Βασίλης Παπαζάχος: Η ανάμειξη στην πολιτική και η ομηρική διαμάχη του ΒΑΝ

Κανείς άλλος σεισμολόγος δεν έγινε τόσο ευρέως γνωστός στο ελληνικό κοινό όσο ο Βασίλης Παπαζάχος, ο οποίος απεβίωσε το πρωί της Πέμπτης σε ηλικία 92 ετών.

Γνωστός του είναι εξάλλου και ο γιος του, Κώστας Παπαζάχος, ο οποίος τον «διαδέχτηκε» ως καθηγητής Σεισμολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο.

Η καριέρα του Βασίλη Παπαζάχου συνδέθηκε με το μεγάλο σεισμό της Θεσσαλονίκης το 1978, ο οποίος έδωσε και την αφορμή για τη δημιουργία Εργαστηρίου Γεωφυσικής στο ΑΠΘ.

Ο καθηγητής ήταν επίσης ο μεγάλος αντίπαλος του σεισμολόγου Παναγιώτη Βαρώτσου και της περίφημης ομάδας ΒΑΝ που υποστήριξε ότι μπορούσε να προβλέπει σεισμούς.

Λιγότεροι ίσως θυμούνται ότι ο Βασίλης Παπαζάχος είχε θέσει υποψηφιότητας για δήμαρχος στη γενέτειρά του και υπήρξε επίσης υποψήφιος βουλευτής σε συνεργασία με τον τότε Συνασπισμό.

Ο σεισμός του 1978

Όπως ανέφερε ο δημοσιογράφος Παντελής Σαββίδης, ο οποίος παρακολούθησε για χρόνια το έργο του σεισμολόγου, αφορμή για τη δημιουργία Εργαστηρίου Γεωφυσικής στο ΑΠΘ ήταν δημοσίευμα της εφημερίδας «Θεσσαλονίκη», λίγες ημέρες μετά τον σεισμό του 1979, με τίτλο «Ξεχάσατε κάτι κ. Καραμανλή».

Ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής « επισκέφθηκε την Θεσσαλονίκη και φεύγοντας, στο αεροδρόμιο, είδε τον τίτλο της εφημερίδας. Κάλεσε τον Παπαζάχο και τον ρώτησε τι συμβαίνει. Ήταν η στιγμή που άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για τη δημιουργία του Εργαστηρίου Γεωφυσικής» γράφει ο κ. Σαββίδης.

Ο πόλεμος του ΒΑΝ

Οι σεισμοί των Αλκυονίδων που έπληξαν την Αθήνα το 1981, με την ισχυρότερη δόνηση να φτάνει τους 6,7 βαθμούς στο βράδυ της 24^ης Φεβρουαρίου, ήταν αφορμή για τη δημιουργία του συστήματος BAN, μια αμφιλεγόμενη ελληνική μέθοδο για βραχυπρόθεσμη πρόβλεψη ισχυρών σεισμών.

Πρωτοσέλιδα για τον φονικό σεισμό των Αλκυονίδων το 1981

Ένα μήνα μετά τον σεισμό, η ομάδα ομάδα ΒΑΝ (Παναγιώτης Βαρώτσος, Καίσαρ Αλεξόπουλος και Κωνσταντίνος Νομικός) παρουσίασε σε συνέδριο Φυσικής στο Όσλο τη μέθοδό τους, η οποία αφορούσε την καταγραφή ηλεκτρικών σημάτων που εμφανίζονται σε πετρώματα ως πρόδρομα φαινόμενα.

Συντασσόμενος με την πλειονότητα των ελλήνων σεισμολόγων της εποχής, ο Βασίλης Παπαζάχος ήταν από τους σφοδρότερους επικριτές της μεθόδου ΒΑΝ, την οποία μάλιστα χαρακτήρισε «το μεγαλύτερο επιστημονικό ανέκδοτο του αιώνα».

Η διαμάχη συνεχίστηκε σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 και ’90.

«Πάντοτε τα τηλεγραφήματα της ομάδας ΒΑΝ έφθαναν μετά την εκδήλωση κάποιου σεισμού. Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε αναφορά για πρόγνωση, όταν ήδη έχει συμβεί ένας σεισμός, μπορεί σαφέστατα να ευσταθεί με βάση τη θεωρία των πιθανοτήτων, καθώς τις περισσότερες φορές μετά τον κύριο σεισμό ή τον προσεισμό ακολουθούν και άλλες σεισμικές δονήσεις» έλεγε ο καθηγητής Παπαζάχος στα «ΝΕΑ» το 1999.

Ο Παναγιώτης Βαρώτσος ήταν πρωταγωνιστής μιας πικρής διαμάχης που διήρκεσε δύο δεκαετίες (Eurokinissi)

«Oυδέποτε η ομάδα ΒΑΝ διοχέτευσε τα στοιχεία των ερευνών της, τον τρόπο επεξεργασίας τους και αξιολόγησής τους, στη διεθνή επιστημονική κοινότητα, ώστε και άλλοι ειδικοί να πραγματοποιήσουν αντίστοιχες μετρήσεις και να αποφανθούν για την ορθότητα ή όχι του έργου της ομάδας ΒΑΝ» συνέχιζε.

Η ανάμειξη στην πολιτική

Το 1998, ο Βασίλης Παπαζάχος, ο οποίος καταγόταν από τη λουτρόπολη του Σμοκόβου στην Καρδίτσα, έθεσε υποψηφιότητα για δήμαρχος στον νεοσύστατο τότε Δήμο Μενελαΐδος της γενέτειράς του.

Είχε διευκρινίσει τότε στα «ΝΕΑ» ότι «δεν υποστηρίζεται από κανένα κόμμα και κατέρχεται ως ανεξάρτητος υποψήφιος δήμαρχος ύστερα από συνεχείς παροτρύνσεις που δέχεται τους τελευταίους μήνες από συμπατριώτες του να ασχοληθεί και με τα κοινά».

«Όλο αυτό το διάστημα με παροτρύνουν και με υποστηρίζουν συντοπίτες μου από όλους τους πολιτικούς χώρους. Δεν θα πάρω χρίσμα από κανένα κόμμα, κατέρχομαι ως ανεξάρτητος» δήλωσε στην εφημερίδα.

Ακόμα, ο Βασίλης Παπαζάχος φέρεται να είχε δεχθεί πρόταση από το ΚΚΕ να κατέβει υποψήφιος δήμαρχος στη Θεσσαλονίκη, πρόταση την οποία αρνήθηκε επειδή θα τον αποσπούσε από το επιστημονικό του έργο.

Το 2000 όμως έθεσε υποψηφιότητα στις βουλευτικές εκλογές σε συνεργασία με τον Συνασπισμό.