Ελλάδα – Τουρκία: Η αυξανόμενη ένταση και οι φόβοι για την πρώτη σύγκρουση μελών του ΝΑΤΟ

«Η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν δύο από τους μεγαλύτερους στρατούς στο ΝΑΤΟ και βρίσκονται σε μια σημαντική γωνιά της Ευρώπης. Έχουν επίσης μακροχρόνιες διαφωνίες που συνεχίζουν να αναστατώνουν τη σχέση τους και να επηρεάζουν τη συμμαχία. Οι εντάσεις τους έχουν κλιμακωθεί τα τελευταία χρόνια, πυροδοτώντας νέους φόβους για τον πρώτο πόλεμο εντός του ΝΑΤΟ».

Σε άρθρο του με τίτλο οι αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ των δύο μεγαλύτερων στρατών του ΝΑΤΟ προκαλούν φόβους για το πρώτο πόλεμο μεταξύ μελών της Συμμαχίας, το Ιnsider υπογραμμίζει τις την επιδείνωση στις σχέσεις Αθήνας – Άγκυρας, σε τέτοιο σημείο, που όπως υπογραμμίζει ορισμένοι πιστεύουν ότι «μπορεί να ξεσπάσει πόλεμος μεταξύ τους».

Διαβάστε επίσης: Μπαχτσελί: Ο Ταϊφούν έστειλε μήνυμα στους εχθρούς της Τουρκίας – Ο γίγαντας ξύπνησε

Οι χώρες καταλαμβάνουν στρατηγικής σημασίας έδαφος στη νοτιοανατολική Ευρώπη και διαθέτουν δύο από τους μεγαλύτερους στρατούς του ΝΑΤΟ, καθιστώντας το διακύβευμα μιας πιθανής σύγκρουσης πολύ υψηλότερο σημειώνει το άρθρο.

Τα όπλα της Ανατολικής Μεσογείου

Ο αρθρογράφος επισημαίνει ότι λόγω των διαρκών εντάσεων με την Τουρκία, η Ελλάδα είναι ένα από τα λίγα μέλη του ΝΑΤΟ που διατηρεί τις αμυντικές δαπάνες πάνω από τον στόχο της συμμαχίας του  2% του ΑΕΠ. Οι αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας το 2022 ήταν οι υψηλότερες στη συμμαχία ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Αν και μεγάλο μέρος των αμυντικών δαπανών της Ελλάδας παραδοσιακά κατευθύνεται σε μισθοδοσία προσωπικού, οι σημαντικές αγορές εξοπλισμού υπό την παρούσα κυβέρνηση, η οποία ανέλαβε καθήκοντα τον Ιούλιο του 2019, την έχουν καταστήσει επίσης μία από τις χώρες της συμμαχίας που δαπανούν περισσότερα σε υλικό. (Το ΝΑΤΟ ζητά επίσης το 20% των αμυντικών δαπανών των μελών να διατεθεί για αγορές εξοπλισμού και αναβαθμίσεις.)

Η Ελλάδα δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην αεροπορία και δη τον στόλο του ναυτικό της.

Και συνεχίζει σημειώνοντας ότι από το 2020, έχει αγοράσει 24 αεροσκάφη Rafale γαλλικής κατασκευής, μαχητικά πολλαπλών ρόλων 4,5 γενιάς που θεωρούνται πολύ ικανά και τεχνολογικά ανώτερα από οποιοδήποτε τουρκικό αεροσκάφος. Η Αθήνα αναβαθμίζει επίσης 84 F-16 της στην πιο πρόσφατη έκδοση Viper και έχει υποβάλει αίτηση για ένταξη στο πρόγραμμα F-35.

Η Ελλάδα σχεδιάζει να αγοράσει επτά ελικόπτερα MH-60R και έχει εγκαταστήσει το ισραηλινό σύστημα Iron Dome πάνω από τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Το σύστημα είναι προσαρμοσμένο για να αντιμετωπίσει τον μεγάλο στόλο drone της Τουρκίας.

