Ιστορικό ορόσημο: Η παλαιότερη γραπτή πρόταση βρίσκεται σε μία χτένα

Αιώνες πριν οι επιδραστικές εταιρείες φροντίδας δέρματος πουλήσουν συμβουλές όπως μεταξωτές μαξιλαροθήκες για την τριχόπτωση και τις ρυτίδες, μάσκες σεντονιών για φυσική λάμψη και χρήση μαγιονέζας ως μάσκα μαλλιών, υπήρχε μια χτένα με ένα ξόρκι για τη θεραπεία ενός από τα παλαιότερα παράσιτα του ανθρώπινου είδους: τις ψείρες.

Μια μικρή χτένα από ελεφαντόδοντο που χρονολογείται περίπου στο 1700 π.Χ. βρέθηκε με χαραγμένο ένα ελπιδοφόρο ξόρκι ενάντια στο άπτερο έντομο που αρέσκεται να προσβάλλει τα ανθρώπινα μαλλιά. Η επιγραφή αναφέρει: «Είθε αυτός ο ελεφαντοστέινος χαυλιόδοντας να ξεριζώσει τις ψείρες από τα μαλλιά και τα γένια» σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα στο Jerusalem Journal of Archaeology. Τα 17 γράμματα στη χτένα σχηματίζουν επτά λέξεις και ανήκουν σε μια πρώιμη μορφή του αλφαβήτου που χρησιμοποιούσαν οι Χαναναίοι.

Από το 1800 έως το 1150 π.Χ., η Λαχίς ήταν το σημαντικότερο κέντρο

Οι Χαναναίοι ζούσαν σε μια περιοχή που περιλαμβάνει τμήματα του σημερινού Ισραήλ, της Παλαιστίνης, του Λιβάνου, της Συρίας και της Ιορδανίας και ονομάζεται Χαναάν. Η περιοχή αναφέρεται σε όλη την εβραϊκή Βίβλο και σε ιστορικά κείμενα που χρονολογούνται από το 3600 π.Χ. Η χτένα αποκαλύφθηκε στο Τελ Λαχίς, τα απομεινάρια μιας σημαντικής Χαναανιτικής πόλης-κράτους της δεύτερης χιλιετίας π.Χ.. Από το 1800 έως το 1150 π.Χ., η Λαχίς ήταν το σημαντικότερο κέντρο για τη χρήση και τη διατήρηση του Χαναανιτικού αλφαβήτου. Μέχρι σήμερα, 10 Χαναανιτικές επιγραφές έχουν βρεθεί στο Τελ Λαχίς, αλλά ποτέ μία που να περιέχει μια πλήρη φράση – μέχρι τώρα.

• Διαβάστε επίσης: Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Η γραφή και η γραφειοκρατία των Μινωιτών και των Μυκηναίων (Μέρος Γ’)

«Πρόκειται για ένα ορόσημο στην ιστορία της ανθρώπινης ικανότητας γραφής»

«Αυτή είναι η πρώτη φράση που βρέθηκε ποτέ στη γλώσσα των Χαναναίων στο Ισραήλ. Υπάρχουν Χαναναίοι στην Ουγκαρίτ της Συρίας, αλλά γράφουν με διαφορετική γραφή, όχι με το αλφάβητο που χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα» δήλωσε ο Γιοσέφ Γκαρφίνκελ, αρχαιολόγος στο Ινστιτούτο Αρχαιολογίας του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ και συν-συγγραφέας της μελέτης. «Οι πόλεις της Χαναάν αναφέρονται σε αιγυπτιακά έγγραφα, στα γράμματα της Αμάρνας που ήταν γραμμένα στα Ακκαδιανά και στην Εβραϊκή Βίβλο. Η επιγραφή της χτένας αποτελεί άμεση απόδειξη για τη χρήση του αλφαβήτου στις καθημερινές δραστηριότητες πριν από περίπου 3.700 χρόνια. Πρόκειται για ένα ορόσημο στην ιστορία της ανθρώπινης ικανότητας γραφής».

Η χτένα πιθανότατα προερχόταν από την Αίγυπτο

Η χτένα έχει μήκος περίπου μία ίντσα και πλάτος 0,9 ίντσες και έχει δόντια και στις δύο πλευρές που πιθανώς χρησιμοποιούνταν για την αφαίρεση των ψειρών και των αυγών τους από τα μαλλιά, παρόμοια με τις αμφίπλευρες χτένες για τις ψείρες που χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα. Οι χτένες κατά τη διάρκεια αυτής της περιοχής κατασκευάζονταν από οστό, ξύλο ή πολυτελές ελεφαντόδοντο. Το ελεφαντόδοντο ήταν το πιο ακριβό υλικό που πιθανότατα εισήχθη. Οι συγγραφείς θεωρούν ότι η χτένα πιθανότατα προερχόταν από την Αίγυπτο, δεδομένου ότι δεν υπήρχαν ελέφαντες στη Χαναάν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Η εισαγωγή ενός τόσο κομψού εντομοκτόνου δείχνει ότι ακόμη και οι πλούσιοι και ισχυροί άνθρωποι δεν ήταν απρόσβλητοι από την ενόχληση των ψειρών.

Μικροσκοπικά υπολείμματα μερικών από τις πραγματικές ψείρες του κεφαλιού (περίπου 0,02 ίντσες) βρέθηκαν στο δεύτερο δόντι της χτένας. Οι καιρικές συνθήκες και το κλίμα του Λαχίς δεν επέτρεψαν τη διατήρηση ολόκληρης ψείρας στη χτένα, αλλά η εξωτερική χιτίνη μεμβράνη ενός εντόμου στο στάδιο της νύμφης επέζησε.

Η επιδέξια χάραξη του άγνωστου χαράκτη

Σύμφωνα με τη μελέτη, πολλά από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της χτένας (παρά το μικροσκοπικό της μέγεθος) βοηθούν τους ερευνητές να συμπληρώσουν τα κενά γνώσης σχετικά με τον πολιτισμό της Χαναάν κατά την Εποχή του Χαλκού, η οποία διήρκεσε από το 3000 έως το 1000 π.Χ.. Δείχνει για πρώτη φορά μια ολόκληρη λεκτική πρόταση γραμμένη στη διάλεκτο που μιλούσαν οι Χαναναίοι κάτοικοι της Λαχίς, ώστε οι επιστήμονες να μπορούν να τη συγκρίνουν με άλλες γραπτές γλώσσες της Εποχής του Χαλκού. Η επιγραφή ρίχνει επίσης φως σε μερικές από τις πιο τετριμμένες, αλλά ελάχιστα κατανοητές πτυχές της καθημερινής ζωής της εποχής, όπως η περιποίηση των μαλλιών και η αντιμετώπιση της φαγούρας από τις ψείρες.

Σηματοδοτεί επίσης την πρώτη ανακάλυψη στην περιοχή μιας επιγραφής που αναφέρεται στον σκοπό του αντικειμένου στο οποίο γράφτηκε και αναδεικνύει την επιδέξια χάραξη του άγνωστου χαράκτη. Κατάφεραν να χαράξουν με επιτυχία μικροσκοπικά γράμματα πλάτους μικρότερου από μια ίντσα, γεγονός που μπορεί να βοηθήσει σε μελλοντικές μελέτες σχετικά με τη γραφή και τη χάραξη στη Χαλκοκρατία της Χαναάν.