Οδυσσέας Παπασπηλιώπουλος στo in: Από τη Φιλουμένα στον Μισάνθρωπο – Η αξία της «συνάντησης»

Ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος ξεχώρισε από νωρίς για το ταλέντο του, την ιδιαίτερη οπτική του πάνω στα έργα αλλά και την έντονη ματιά του.

Ηθοποιός και σκηνοθέτης από αυτούς που απολαμβάνεις να παρακολουθείς γιατί ξέρεις ότι εξελίσσεται και κάθε φορά έχει κάτι παραπάνω να σου πει.

Είτε βρίσκεται πάνω στη σκηνή, όπως θα κάνει στον «Μισάνθρωπο» που ανεβαίνει στις 19 Νοεμβρίου στο Θέατρο Εμπορικόν, είτε σκηνοθετεί, όπως συμβαίνει με την «Φιλουμένα Μαρτουράνο» στο θέατρο Δημήτρης Χορν, ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος δίνει τον καλύτερο εαυτό του και φροντίζει να έχει ο ίδιος πολύ αγαπήσει αυτό που παρουσιάζει.

Ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος μίλησε στο in για τα δύο έργα που παρουσιάζει φέτος και εξήγησε τι είναι αυτό που κάνει ένα έργο σπουδαίο.

Μίλησε μας για την «Φιλουμένα Μαρτουράνο», την κωμωδία του Εντουάρντο Ντε Φιλίππο που σκηνοθετείς στο θέατρο Δημήτρης Χορν.

Εγώ δεν θα το ονομάσω κωμωδία. Ακόμα και στο δελτίο τύπου υπάρχει δίπλα στην κωμωδία και η λέξη πικρό. Μοιάζει τετριμμένη η χρήση της λέξης αλλά εδώ είναι κυριολεκτική. Ο Εντουάρντο Ντε Φιλίππο είναι κατά βάση κωμωδιογράφος. Το συγκεκριμένο έργο, παρόλο που έχει χιούμορ, δεν είναι καθαρόαιμη κωμωδία. Εγώ δεν καταλαβαίνω τα έργα σαν κωμωδίες ή δραματικά έργα. Δεν καταλαβαίνω έτσι και την ζωή. Εγώ καταλαβαίνω τα έργα σαν έργα, σαν ιστορίες ανθρώπων γεμάτες από στιγμές πιο σκούρες σε χρώματα και πιο ανάλαφρες. Και αυτά συνυπάρχουν και εναλλάσσονται. Έτσι μου αρέσουν οι παραστάσεις και έτσι θέλω να είναι οι παραστάσεις που φτιάχνω εγώ. Το χιούμορ είναι πάντα εκεί, όπως είναι και η πραγματικότητα, όπως είναι μια πολύ σκληρή στιγμή ή μια γελοία στιγμή. Η «Φιλουμένα» είναι ένα πολύ βαθύ έργο που αγαπώ πάρα πολύ όπως αγαπώ πολύ και την παράσταση. Είναι ένα έργο γεμάτο αγάπη.

Στο έργο πρωταγωνιστεί μια γυναίκα σύμβολο η οποία διεκδικεί τη θέση που της ανήκει στην κοινωνία. Η απόφαση για το ανέβασμά του έχει σχέση με την επικαιρότητα;

Όχι. Αποφασίσαμε μαζί με την Μαρία Ναυπλιώτου να κάνουμε την Φιλουμένα πριν 3-4 χρόνια, πριν τον κοροναϊό. Όταν ήταν πολύ δυνατή η επιθυμία μας να συνεργαστούμε ξανά. Είναι εντελώς ανεξάρτητη η απόφαση από τη στιγμή που βρισκόμαστε τα τελευταία δύο χρόνια. Δεν θεωρώ ότι βρισκόμαστε βέβαια σε μια στιγμή που τώρα που ήρθε η ώρα να μιλήσουμε. Πάντα είναι η στιγμή να μιλήσουμε. Αυτό το έργο περιέχει και το τώρα -όπως όλα τα σημαντικά έργα- παρόλα αυτά ανήκει σε κάτι πολύ ευρύτερο, στην δυνατότητα των ανθρώπων να υπάρξουν και να αγαπηθούν. Να κοιτάξουν ο ένας τον άλλον, και όχι να προβάλει ο ένας πάνω στον άλλο αυτά που ο ίδιος νομίζει. Να καταφέρει να τον δει, να δει ποιος πραγματικά είναι και να μπορέσει να συναντηθεί μαζί του. Πρόκειται για ένα έργο συνάντησης και τέτοιο είναι και το ανέβασμά του. Εκεί εστιάζει η ανάγνωση. Στο ότι έχει γεμίσει η ζωή μας με πράγματα που συνέβησαν κάποτε και τώρα ήρθε η ώρα να σταματήσουν να είναι κάποτε και να γίνουν τώρα. Αυτό είναι η Φιλουμενα, μια συνάντηση δύο ανθρώπων σε ένα τώρα.

