Η τριπλή έφοδος των ιών ανησυχεί τους ειδικούς

Χωρίς ισχυρό δίχτυ ασφαλείας εισέρχεται η χώρα μας στον φετινό χειμώνα, παρά τις προειδοποιήσεις για τριπλή επίθεση διαφορετικών ιών που προσβάλλουν το αναπνευστικό. Ο ευάλωτος πληθυσμός παραμένει στην πλειονότητά του εμβολιαστικά ανοχύρωτος (τόσο έναντι της COVID-19 όσο και της εποχικής γρίπης), γεγονός που εντείνει την ανησυχία των ειδικών για έναν νέο κύκλο πίεσης στο ΕΣΥ.

Ηδη, άλλωστε, τα σύνορα της χώρας μας έχουν περάσει και οι τρεις υποπαραλλαγές της Ομικρον που βρίσκονται στο… μικροσκόπιο της επιστημονικής κοινότητας, δηλαδή οι BQ. 1, BQ. 1.1 και ΧΒΒ, και ευθύνονται για εξάρσεις σε κρούσματα και νοσηλείες σε χώρες της Γηραιάς Ηπείρου.

Διαβάστε επίσης – Ιός RSV: Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο – Γιατί φέτος φοβίζει η γρίπη

Ερχεται το νέο κύμα

Μοιραία οι εκτιμήσεις είναι δυσοίωνες και για τα όσα θα εκτυλιχθούν εντός των συνόρων τις επόμενες εβδομάδες. Τα δεδομένα που «κλειδώνουν» το σενάριο πως βρισκόμαστε εν αναμονή ενός νέου κύματος είναι η υψηλή μεταδοτικότητα των νεότερων υποπαραλλαγών (της τάξεως του 30%-40% εν συγκρίσει με τις προηγούμενες παραλλαγές) αλλά και η ανοσιακή διαφυγή που τις χαρακτηρίζει. Και όλα αυτά σε μια περίοδο που ο πραγματικός αριθμός των ημερήσιων κρουσμάτων υπολογίζεται σε 30.000-40.000.

Ακόμη όμως δεν έχει αποσαφηνιστεί η επίπτωσή τους στη νοσηρότητα, που σημειωτέον αποτελεί τον πλέον καθοριστικό παράγοντα για την επικείμενη πίεση στα υγειονομικά συστήματα.

«Δεν υπάρχουν ακόμη διαθέσιμα στοιχεία για τη νόσο που προκαλούν. Πρώιμες όμως ανοσολογικές μελέτες δείχνουν πως αποκτούν κρίσιμους γονιδιακούς τόπους, που εκφράζουν την ικανότητα προσβολής του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος. Και αυτή η παρατήρηση κάνει ακόμη πιο επιτακτικό τον αναμνηστικό εμβολιασμό, ιδίως στις κρίσιμες ηλικίες» σημειώνει μιλώντας στο «Βήμα» ο καθηγητής Πνευμονολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης και αντιπρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας Νίκος Τζανάκης.

Στον πάγο οι εμβολιασμοί

Τα επίσημα δεδομένα από την εκστρατεία αναμνηστικών δόσεων με τα εμβόλια «νέας γενιάς» είναι κάθε άλλο παρά ικανοποιητικά. Αναλυτικότερα, το ποσοστό των εμβολιασμένων πολιτών άνω των 60 ετών με επικαιροποιημένα εμβόλια δεν ξεπερνά το 24% με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Αξιοσημείωτο είναι πως αντίστοιχη είναι η εικόνα και στην υπόλοιπη Ευρώπη, με τον γενικό γραμματέα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας Μάριο Θεμιστοκλέους να αναφέρει στις αρχές της περασμένης εβδομάδας πως «το ποσοστό του πληθυσμού άνω των 60 ετών που έχει εμβολιαστεί με δεύτερη και τρίτη αναμνηστική δόση ανέρχεται στο 23,3%, με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη δεύτερη αναμνηστική δόση να είναι στο 18,8%».

Εν τω μεταξύ, η «χαλαρή» επιτήρηση των κρουσμάτων (δεδομένου ότι διενεργούνται λιγότερα τεστ και από αυτά δηλώνονται ακόμη πιο λίγα) φαίνεται να… θολώνει την ικανότητα των προβλεπτικών μοντέλων. Πάντως και σύμφωνα με τον κ. Τζανάκη, το επικρατέστερο σενάριο δείχνει επιδείνωση των δεικτών περί τα τέλη Νοέμβρη με αρχές Δεκέμβρη.

Υπενθυμίζεται, δε, πως αντίστοιχες είναι και οι προβλέψεις του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC), που κάνουν λόγο για επικράτηση των νέων υποπαραλλαγών (με έμφαση στις BQ. 1 και BQ1.1.) από τα μέσα Νοεμβρίου έως και τις αρχές Δεκεμβρίου. Σύμφωνα με τις ίδιες εκτιμήσεις, αυτές θα ευθύνονται για ένα στα δύο κρούσματα που θα εντοπίζονται στη Γηραιά Ηπειρο, με αποτέλεσμα να αναμένεται έξαρση.

Γρίπη όπως το 2009;

Μερικές εβδομάδες απέχουμε όμως, σύμφωνα πάντα με ίδιες τις εκτιμήσεις, και από την έξαρση της εποχικής γρίπης. Οι ειδήσεις που καταφθάνουν από τις ΗΠΑ ενισχύουν την ανησυχία που θέλει να βρίσκεται προ των πυλών ένα δριμύ κύμα που θυμίζει το 2009 – χρονιά που σήμανε επίσης πανδημικός συναγερμός.

