Ρεαλπολιτίκ

Mπορεί μια δημοκρατία σαν την Ελλάδα να συμμαχεί με μια δικτατορία σαν την Αίγυπτο προκειμένου να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις ενός αναθεωρητικού καθεστώτος όπως εκείνο της Τουρκίας; Ναι, και αυτό λέγεται ρεαλπολιτίκ. Απλώς αυτή η δημοκρατία δεν είναι πολύ πειστική όταν καταγγέλλει στους διεθνείς οργανισμούς τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τη μια χώρα και αποσιωπά τις αντίστοιχες παραβιάσεις από την άλλη.

Μπορούν τα Ηνωμένα Εθνη να οργανώνουν μια διεθνή διάσκεψη για το κλίμα όπως η Cop27 σε μια χώρα που έχει 60.000 πολιτικούς κρατούμενους; Είναι μια μεγάλη συζήτηση, όπου το βασικό ερώτημα είναι αν ένα αυταρχικό καθεστώς αντιμετωπίζεται καλύτερα με την απομόνωσή του ή με την άσκηση πίεσης από τον πολιτισμένο κόσμο. Τι προτιμούσαμε εμείς στη χούντα, να μας ξεχάσει ο Θεός ή να έχουν επαφές οι ξένοι ηγέτες με τους συνταγματάρχες, με κίνδυνο να κατηγορηθούν ότι τους αναγνωρίζουν;

Αυτή η συζήτηση όμως χαρακτηρίζεται από μερικές αντιφάσεις (θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για «κόκκινες γραμμές», αλλά ο όρος αυτός δέχθηκε χαριστική βολή από τον Μπαράκ Ομπάμα). Η πιο προφανής από αυτές είναι ότι στις διεθνείς επαφές και τις παγκόσμιες συνόδους δεν μπορεί ο δημοκρατικός κόσμος να σφυρίζει αδιάφορα. Δεν μπορεί δηλαδή να διαχωρίζονται οι ανησυχίες για το κλίμα που εκφράζονται σε μια σύνοδο από τις ανησυχίες για τις ωμότητες που διαπράττει ο οικοδεσπότης της συνόδου. Γι’ αυτό ακριβώς κατηγορήθηκε η Greenpeace: ότι αντιτάχθηκε σε ψήφισμα που προτάθηκε από αιγύπτιους ακτιβιστές και ζητούσε την απελευθέρωση όλων των πολιτικών κρατουμένων. Το ψήφισμα υπέγραψαν χίλιες οργανώσεις και άτομα, αλλά όχι η Greenpeace, με το επιχείρημα ότι θα απομακρύνονταν οι προβολείς από τον βασικό στόχο, την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, και θα ετίθετο σε κίνδυνο η ζωή των μελών της που θα συνεχίσουν να δουλεύουν στην Αίγυπτο και μετά τη λήξη της Cop27.

Μια άλλη αντίφαση αφορά το ίδιο το δικαίωμα των πολιτών της Αιγύπτου, όπως και άλλων χωρών του αραβικού κόσμου, να πιστεύουν και να ελπίζουν στη δημοκρατία. Οσοι στον δυτικό κόσμο πίστευαν ανέκαθεν ότι η δημοκρατία δεν είναι για όλους, ότι τέλος πάντων ορισμένοι λαοί είναι καλύτερα να υπακούουν παρά να επιλέγουν, ένιωσαν να δικαιώνονται από την αποτυχία της Αραβικής Ανοιξης. Αλλά κάνουν λάθος.

Κι αν επιμένουν, ας ρωτήσουν τον Αλάα Αμπντέλ Φατάχ, έναν βρετανοαιγύπτιο μπλόγκερ που έπαιξε ενεργό ρόλο στις διαδηλώσεις του 2011, πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της τελευταίας δεκαετίας στις φυλακές του στρατάρχη Σίσι και από τις 2 Απριλίου κάνει απεργία πείνας, καταναλώνοντας μόλις 100 θερμίδες την ημέρα για να κρατιέται ζωντανός: λίγο γάλα κι ένα κουταλάκι μέλι. Αυτή την εβδομάδα ανακοίνωσε ότι κλιμακώνει τον αγώνα του, μέχρι την Κυριακή θα πίνει μόνο νερό και στη διάρκεια της συνόδου θα το κόψει κι αυτό. Θα συγκινηθεί κανείς;