Στο ναυτικό η Ελλάδα έχει αγοράσει τρεις φρεγάτες FDI HN από τη Γαλλία με δυνατότητα επιλογής για μια τέταρτη. Επίσης, βρίσκεται στο τελικό στάδιο επιλογής τεσσάρων ακόμη κορβετών για το ήδη μετρήσιμο ναυτικό της.

Η Ελλάδα διατηρεί τη μεγαλύτερη δύναμη αρμάτων μάχης μεταξύ των ευρωπαϊκών μελών του ΝΑΤΟ —αν και ένα μέρος είναι παλαιότερα μοντέλα— και διαθέτει μία από τις μεγαλύτερες δυνάμεις πυροβολικού στην ήπειρο, αναφέρει το άρθρο.

Οι δυνάμεις της Τουρκίας

Η Τουρκία, από την άλλη πλευρά, έχει τη δεύτερη μεγαλύτερη στρατιωτική και τη δεύτερη μεγαλύτερη δύναμη αρμάτων μάχης και πυροβολικού στο ΝΑΤΟ, μετά τις ΗΠΑ, όπως σημειώνεται.

Η τουρκική αεροπορία, όπως επισημαίνεται, είναι συγκρίσιμη με την ελληνική, αλλά υστερεί λόγω της αποβολής της Άγκυρας από το πρόγραμμα των F-35, την αναστολή των ΗΠΑ στο αίτημα της Τουρκίας για αναβάθμιση F-16 και της απόλυσης εκατοντάδων Τούρκων πιλότων μετά την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016.

Ωστόσο, τα drones της Τουρκίας και τα αεροσκάφη που παράγει είναι από τα καλύτερα του ΝΑΤΟ. Τα τουρκικής κατασκευής μη επανδρωμένα αεροσκάφη TB-2 Bayraktar έχουν λάβει σημαντική προσοχή για τον ρόλο τους στον πόλεμο στην Ουκρανία.

Η Τουρκία διαθέτει επίσης μία από τις μεγαλύτερες ναυτικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ, με σημαντικό αριθμό πολεμικών πλοίων και μεγάλο αποβατικό στόλο. Η Άγκυρα σχεδιάζει να ενισχύσει τον στόλο της με τουλάχιστον τέσσερις έως και επτά φρεγάτες αντιαεροπορικού πολέμου που θα αντικαταστήσουν παλαιότερα πλοία.

Το τουρκικό ναυτικό περιμένει επίσης την παράδοση έξι υποβρυχίων τύπου 214 γερμανικής κατασκευής, τα οποία θα μπορούσαν να ανατρέψουν τη ναυτική ισορροπία στο Αιγαίο, καθώς η Ελλάδα διαθέτει τέσσερα υποβρύχια τύπου 214.

Οι αμυντικές δαπάνες της Τουρκίας είναι σημαντικά λιγότερες από της Ελλάδας, σε ποσοστιαία βάση, αλλά η Τουρκία επωφελείται από μια μεγαλύτερη οικονομία και σχεδιάζει ετήσιες αυξήσεις των αμυντικών δαπανών μέχρι το 2024. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε πρόσφατα επιπλέον αμυντικές δαπάνες 26 δισεκατομμυρίων δολαρίων για το 2023.

Αυτή η συγκέντρωση δύναμης πυρός θα έκανε οποιαδήποτε σύγκρουση πιο επικίνδυνη και μια τοπική κρίση θα μπορούσε γρήγορα να κλιμακωθεί, υπογραμμίζεται.

Πολλά θέματα, λίγη συμπάθεια

Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν έρθει πολύ κοντά σε πόλεμο στο πρόσφατο παρελθόν.

Συγκρούστηκαν κατά την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο το 1974 και έφτασαν πολύ κοντά σε μια σύρραξη κατά τη διάρκεια της κρίσης των Ιμίων το 1996. Το 2020, ελληνικές και τουρκικές φρεγάτες συγκρούστηκαν κατά τη διάρκεια αντιπαράθεσης στην Ανατολική Μεσόγειο.

