Ελληνοτουρκικές σχέσεις και εκλογικές εξελίξεις στο Ισραήλ και στις ΗΠΑ

Του Δημήτρη Καραϊτίδη*

Στο περίπλοκο και συνεχώς αναδιαμορφούμενο διεθνές περιβάλλον το οποίο αναμφισβήτητα επηρεάζει και την εντός αυτού διαρκώς κλιμακούμενη ελληνοτουρκική κρίση, καταγράφονται δύο αυξημένης επιρροής παράγοντες: οι προ ημερών διεξαχθείσες κοινοβουλευτικές εκλογές στο Ισραήλ στις οποίες νίκησε ο παλαίμαχος συντηρητικός ηγέτης Νετανιάχου και οι αναμενόμενες, ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ, που θα κρίνουν κατά πόσο η Βουλή (που θα ανανεωθεί κατά το ήμισυ) και η Γερουσία (υπό ανανέωση κατά το 1/3) θα συνεχίσουν να τελούν υπό τον έλεγχο των Δημοκρατικών ή θα περιέλθουν στον έλεγχο των Ρεπουμπλικανών.

Είναι προφανές ότι το τελικό αποτέλεσμα θα έχει ιδιαίτερη σημασία όχι μόνο για τις ΗΠΑ αλλά και για τον διεθνή χώρο δεδομένου ότι υφίστανται ουσιώδεις διαφορές μεταξύ των δύο αμερικανικών κομμάτων εξουσίας. Και στα ζητήματα εσωτερικής πολιτικής (πχ φορολογίας, ασφάλειας, κοινωνικού κράτους κοκ) αλλά και στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής όπως η ουκρανική κρίση, οι ευρωατλαντικές σχέσεις, οι σχέσεις με τη Ρωσία, οι σχέσεις με το Ισραήλ και άλλα, τα οποία καθορίζουν διεθνείς συσχετισμούς και γεωπολιτικές ισορροπίες και προοπτικές.

Κίνδυνοι και ισορροπίες

Επί των ανωτέρω στοιχείων είναι σκόπιμες οι εξής παρατηρήσεις:

• Ισραήλ. Η εκλογική νίκη του Νετανιάχου ως επικεφαλής συνασπισμού με ακραία εθνοθρησκευτικού προσανατολισμού κόμματα, θα επιφέρει όξυνση στις σχέσεις με τους Παλαιστινίους, ένταση στις σχέσεις με το καθεστώς του Ιράν και πιθανότατα δυσκολίες στην συνεννόηση και συνεργασία με τις ΗΠΑ. Ως προς τη Ρωσία η στάση της νέας ισραηλινής ηγεσίας πιστεύεται ότι θα είναι μετρημένη και προσεκτική.
• Σε ότι αφορά την Τουρκία, αναμένεται ότι θα συνεχιστούν οι κινήσεις προσέγγισης και βαθμαίας εξομάλυνσης αλλά σε πνεύμα επιφυλακτικότητας και χωρίς θεαματικές εξάρσεις. Κυρίως δε, με υπογράμμιση της καλλιέργειας και σύσφιξης της καλής συνεργασίας με την Ελλάδα και την Κύπρο, θέμα στο οποίο οι ισραηλινοί πολιτικοί και προσωπικά ο κ. Νετανιάχου αποδίδει στρατηγική σημασία.
•  Επισημαίνεται όμως ότι στο λεπτό θέμα της τουρκο- ισραηλινής συνεννόησης η ελληνική πλευρά οφείλει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή και να το παρακολουθεί επιμελώς φροντίζοντας για την εμβάθυνση της ελληνο- ισραηλινής σχέσης ώστε να μην υπάρξει είτε αρρυθμία είτε χαλάρωση που θα σπεύσει να εκμεταλλευθεί η Τουρκία. Διότι στο ισραηλινό στρατόπεδο, υπάρχουν ισχυρές πολιτικές και οικονομικές δυνάμεις διακομματικής δικτύωσης που τάσσονται ευθέως υπέρ της προτεραιότητας συνεργασίας με την Τουρκία έναντι της Ελλάδος. Δηλαδή η χώρα μας δεν θα πρέπει να εφησυχάσει στηριζόμενη στην δεδηλωμένη φιλική στάση του Νετανιάχου.
•  ΗΠΑ. Τα δημοκοπικά προγνωστικά συγκλίνουν στην εκτίμηση νίκης των Ρεπουμπλικανών τόσο στη Βουλή όσο και στην Γερουσία. Αν αυτό δεν συμβεί, η αμερικανική πολιτική θα εξακολουθήσει να τηρεί την μέχρι τώρα στάση της προς την Τουρκία. Δηλαδή, της εκδήλωσης υπολογισμένης δυσφορίας για την δημιουργούσα προβλήματα τουρκική συμπεριφορά στην ΝΑ πτέρυγα του ΝΑΤΟ με την επιθετική της ρητορική και τις στρατιωτικές της ενέργειες στο Αιγαίο και στην Κύπρο. Σε περίπτωση όμως νίκης των Ρεπουμπλικανών θα προκύψουν νέες ισορροπίες και άλλα δεδομένα που μάλλον θα μετριάσουν την προς Τουρκία αμερικανική δυσανασχέτηση.
• Πρώτον ενδέχεται να αντικατασταθεί στη σημαντική θέση που τώρα κατέχει ο ισχυρός και εγνωσμένος φίλος της χώρας μας, γερουσιαστής Μενέντεζ, ο οποίος συστηματικά καυτηριάζει την τουρκική επιθετικότητα και υποστηρίζει σθεναρά την λήψη μέτρων κατά της Άγκυρας (άρνηση πώλησης αεροσκαφών F-16 και εκδήλωση αποδοκιμασίας για το τουρκικό άνοιγμα προς τη Ρωσία). Δεύτερον θα αποδυναμωθούν και οι υπέρ της χώρας μας φωνές στην Βουλή που είχαν ταχθεί κατά της χορήγησης οπλικών συστημάτων στην Άγκυρα. Τρίτον, θα επικρατήσει στην αμερικανική εξωτερική πολιτική ένα πνεύμα «συμπάθειας» προς την Τουρκία το οποίο αντιπροσωπεύουν οι Ρεπουμπλικανοί. Το γεγονός αυτό θα ενθαρρύνει την τουρκική πλευρά να συνεχίσει την ακραία επιθετική της στάση προς την Ελλάδα αποβλέποντας και στην ενδυνάμωση του εκ παραδόσεως φιλοτουρκικού αμερικανικού ΥΠΕΞ.
• Συμπερασματικά και ενόψει των δεδομένων αυτών, η Αθήνα επιβάλλεται να συνεχίσει και να εντείνει την επαγρύπνηση και την μεθοδική προετοιμασία της για όλα τα ενδεχόμενα που μπορεί να προκαλέσει η ακραία εχθρική στάση της Άγκυρας.
• Επιβάλλεται δε, να καταστήσει απολύτως σαφές προς όλες τις πλευρές δύο βαρύνοντα στοιχεία: πρώτον ότι η ψυχραιμία δεν μπορεί να επισκιάζει την εθνική αξιοπρέπεια. Και δεύτερον, ότι η πονηρή νουθεσία του συμμαχικού παράγοντα περί συνομιλιών με την προκαλούσα Άγκυρα, προϋποθέτει την άμεση εκ μέρους της παύση απειλών την αναγνώριση του Δικαίου της Θάλασσας και τον τερματισμό της χρήσης του μεταναστευτικού ως μοχλού πίεσης προς την Ελλάδα. Άνευ αυτών η κατάσταση θα οδηγείται από το κακό στο χειρότερο.

* Πρέσβης ε.τ.