Πιο συγκεκριμένα, η εποχική γρίπη εμφανίστηκε έξι εβδομάδες νωρίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες, με υψηλά ποσοστά νόσησης και συγκεκριμένα 880.000 κρούσματα, 6.900 νοσηλείες και 360 θανάτους.

Μάλιστα, τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) αναφέρουν ότι τόσο υψηλά ποσοστά έχουν να καταγραφούν από την πανδημία της Η1Ν1, με βάση εκτιμήσεις που βασίζονται στον αριθμό εργαστηριακά επιβεβαιωμένων κρουσμάτων, τις επισκέψεις σε γιατρούς, τις νοσηλείες και τους θανάτους. Η Lynnette Brammer, επιδημιολόγος που ηγείται της ομάδας επιτήρησης της γρίπης των CDC, υπογράμμισε πρόσφατα ότι βρισκόμαστε στην καμπή μιας ασυνήθιστης πανδημίας κορονοϊού που έχει επηρεάσει τη γρίπη καθώς και άλλους αναπνευστικούς ιούς.

Πίσω στη χώρα μας, τα καταγεγραμμένα περιστατικά γρίπης παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα. Το ίδιο ισχύει και για την υπόλοιπη Ευρώπη με κρούσματα να έχουν εντοπιστεί μέχρι στιγμής σε Γερμανία, Ισπανία και Πορτογαλία. Ωστόσο, οι ειδικοί εκτιμούν πως υπάρχει πιθανότητα απότομης αύξησης ακόμη και εντός του τρέχοντος μηνός, με αποτέλεσμα τη διασταύρωση των δύο ιών.

Ενα τέτοιο ενδεχόμενο όμως θα θέσει σε κίνδυνο τον ευάλωτο πληθυσμό, δεδομένου πως η ταυτόχρονη νόσηση πιθανόν να οδηγήσει σε πιο σοβαρή έκβαση. Επιπρόσθετα, η παρατήρηση πως τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην ΕΕ το στέλεχος του ιού που επικρατεί μέχρι στιγμής είναι το Η3Ν2 κάνει ακόμη πιο πολύπλοκη την κατάσταση. Και αυτό διότι έχει… κατηγορηθεί για σοβαρότερες επιπλοκές στους νεότερους αλλά και στους ηλικιωμένους.

Αλλαξε συμπεριφορά και ο ιός RSV

Η πρόσφατη έκκληση της προέδρου της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών Μαρίας Θεοδωρίδου δεν ήταν τυχαία. Η ίδια, αναλύοντας τους κινδύνους στην έκτακτη ενημέρωση της εβδομάδας που μας πέρασε, επισήμανε την αναγκαιότητα του εμβολιασμού για τον κορωνοϊό αλλά και τη γρίπη με έμφαση στις ευπαθείς ομάδες. Υπογραμμίζεται, δε, πως έως εκείνη την ημέρα είχαν εκδοθεί μόλις 1,29 εκατ. συνταγές για το αντιγριπικό εμβόλιο, εκ των οποίων είχαν εκτελεστεί οι 957.209.

Λίγες ημέρες μετά, ο αντίστοιχος αριθμός των συνταγών είχε φτάσει τα 1,55 εκατ. ενώ είχαν πραγματοποιηθεί 1,18 εκατ. εμβολιασμοί. Οι ειδικοί ωστόσο επιμένουν πως είναι αναγκαίο γιατροί και πολίτες να επιδείξουν ταχύτερα αντανακλαστικά, δεδομένου πως και ο ιός της γρίπης έχει γίνει απρόβλεπτος.

Πάντως, η εξίσωση γίνεται ακόμη πιο πολυσύνθετη όταν προσθέσει κανείς και τον συγκυτιακό ιό (RSV). Το πρώτο σήμα κινδύνου για αλλαγή στη συμπεριφορά του ήρθε από το Πανεπιστήμιο του Σίδνει. Οι ερευνητές διαπίστωσαν πως η πανδημία έχει διαταράξει το εποχικό μοτίβο του, καθώς το 2020 και το 2021 εμφανίστηκε στην Αυστραλία εκτός εποχής, ενώ ανατροπές διαπιστώθηκαν και στα στελέχη του ιού.
Το ίδιο μοτίβο συνεχίζεται και στις ΗΠΑ, με την Claudette Poole, διευθύντρια προγράμματος Παιδιατρικών Λοιμωδών Νοσημάτων στο Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα στο Μπέρμιγχαμ, να σημειώνει πως βλέπουν διπλάσιο αριθμό παιδιών που νοσούν τόσο από γρίπη όσο και από τον ιό RSV σε μια παραδοσιακά «ουδέτερη» περίοδο.

Υπό τα δεδομένα αυτά, ένα ερώτημα που γεννάται είναι εάν πρέπει να επιστρέψει η υποχρεωτικότητα της χρήσης μάσκας στα σχολεία – και όχι μόνο. Ο κ. Τζανάκης απαντά χωρίς δεύτερη σκέψη πως (τουλάχιστον προς το παρόν) δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα. «Η λελογισμένη έκθεση όλων μας στους συνήθεις ιούς και στα άλλα αντιγόνα του περιβάλλοντος είναι αναγκαία ώστε το ανοσοποιητικό μας να διατηρείται σε εγρήγορση και να αμύνεται αποτελεσματικά. Και αυτό ισχύει και για τα παιδιά και για τους ενηλίκους κάτω των 60 ετών».

Ο ίδιος όμως προσθέτει με νόημα πως «σε περιόδους όπου καταγράφεται βαριά επιδημική έξαρση είναι αναγκαίο να λαμβάνονται πρόσκαιρα μέτρα μείωσης του επιδημιολογικού φορτίου με τη χρήση ατομικών μέτρων προστασίας, όπως η μάσκα».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟ ΒΗΜΑ