«Τα μαλλιά μου άσπρισαν μέσα σε μια νύχτα, δεν είναι μύθος»

Canities subita είναι ο ιατρικός όρος για τα μαλλιά που ασπρίζουν μέσα σε μια νύχτα. Το φαινόμενο αναγνωρίζεται σχεδόν καθολικά ως μύθος – αλλά όχι εντελώς. Μια μελέτη του 2013 στο International Journal of Trichology βρήκε 84 αναφορές για «ασυνήθιστα γρήγορο» ξεθώριασμα των μαλλιών ενηλίκων στην ιατρική βιβλιογραφία από το 1800 έως σήμερα. Από αυτές, οι 14 ήταν μάρτυρες γιατροί και δεν εξηγούνταν από τον ρυθμό ανάπτυξης των θυλάκων ή από γνωστές ιατρικές καταστάσεις.

«Είμαι εδώ για να αναφέρω μια 85η περίπτωση: τη δική μου» γράφει η Anne Jolis στο Atlantic.

«Τη νύχτα της 7ης Οκτωβρίου 2013, ενώ βρισκόμουν σε ένα ταξίδι αναφοράς στο Νταγκεστάν, κάθε χοντρή, σκούρα τρίχα πάνω από το άνω χείλος μου έγινε καθαρή, χωρίς χρωστικές ουσίες, λευκή. Παραμένουν έτσι μέχρι και σήμερα – μυτερές και δυνατές, όπως ήταν από τα τέλη της εφηβείας, αλλά άσπρες σαν ωμά κρεμμύδια.

»Ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης του 2013, Michael Nahm, λέει ότι η δική μου είναι η 16η προσωπική αναφορά που έχει λάβει για εμφανή canities subita από τη δημοσίευση της μελέτης. Επιστήμονας δασολόγος στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ, ο Nahm ερευνά ανεξήγητα βιολογικά φαινόμενα στον ελεύθερο χρόνο του. «Όλες αυτές οι μαρτυρίες υποστηρίζουν την άποψη ότι η ξαφνική λεύκανση όντως συμβαίνει», γράφει μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, «αν και ακόμη δεν γνωρίζουμε πώς ακριβώς συμβαίνει. Παραμένει ένα φαινόμενο που δεν έχει διερευνηθεί επαρκώς»».

• Διαβάστε επίσης: Η Άντι ΜακΝτάουελ αποκαλύπτει ότι το να «αγκαλιάσει» τα γκρίζα μαλλιά της έκανε τα ραντεβού της καλύτερα

«Δεν ήταν τα γηρατειά που τα είχαν κάνει λευκά»

«Δεν βοηθάει το γεγονός ότι οι πιο διάσημες αναφορές είναι προγενέστερες της σύγχρονης ιατρικής, όπως η προφανής canities subita της Μαρίας, βασίλισσας της Σκωτίας, πριν από τον αποκεφαλισμό της το 1587 σε ηλικία 44 ετών. Όταν ο δήμιος σήκωσε το κομμένο κεφάλι της για να το δείξει στο πλήθος, άφησε τη φούντα της να πέσει και να αποκαλύψει τα κοντοκουρεμένα λευκά μαλλιά της. «Δεν ήταν τα γηρατειά που τα είχαν κάνει λευκά», πιστοποίησε ο Γάλλος ευγενής Pierre de Bourdeille, ο οποίος ήταν μάρτυρας του αποκεφαλισμού, «αλλά τα προβλήματα, οι δυστυχίες και οι θλίψεις που είχε υποστεί, ιδίως στη φυλακή της».

»Μια δημοσίευση του 2009 στο Archives of Dermatology επινόησε τη φράση «Σύνδρομο της Μαρίας Αντουανέτας» για την ξαφνική λεύκανση των μαλλιών του τριχωτού της κεφαλής, την οποία η ίδια η εκλιπούσα βασίλισσα απέδωσε στις κακουχίες της εν μέσω της Γαλλικής Επανάστασης. Τον Ιούνιο του 1791, όταν η 35χρονη Μαρία Αντουανέτα επέστρεψε στο Παρίσι μετά την αποτυχημένη απόδραση της βασιλικής οικογένειας στη Βαρέν, έβγαλε το καπέλο της για να δείξει στην κυρία επί των τιμών της «την επίδραση που είχε προκαλέσει η θλίψη στα μαλλιά της», σύμφωνα με τα απομνημονεύματα της κυρίας επί των τιμών, Henriette Campan.  Αν και οι ιστορικοί έχουν έκτοτε υποστηρίξει ότι η Μαρία-Αντουανέτα απλώς ξέμεινε από βαφή μαλλιών κατά τη διάρκεια της απόπειρας φυγής της και της επακόλουθης φυλάκισής της, η Campan επιμένει στα απομνημονεύματά της: «Είχαν γίνει, μέσα σε μία μόνο νύχτα, τόσο λευκά όσο τα μαλλιά μιας εβδομηντάχρονης γυναίκας. Η Μεγαλειοτάτη μου έδειξε ένα δαχτυλίδι που μόλις είχε τοποθετήσει για την πριγκίπισσα ντε Λαμπάλ- περιείχε μια τούφα από τα λευκωμένα μαλλιά της, με την επιγραφή: «Ασπρισμένα από τη θλίψη»».

