Τουρκολιβυκό σύμφωνο: Εθνική υπόθεση η ακύρωση

Η ομόφωνη υιοθέτηση από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ της απόφασης για την ανανέωση της Αποστολής του ΟΗΕ στη Λιβύη για ένα έτος έδωσε την ευκαιρία στην ελληνική πλευρά να παρέμβει με έμμεσο τρόπο στις εξελίξεις. Η αρχή έγινε με την απόφαση ανάκλησης του έλληνα πρεσβευτή προτού καν επιδώσει τα διαπιστευτήριά του, μία απόφαση που προκάλεσε απορία, δεδομένου ότι η Ελλάδα θα πρέπει να έχει παρουσία και στην Τρίπολη. Ομως φαίνεται ότι η Αθήνα ήθελε να καταδείξει πως η τελευταία συμφωνία ανάμεσα σε Τρίπολη και Αγκυρα δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα, κατά παράβαση της εντολής που έχει η υφιστάμενη κυβέρνηση της Λιβύης, η οποία σημειωτέον συνεχίζει τη θητεία της πέραν του προβλεπόμενου χρονικού ορίου, μιας και δεν έχουν ακόμη διεξαχθεί εκλογές στην πολύπαθη χώρα.

Ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας επέλεξε σωστά να συντονιστεί με τον αιγύπτιο ομόλογό του και είναι αξιοσημείωτο ότι το Κάιρο διέκοψε τις «διερευνητικές συνεδριάσεις διαλόγου» με την Αγκυρα εξαιτίας του ρόλου της τελευταίας στη Λιβύη. Είναι προφανές ότι η υποστήριξη της Αιγύπτου είναι αυτή τη στιγμή καθοριστικής σημασίας για τα ελληνικά συμφέροντα σε σχέση με τη Λιβύη. Είναι επίσης σαφές ότι η Ελλάδα επ’ ουδενί θέλει μέχρι τη διεξαγωγή των εκλογών στη Λιβύη να ενεργοποιηθεί με οποιονδήποτε τρόπο το παράνομο τουρκολιβυκό σύμφωνο.

Οπως επίσης, πρέπει πάση θυσία να αποφευχθεί είτε η ανακήρυξη υφαλοκρηπίδας από πλευράς Λιβύης για την περιοχή που βρίσκεται εκτός του τουρκολιβυκού συμφώνου και η οποία σχεδόν αγκαλιάζει τη Γαύδο είτε η κατάθεση των εξωτερικών ορίων της λιβυκής υφαλοκρηπίδας βάσει της συμφωνίας με την Τουρκία. Συνεπώς, η απόφαση του ΟΗΕ που όχι μόνο «τραβάει το αφτί» του Ντμπεϊμπά, αλλά και του υπενθυμίζει ότι η υποστήριξη της Τουρκίας δεν είναι αρκετή για την επιβίωσή του, είναι ευπρόσδεκτη. Και είναι λογικό πως οι Αμερικανοί βοήθησαν σε αυτή την κατεύθυνση, ελπίζω χωρίς προϋποθέσεις (π.χ. αναφορικά με τη μη επέκταση των χωρικών μας υδάτων). Πάντως, από εδώ και πέρα δεν πρέπει να είμαστε αφοριστικά απορριπτικοί στο ενδεχόμενο να αποκαταστήσουμε τους διαύλους με την τουρκοκρατούμενη Τρίπολη. Τα μηνύματα άλλωστε περνούν καλύτερα απευθείας παρά μέσω τρίτων.

Το ξήλωμα και πάντως η αποδυνάμωση του τουρκολιβυκού συμφώνου απαιτούν και πιο προωθημένες ενέργειες από πλευράς μας, που ναι μεν δεν είναι εύκολες σε ένα προεκλογικό περιβάλλον αλλά είναι αναγκαίες. Και η επίτευξη συναίνεσης σε εθνικά ζητήματα, πέρα και έξω από την αναμενόμενη εγχώρια πόλωση ανάμεσα στα κόμματα, θα είναι ευεργετική.

Σε ένα ιδανικό λοιπόν σενάριο θα μπορούσε να συμφωνηθεί ως εθνική θέση, με τη δέσμευση υλοποίησης την επομένη των εκλογών ανεξάρτητα από τη μορφή και τη σύνθεση της κυβέρνησης, η επέκταση των χωρικών μας υδάτων στα 12 ν.μ., τουλάχιστον νοτίως και ανατολικά της Κρήτης και νοτίως του Καστελλόριζου, ακολουθούμενη από μια πρόταση συνολικής διευθέτησης των διαφόρων με διάφορα σχήματα και εναλλακτικές ανάμεσα στα κράτη της Ανατολικής Μεσογείου με συγκεκριμένους κανόνες και με βάση το διεθνές δίκαιο. Εξάλλου, η ακύρωση του τουρκολιβυκού συμφώνου αποτελεί εθνική υπόθεση, πολλώ δε μάλλον η επέκταση των χωρικών μας υδάτων (ως κομμάτι μιας ευρύτερης στρατηγικής) και η εξεύρεση λύσης στα προβλήματα που ταλανίζουν τη χώρα μας και την ευρύτερη περιφέρειά της.

Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων και αναπληρωτής καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος. Κυκλοφορεί σε επιμέλειά του το βιβλίο «Το Μέλλον της Ιστορίας» (εκδόσεις Παπαδόπουλος)