Μοιάζει ρομαντικό αλλά στη ζωή δεν είναι εύκολες πάντα οι συναντήσεις

Καμία συνάντηση δεν μπορεί να γίνει εύκολα, αλλά αν πιστεύουμε σε αυτή τότε έχει νόημα. Για μένα η ζωή δεν έχει κανένα νόημα χωρίς την αναζήτηση της συνάντησης. Και δεν μιλάω σαν κάποιος που γνωρίζει. Μιλάω μόνο εκφράζοντας την γνώμη μου και τα συναισθήματά μου. Δεν ξέρω τι μπορεί να συμβαίνει με τις ζωές των άλλων ανθρώπων. Δεν έχω καμία ούτε αρμοδιότητα, ούτε επιθυμία, ούτε ικανότητα να μιλήσω εκ μέρους κάποιου. Λέω ότι στη δική μου τη ζωή υπάρχει το όνειρο της συνάντησης, η αγωνία της συνάντησης, να κάνω ότι περνάει από το χέρι προκειμένου να συναντηθώ με αυτόν τον άνθρωπο. Το νόημα της ζωής είναι οι συναντήσεις. Πρώτα με τον εαυτό μου και μετά με τους υπόλοιπους. Δεν μιλάω για την κυριολεκτική συνάντηση. Μιλάω για την ψυχική συνάντηση, για την αναγνώριση. Για τη συνάντηση των ανθρώπων που καταφέρνουν να αναγνωρίσουν ο ένας τον άλλον και να αισθανθούν. Μια συνάντηση με χρονική διάρκεια.

Με την Μαρία Ναυπλιώτου υπήρξε κοινή επιθυμία για τη συνάντησή σας;

Με τη Μαρία ήταν κοινή η επιθυμία να είμαστε ξανά παρέα, να δουλέψουμε μαζί, να βρεθούμε και σε άλλες περιοχές και να περάσουμε ξανά χρόνο μαζί. Για μένα ο χρόνος της πρόβας είναι πολύ σπουδαίο. Είναι οι δοκιμές μου πάνω στη ζωή. Μαθαίνω στις πρόβες πράγματα από τη ζωή.

Δεν μπαίνεις ποτέ στον πειρασμό να παίξεις σε μια παράσταση που σκηνοθετείς;

Όχι. Δεν έχω καμία δυνατότητα να σκηνοθετώ ενώ είμαι πάνω στη σκηνή. Αυτό δεν έχει καμία κρίση, ούτε καμία γνώμη που δεν αφορά σε κάτι άλλο παρά μόνο σε έμενα. Εγώ δεν έχω καμία ικανότητα να σκηνοθετώ, ενώ είμαι πάνω στη σκηνή και δεν θέλω να το κάνω. Μου αρέσει να με σκηνοθετούν, να υπηρετώ σκέψεις άλλων ανθρώπων, να συνδιαλέγομαι μαζί τους, να διαφωνώ και να πηγαίνω παρακάτω σαν ηθοποιός. Και μόνο έτσι πάω παρακάτω σαν ηθοποιός, αν είναι κάποιος και με κοιτάζει. Όταν σκηνοθετώ θέλω να είμαι εγώ από κάτω και να ψάχνω να βρω τον χώρο για τους από πάνω.

Χρειάστηκε να διαλέξεις ποιο προτιμάς από τα δύο;

Όχι. Προσπαθώ να είμαι συντονισμένος με αυτό που φέρνει η ζωή. Δεν επιδίωξα καν να σκηνοθετήσω. Η υποκριτική έγινε πιο αποφασισμένα. Συναντήθηκα μαζί της στα μαθητικά χρόνια και είδα ότι αυτό το πράγμα με γοητεύει πολύ. Δεν ονειρεύτηκα ποτέ κάποιον ρόλο, ούτε τώρα ονειρεύομαι. Ακολουθώ τα πράγματα όπως έρθουν. Έχω ονειρευτεί να βρίσκομαι πάνω στη σκηνή. Αυτό το όνειρο έγινε πραγματικότητα  και νιώθω πολύ ευγνώμων.

Από τη σκηνοθεσία λοιπόν στην υποκριτική. Μίλησε μας για τον «Μισάνθρωπο» που ανεβαίνει σε λίγες μέρες στο Θέατρο Εμπορικόν.