»Ακριβώς όπως λέει η λαϊκή παράδοση, οι πιο σύγχρονες περιπτώσεις canities subita φαίνεται επίσης να ακολουθούν αμέσως μετά από έντονο στρες ή τραύμα. Το British Medical Journal το 1902 ανέφερε την περίπτωση μιας 22χρονης γυναίκας της οποίας οι ηβικές τρίχες έγιναν λευκές στη δεξιά πλευρά του σώματός της, αφού είδε «να κόβεται ο λαιμός μιας γυναίκας και το θύμα να πέφτει νεκρό στα πόδια της». Ο γιατρός της στο Νοσοκομείο Εγκράτειας του Λονδίνου γράφει ότι «η έμμηνος ρύση ανακόπηκε και το επόμενο πρωί το σύνολο των τριχών του εφηβαίου στη δεξιά πλευρά ήταν ολόλευκο, ενώ αυτές της αριστερής παρέμεναν σκούρες. Όλη η χρωστική ουσία του δεξιού χείλους εξαφανίστηκε». Η περίοδός της επέστρεψε μετά από εννέα μήνες- η χρωστική ουσία στις τρίχες του δεξιού ηβικού τμήματος δεν επέστρεψε.

»Ένα συμπλήρωμα του Scientific American του 1915 σημειώνει ότι τα μαλλιά ενός 23χρονου Γάλλου στρατιώτη στο μέτωπο της Argonne ασπρίστηκαν κατά τόπους αφού επέζησε από έκρηξη νάρκης: «Μεταφέρθηκε στο αγγλικό νοσοκομείο στο Arc-en-Barrois, όπου την επόμενη ημέρα παρατήρησε, προς έκπληξή του, τούφες λευκών μαλλιών στην αριστερή πλευρά του κεφαλιού». Στα άλλα συμπτώματά του περιλαμβάνονταν «αδιάκοπες συσπάσεις του αριστερού βλεφάρου». Η αριστερή πλευρά του ήταν το σημείο όπου είχε υποστεί τις σοβαρότερες μελανιές από την έκρηξη».

Το ασπρισμένο μουστάκι 

«Οι συνθήκες της δικής μου canities subita ήταν πιο ήπιες» γράφει η Anne Jolis στο Atlantic.

« Έχοντας έρθει αεροπορικώς στο Νταγκεστάν από τη Μόσχα νωρίτερα εκείνη την ημέρα, ήμουν ξαπλωμένη στο ισόγειο δωμάτιο του ξενοδοχείου μου όταν ξέσπασαν παρατεταμένοι πυροβολισμοί ακριβώς έξω από το παράθυρό μου. Οι πυροβολισμοί αποδείχθηκε ότι ήταν εορταστικοί, πιθανότατα ένα γαμήλιο πάρτι στο Νταγκεστάν. Αλλά δεν το ήξερα αυτό κατά τη διάρκεια των 15 λεπτών που πέρασα κρυμμένη κάτω από το κρεβάτι μου, καλύπτοντας τα αυτιά μου.

»Όταν οι πυροβολισμοί επιβραδύνθηκαν αρκετά ώστε να ακουστούν τα γέλια και οι ιαχές, βγήκα κάτω από το κρεβάτι μου, κάπνισα αρκετά τσιγάρα και πήγα για ύπνο. Το επόμενο πρωί, ενώ βούρτσιζα τα δόντια μου, είδα ότι οι προηγουμένως καφέ τρίχες του πάνω χείλος μου είχαν χάσει όλο το χρώμα από τη ρίζα μέχρι την άκρη.

