Πάγωμα του χρόνου;

Ενα από τα κρισιμότερα πεδία που θα κρίνουν την τύχη των ελληνοτουρκικών σχέσεων, τουλάχιστον μέχρι τις επόμενες εκλογές, είναι αυτό του τουρκολιβυκού συμφώνου και της ενδεχόμενης προσπάθειας της Τουρκίας να το ενεργοποιήσει ώστε να κατοχυρώσει περαιτέρω τη θέση της στην περιοχή και να προλάβει τυχόν αρνητικές εξελίξεις για αυτή στη Λιβύη, αν και η παρουσία της αυτή τη στιγμή στη χώρα είναι εδραιωμένη.

Σημειώνεται ότι για την Αγκυρα η συμφωνία της με την Τρίπολη είναι ιστορικής και ζωτικής σημασίας, μιας και είναι η μόνη που δίνει ζωή στη «Γαλάζια Πατρίδα», το δόγμα της οποίας δεν αναγνωρίζεται από καμιά άλλη χώρα της περιοχής.
Το ερώτημα λοιπόν είναι αν η τουρκική ηγεσία αποφασίσει να περιφρονήσει όπως τον ΟΗΕ και το εμπάργκο όπλων αυτή τη φορά τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις θέλουν να παγώσουν τον χρόνο στην περιοχή, ζητώντας από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να απέχουν από ενέργειες που μπορεί να ρίξουν λάδι στη φωτιά. Η Ουάσιγκτον αντιλαμβάνεται ότι μία ενδεχόμενη σεισμική έρευνα ή ακόμη χειρότερα ερευνητική γεώτρηση της Τουρκίας εντός του τουρκολιβυκού συμφώνου στην πλευρά βέβαια της Λιβύης ή ακόμη και σε διεθνή χωρικά ύδατα, όπως έχει αναφέρει ο πρόεδρος Ερντογάν, δηλαδή σε σημείο ακόμη πιο κοντά στις ακτές της Κρήτης, θα προκαλέσει εύλογα έντονη αντίδραση από πλευράς Ελλάδας, αυξάνοντας τις πιθανότητες η ένταση να μεταφερθεί στο πεδίο.

Προσπαθεί συνεπώς με δηλώσεις να διαμηνύσει σε Αγκυρα και Τρίπολη ότι μία τέτοια κίνηση δεν είναι αποδεκτή. Εχει μάλιστα εστιάσει στην αδυναμία της μεταβατικής κυβέρνησης, της οποίας η θητεία έχει λήξει, να συνάπτει συμφωνίες όπως η τελευταία με την Τουρκία για την αξιοποίηση υδρογονανθράκων. Υπό αυτές συνθήκες, θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο για την κλονιζόμενη κυβέρνηση Ντμπεϊμπά να ανακηρύξει αποκλειστική οικονομική ζώνη πέραν της συμφωνίας με την Τουρκία ή να δηλώσει στον ΟΗΕ τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας με βάση τη συμφωνία με την Τουρκία.

Ομως επειδή ο Ερντογάν οδεύει σε εκλογές και ένα από τα ισχυρότερα χαρτιά του είναι αυτό της ενέργειας και της απεξάρτησης από τις εισαγωγές, με έμφαση στην εκμετάλλευση πηγών ενέργειας που βρίσκονται είτε στη Μαύρη Θάλασσα είτε στην Ανατολική Μεσόγειο, το σενάριο διεξαγωγής ερευνών είτε σεισμικών είτε γεωτρητικών στη δεύτερη συγκεντρώνει σοβαρές πιθανότητες.

Η εν λόγω περιοχή προσφέρει τη δυνατότητα στον τούρκο πρόεδρο να διατείνεται στο εσωτερικό ότι εκτός από την αναζήτηση πλουτοπαραγωγικών πηγών κάνει και προβολή ισχύος σε βάρος όσων προσπάθησαν τα προηγούμενα χρόνια να αποκλείσουν την Τουρκία από την περιοχή. Ενώ το τουρκολιβυκό σύμφωνο, όπως προαναφέρθηκε, δίνοντας σάρκα και οστά στο αναθεωρητικό δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας, πρέπει πάση θυσία να διατηρηθεί και να υλοποιηθεί όσο το ευνοούν οι συνθήκες στη Λιβύη. Αν λοιπόν κινηθεί στην Κύπρο, που θεωρείται αδύναμος κρίκος, ή προς την περιοχή ανάμεσα σε Κρήτη και Καστελλόριζο ή νοτίως της πρώτης, εξαρτάται από τα μηνύματα που θα λάβει και πόσο θα τα «μετρήσει».

Για την Ελλάδα, οι στόχοι είναι πολύ συγκεκριμένοι: να αποτραπεί οποιαδήποτε κίνηση αφορά την ενεργοποίηση της παράνομης συμφωνίας ανάμεσα σε Αγκυρα και Τρίπολη και αν παρ’ όλα αυτά οι δύο κυβερνήσεις προχωρήσουν, να διασφαλιστεί ότι η περιοχή που δραστηριότητας θα βρίσκεται σε σημείο που και η Αθήνα θα αναγνώριζε ως λιβυκή.

Στην περίπτωση ενός πλωτού γεωτρύπανου, πρέπει να αποκρουστεί (και) επιχειρησιακά η όποια προσπάθεια de facto σφετερισμού των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Επειδή ωστόσο θα πρόκειται για ανοριοθέτητες/διαφιλονικούμενες περιοχές, μην ποντάρουμε στην επιβολή κυρώσεων. Ως προς την κυριαρχία μας, έστω και τη δυνητική, δηλαδή ανάμεσα στα 6 και 12 ν.μ., πρέπει να την προασπίσουμε με κάθε μέσο και τρόπο, διαφοροποιώντας τη θέση του 2020 ότι κόκκινη γραμμή για εμάς είναι τα 6 ν.μ.

Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων και αναπληρωτής καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος. Επιμελείται το βιβλίο «Το Μέλλον της Ιστορίας» (εκδόσεις Παπαδόπουλος).