωροφυλάκων»ή και για «εκλογές όπου ψήφισαν μέχρι και τα δέντρα».

Ειδικότερα ο Γεώργιος Παπανδρέου, ως επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης, κατήγγειλε το αποτέλεσμα των εκλογών ως «προϊόν βίας και νοθείας» και κήρυξε την έναρξη του «ανένδοτου αγώνα».

Headlines