»Η canities subita μου δεν μπορεί να πιστοποιηθεί ιατρικά, καθώς δεν υπήρχαν γιατροί για να το δουν. Παρ’ όλα αυτά, απευθύνθηκα την περασμένη εβδομάδα στον Des Tobin, κορυφαίο εμπειρογνώμονα σε θέματα κυτταρικής μελάγχρωσης και διευθυντή του Κέντρου Επιστημών του Δέρματος στο Πανεπιστήμιο του Μπράντφορντ. «Δεν υπάρχουν ζωντανά κύτταρα στα μαλλιά. Το ψυχοκοινωνικό στρες δεν μπορεί να επηρεάσει τις ίνες της τρίχας που έχουν ήδη σχηματιστεί, μπορεί να επηρεάσει μόνο τις ίνες καθώς σχηματίζονται».

»Υποστηρίζει ότι αυτό που νόμιζα ότι ήταν canities subita μπορεί να ήταν ένα περιστατικό γυροειδούς αλωπεκίας, μιας αυτοάνοσης αντίδρασης που συνδέεται με το στρες και προκαλεί ξαφνική απώλεια μαλλιών. Επειδή συχνά στοχεύει τα χρωματισμένα μαλλιά, ενώ αφήνει τις αποχρωματισμένες τούφες στη θέση τους, αυτή η μορφή αλωπεκίας είναι η κύρια εξήγηση για την εμφάνιση ξαφνικής λεύκανσης των μαλλιών σε άτομα με μεικτά μαλλιά, άσπρα και χρωματιστά –τα χρωματιστά πέφτουν, τα λευκά παραμένουν.

»Μετά η κουβέντα πηγαίνει στα μουστάκια μιας και του εξηγώ ότι λίγο καιρό πριν το συμβάν είχα κάνει αποτρίχωση στο πάνω χείλος. Ο Tobin επισημαίνει ότι η ίδια η αποτρίχωση μπορεί να κάνει την τρίχα πιο ευάλωτη στο ξεθώριασμα, προκαλώντας «μικροτραυματισμό» στους θύλακες και καθιστώντας την πιο πορώδη. “Mελέτες με αρουραίους έδειξαν ότι αν ξεριζώσεις τα μουστάκια των αρουραίων, ασπρίζουν πιο γρήγορα».

»Για να ασπρίσουν τα μουστάκια μου μονομιάς, ο Tobin λέει ότι θα έπρεπε να έχω έρθει σε άμεση επαφή με κάποιον εξωτερικό παράγοντα – ίσως ένα απορρυπαντικό που χρησιμοποιείται στα σεντόνια του ξενοδοχείου. Τα χρόνια μικροτραυματισμών στο άνω χείλος μου και το προκύπτον πορώδες αυτών των θυλάκων θα τα καθιστούσαν πιο ευαίσθητα στη λεύκανση και θα εξηγούσε γιατί δεν επηρεάστηκαν άλλες τρίχες.

»Αν είναι έτσι, το πρόβλημα παραμένει ότι οι τρίχες εξακολουθούν να είναι λευκές, σχεδόν τρία χρόνια μετά το γεγονός. «Ό,τι κι αν συνέβη, κατάφερε να επηρεάσει τα μελανοκύτταρα μέσα στη ρίζα του θύλακα και να τα κάνει να κλείσουν εντελώς», συλλογίζεται ο Tobin, αναφερόμενος στα κύτταρα του δέρματος που παράγουν χρωστική ουσία. Προσφέρομαι να του ταχυδρομήσω μερικά αποκόμματα από το μουστάκι μου, ώστε να μπορέσει να αναλύσει ο ίδιος τους άξονες των τριχών. Αρνείται ευγενικά και η τηλεφωνική μας διαβούλευση τελειώνει εκεί.

»Επιστρέφοντας στο Φράιμπουργκ, ο Nahm γράφει ότι είναι «ανοιχτός σε «μη τοπικές συσχετίσεις» μεταξύ νοητικών καταστάσεων και σωματικών καταστάσεων που δεν ακολουθούν τα παραδοσιακά μοντέλα (βιοφυσιολογικής) αιτιότητας». Τα «μη τοπικά» πράγματα, τα οποία ο Αϊνστάιν απέρριψε ως «φανταστική δράση από απόσταση», μας οδηγούν στη θεωρία της κβαντικής διεμπλοκής και στην ιδέα ότι ο συνειδητός νους έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στο σώμα από ό,τι θα επέτρεπε η κλασική φυσική. Αυτή η ερμηνεία της κβαντικής θεωρίας είναι αμφιλεγόμενη και αρκετά μυστηριώδης ώστε δεν μπορώ να πω αν είμαι ανοιχτή ή όχι σε αυτήν ως εξήγηση για τις ασπρισμένες τρίχες του προσώπου μου».

*Με στοιχεία από theatlantic.com