Και οι δύο χώρες έχουν χάσει αεροσκάφη και πιλότους σε αναμετρήσεις πάνω από το ανατολικό Αιγαίο και κάθε πλευρά κατηγορεί τακτικά την άλλη ότι πετούσε πάνω από το έδαφός τους στην περιοχή, όπως επισημαίνεται.

Οι διαφωνίες τους περιλαμβάνουν τη διχοτομημένη Κύπρο και την εργαλειοποίηση των μεταναστών, αλλά μεγάλο μέρος της μεταξύ τους έντασης επικεντρώνεται στα νησιά του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου.

Η Ελλάδα, επικαλούμενη τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, υποστηρίζει ότι τα εκατοντάδες νησιά της στο Αιγαίο της δίνουν δικαίωμα σε χωρικά ύδατα και αποκλειστική οικονομική ζώνη. Η Τουρκία δεν έχει υπογράψει την UNCLOS και υποστηρίζει ότι τα νησιά δεν έχουν τα ίδια δικαιώματα με την ηπειρωτική χώρα, όπως τονίζεται στο άρθρο.

Το κοινοβούλιο της Τουρκίας ενέκρινε casus belli εάν η Ελλάδα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στο Αιγαίο από τα σημερινά 6 ναυτικά μίλια στα 12 μίλια που επιτρέπει η UNCLOS.

Η Τουρκία απαιτεί επίσης από την Ελλάδα να αποστρατικοποιήσει τα νησιά της στο ανατολικό Αιγαίο, υποστηρίζοντας ότι η Αθήνα έχει παραβιάσει τους όρους της συνθήκης σχετικά με τον στρατιωτικό εξοπλισμό που μπορεί να αναπτυχθεί σε αυτά. Η Αθήνα λέει ότι το υλικό είναι για αμυντικούς σκοπούς αναφέρει το άρθρο.

Η κλιμάκωση των τελευταίων μηνών

Η διαμάχη για τα νησιά έχει κλιμακωθεί τους τελευταίους μήνες.

Το άρθρο υπενθυμίζει ότι ο Ερντογάν είπε τον Σεπτέμβριο ότι η Ελλάδα «έχει καταλάβει» τα νησιά και ότι «θα κάνουμε ό,τι χρειάζεται» όταν έρθει η ώρα. Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είπε μέρες αργότερα ότι ο πόλεμος δεν θα γινόταν ποτέ, αλλά ότι εάν η Άγκυρα όντως επιτεθεί «θα λάβει μια απολύτως καταστροφική απάντηση».

Η ρητορική αυτή θεωρείται ευρέως στην Τουρκία ως πολιτικά υποκινούμενη: ο Ερντογάν και ο Μητσοτάκης έχουν και οι δύο εκλογές το επόμενο καλοκαίρι.

Παρατηρητές λένε ότι το ΝΑΤΟ είναι σε θέση να διαχειριστεί την ένταση όπως είχε κάνει και στο παρελθόν, αλλά η κακή προδιάθεση μεταξύ των δύο εκ των πλέον σημαντικών μελών της συμμαχίας φαίνεται πιθανό να συνεχιστεί. (Η ΕΕ και οι ΗΠΑ υποστηρίζουν την Ελλάδα στο ζήτημα των νησιών, το οποίο η Τουρκία θεωρεί ως ευνοϊκή μεταχείριση).

Καταλήγοντας το άρθρο σημειώνει ότι ο πολιτικός διάλογος έχει παγώσει σε μεγάλο βαθμό, αλλά οι υπουργοί Άμυνας των δύο χωρών συναντήθηκαν κατά τη διάρκεια μιας συνόδου του ΝΑΤΟ στις 14 Οκτωβρίου σε μια προσπάθεια να αποκλιμακώσουν την κατάσταση.

Και υπενθυμίζει ότι στη συνέχεια, ο υπουργός Άμυνας της Τουρκίας είπε ότι είναι «σημαντικό η διαφορά» να «επιλυθεί χωρίς την παρέμβαση τρίτων», ενώ ο υπουργός Άμυνας της Ελλάδας είπε ότι «όσο υπάρχει κίνδυνος εδαφικής κυριαρχίας, καθιστά μάταιη κάθε προσπάθεια επικοινωνίας».