Είναι ένα έργο που δεν θέλει ιδιαίτερες συστάσεις, αν και αυτά τα έργα τα γνωρίζουμε περισσότερο από τον τίτλο παρά επειδή τα έχουμε διαβάσει ή τα έχουμε δει. Είναι ένα παρεξηγημένο έργο. Ένα έργο που προσδίδεται στον πρωταγωνιστή ένα βάθος ρόλου συνειδητοποιημένου. Εγώ νομίζω ότι περισσότερο θα ταίριαζε να λέγεται ο ερωτευμένος παρά ο Μισάνθρωπος. Χωρίς να αμφιβάλω για την πληρότητα του τίτλου που προσδίδει ο Μολιέρος στον ηρώα, περισσότερο αμφισβητώ την θετικότητα του ήρωα που πολύ συχνά του προσδίδεται. Ότι είναι ένας διανοούμενος που κάνει την ρήξη του απέναντι σε μια υποκριτική κοινωνία. Νομίζω ότι ο Μολιέρος τοποθετεί τον ήρωα μέσα στην κοινωνία και τον βάζει να αναμετράται με έναν έρωτα που τον μετατρέπει και τον ίδιο σε κάποιον που φάσκει και αντιφάσκει. Διατηρεί την αντίθεσή του με όσα θεωρεί υποκριτικά μέσα στην κοινωνία την ώρα που δεν έχει πάρει τις αποστάσεις του και είναι ερωτευμένος με μια κοπέλα που είναι απόλυτα ο εκφραστής όλων αυτών που κατηγορεί ο ίδιος. Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα δοκιμασία. Του Μολιέρου του αρέσει πολύ να δοκιμάζει τους ανθρώπους και εδώ δοκιμάζεται ένας άνθρωπος που ερωτεύεται τον λάθος άνθρωπο. Ο Μολιέρος βάζει τους ανθρώπους σε μια συνθήκη δοκιμασίας. Είναι σαν να είναι ο ίδιος άνθρωπος κάθε φορά σε μια νέα περιπέτεια. Ένας δύστροπος άνθρωπος που δοκιμάζεται στην φιλαργυρία, στην ασθένεια, ή στον έρωτα. Έχει μεγάλη πλάκα γιατί έτσι είναι η ζωή μας.

Καταπιάνεσαι φέτος με πολύ διαφορετικά είδη, είναι πιο δύσκολο ή αυτή είναι η φύση της δουλειάς σας;

Η δουλειά ενός ηθοποιού είναι να πηγαίνει σε διαφορετικές περιοχές. Δεν είναι δύσκολο αυτό. Δύσκολο είναι να καταφέρνεις να συναντήσεις κάτι και να το περιγράψεις με ειλικρίνεια. Αυτό έχει να κάνει με το πόση αλήθεια θελκτική είναι μια ερμηνεία. Οι ρόλοι εύκολα παίζονται, δύσκολα παίζονται καλά. Όταν έπαιζα τον Άμλετ με ρωτούσαν αν είναι δύσκολο. Καθόλου δύσκολο δεν είναι να παίξεις Άμλετ, διαβάζεις απλώς τα λόγια. Δύσκολο είναι παίξεις τον Άμλετ και να καταφέρεις να συνδεθεί κάποιος μαζί σου και να καταλάβει γιατί αυτό το έργο είναι σημαντικό. Όλες οι δουλείες είναι πολύ εύκολες αν απλώς τις κάνεις και δύσκολες αν θέλεις να τις κάνεις καλά. Ούτε τα είδη είναι πιο δύσκολα ή πιο εύκολα. Αυτή είναι συχνά η επιφύλαξη που έχω απέναντι σε ανθρώπους ή τάσεις που αποφασίζουν ότι ένα ρεπερτόριο είναι πιο σημαντικό από κάποιο άλλο. Κανένα έργο δεν είναι πιο άξιο λόγου από ένα άλλο. Φυσικά τα έργα έχουν πυθμένα και κάποιες φορές είναι περισσότερο ή λιγότερο βαθύς αλλά αν αποφασίσεις να κοιτάξεις με γνήσια επιθυμία και να συνδεθείς μαζί τους τα έργα μετατρέπονται σε σπουδαία. Μπορείς να πάρεις ένα έργο ελαφρού ρεπερτορίου και να το κάνεις με σπουδαίο βάθος ή να πάρεις ένα σπουδαίο έργο και να το κάνεις μια μπούρδα. Τα έργα δεν έχουν τόση μεγάλη σημασία από μόνα τους. Ή μάλλον η σημασία που έχουν δεν είναι αρκετή ώστε να επηρεάσει τις παραστάσεις. Οι παραστάσεις αποκτούν ή όχι σημαντικότητα ή βάθος επειδή κάποιος κοιτάζει το έργο με έναν ενδιαφέροντα ή επιπόλαιο τρόπο.