Ποιες οι συνέπειες μιας νίκης των Ρεπουμπλικανών στις διατλαντικές σχέσεις;

Γράφει η Ινώ Αφεντούλη*

Το αποτέλεσμα των εκλογών της 8ης Νοεμβρίου θα επηρεάσει την πορεία των σχέσεων των ΗΠΑ με τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ και τους εταίρους τους στην ΕΕ; Και ποιες θα είναι οι συνέπειες για τα σχήματα συνεργασίας που η διοίκηση Biden δημιούργησε με χώρες της Ασίας με τη συμφωνία AUCUS;

Ή για να το θέσουμε διαφορετικά: μια νίκη των Ρεπουμπλικανών στα δύο νομοθετικά σώματα, εάν επαληθευθούν τα προγνωστικά, θα σημάνει μεταβολή των κατευθύνσεων εξωτερικής πολιτικής της αμερικανικής κυβέρνησης;

Θα επηρεάσει ο Τραμπ τους Ρεπουμπλικάνους;

Το ερώτημα αυτό κρύβει στην ουσία ένα άλλο: αν ο Τραμπ και οι πολιτικές του επιλογές θα επηρεάσουν τους Ρεπουμπλικανούς χωρίς καν να έχει επίσημη ιδιότητα, ακόμη και αυτή του υποψηφίου για τις προεδρικές του 2024, και ενώ εκκρεμούν σε βάρος του δικαστικές διώξεις.

Το ρεπουμπλικανικό κόμμα σίγουρα δεν είναι αυτό που ήταν μετά την προεδρία Τραμπ αλλά παραμένει ως προς την εξωτερική πολιτική ένα κόμμα με ουσιώδεις διαφορές από τις επιλογές του πρώην προέδρου. Αν πάρει την πλειοψηφία στα δύο σώματα, η ατζέντα του σαφώς θα είναι διαφορετική από αυτή των Δημοκρατικών σε θέματα εσωτερικής πολιτικής με κορυφαίο αυτό της μετανάστευσης αλλά στην εξωτερική πολιτική οι βασικές του επιλογές μάλλον δεν θ’ αλλάξουν.

Η επόμενη περίοδος

Ας δούμε τα κυριότερα ζητήματα της επόμενης περιόδου:

• Οι σχέσεις με τη Ρωσία και ο πόλεμος στην Ουκρανία: οι Ρεπουμπλικανοί ήταν παραδοσιακά τα “γεράκια” ως προς τις σχέσεις με τη Μόσχα και αυτό δύσκολα θ’ αλλάξει. Θα συνεχίσει μια ρεπουμπλικανική πλειοψηφία την παροχή βοήθειας στην Ουκρανία με τον ίδιο ρυθμό; Μάλλον ναι, παρότι είναι πλέον εμφανές ότι υπάρχει δυσαρέσκεια σε όλο το πολιτικό φάσμα στις ΗΠΑ ως προς την ακαμψία Ζελένσκυ. Δεν θα πρέπει να αποκλεισθεί μια διαφοροποίηση ως προς το ύψος και τον χρονικό ορίζοντα της παροχής βοήθειας αλλά κάτι τέτοιο θα διευκολύνει και τον Biden που έχει καταστήσει σαφές ότι επιθυμεί διαπραγμάτευση μεταξύ Μόσχας και Κιέβου.
• Η θέση των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ: η Ατλαντική Συμμαχία ήταν το “κόκκινο πανί” για τον Τραμπ αλλά όχι για την πλειοψηφία των Ρεπουμπλικανών την περίοδο της προεδρικής του θητείας. Δεν τον ακολούθησαν ούτε οι υπουργοί του Εξωτερικών και Άμυνας ούτε οι Σύμβουλοι Εθνικής Ασφαλείας. Το ΝΑΤΟ θα πρέπει ν’ ανησυχεί αν ο Τραμπ επανεκλεγεί. Σήμερα, η επιθετικότητα του Πούτιν του έχει προσδώσει έναν πολύ κεντρικό ρόλο στην αντιμετώπιση του πολέμου στην Ουκρανία και αυτό δύσκολα θ’ αλλάξει αφού ούτε η στάση του Ρώσου προέδρου προβλέπεται να μεταβληθεί. Ειδικά σε περίπτωση κλιμάκωσης, το ΝΑΤΟ θα αποκτήσει ακόμη περισσότερη ισχύ και οι ΗΠΑ δεν έχουν άλλο τόσο αποτελεσματικό αμυντικό μηχανισμό στην Ευρώπη. Άλλωστε, το ΝΑΤΟ υπό την πίεση των γεγονότων ανταποκρίνεται πλέον στο αίτημα των ΗΠΑ για μεγαλύτερη συνδρομή των ευρωπαϊκών χωρών-μελών του στην κοινή άμυνα. Αυτό δύσκολα θ’ αλλάξει από τη στιγμή που η γεωπολιτική συγκυρία στην Ευρώπη έχει ριζικά αλλάξει λόγω Ρωσίας.
• Ως προς τις σχέσεις με την Κίνα, θα πρέπει ν’ αναμένεται σκλήρυνση των αμερικανικών θέσεων μετά από ενδεχόμενη επικράτηση των ρεπουμπλικανών στα δύο νομοθετικά σώματα και περισσότερος προστατευτισμός ως προς τις οικονομικές σχέσεις καθώς και μεγαλύτερη υποστήριξη της Ταϊβάν. Οι σχέσεις συνεργασίας με τις χώρες της περιοχής της νοτιοανατολικής Ασίας επίσης θα ενισχυθούν.
• Και ως προς την Τουρκία; Οι παραδοσιακοί Ρεπουμπλικανοί είναι εναντίον του Ερντογάν. Αυτό έγινε σαφές και από μια πολύ σημαντική μη κυβερνητική πρωτοβουλία-The Turkish Democracy Project- που δημιουργήθηκε από σημαντικές προσωπικότητες όπως ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Τραμπ, John Bolton, ο πρώην κυβερνήτης της Φλώριδας και αδελφός του τέως προέδρου, Jeff Bush, και υπουργούς των κυβερνήσεων του George Bush. Αυτή η κίνηση στέλνει ένα πολύ καθαρό μήνυμα στην Άγκυρα. Η πολιτική Τραμπ έναντι της Τουρκίας, όπως έχει αποδειχθεί και από την δίωξη του στρατηγού Flynn, είχε ιδιοτελή κίνητρα. Επίσης, δεν πρέπει να υποτιμάται η επιρροή των Ευαγγελιστών και άλλων θρησκευτικών ομάδων στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα που έχουν πολύ καθαρή αντι-ισλαμική ατζέντα. Πιθανή εκλογή στην Πενσυλβάνια του Oz θα είναι νίκη του τουρκικού λόμπυ αλλά όχι ικανή για να αντισταθμίσει αυτές τις πολύ ισχυρές ομάδες πίεσης.

• Εκτελεστική διευθύντρια του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων