Ασφυκτικές πιέσεις στην παραγωγή φαρμάκου από την ενεργειακή κρίση

Επενδύσεις συνολικής αξίας 1,2 δισ. ευρώ σχεδιάζονται από τις ελληνικές φαρμακευτικές, ενώ επενδύσεις ύψους πάνω από μισό δισ. ευρώ της φαρμακοβιομηχανίας συνολικά, έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα «Ελλάδα 2.0», με το 85% αυτών να προέρχεται από ελληνικές εταιρείες.

Πολλά από τα προγράμματα αυτά στοχεύουν στην είσοδο της βιοτεχνολογίας στη χώρα μας, ακολουθώντας τις σύγχρονες τάσεις της εποχής.

Παρόλα αυτά, η ενεργειακή κρίση ασκεί έντονες πιέσεις σε ολόκληρη την παραγωγική διαδικασία, από τις μεταφορές των πρώτων υλών μέχρι την ιδιαίτερα ενεργοβόρο παραγωγή φαρμάκων και τη συσκευασία τους. Ταυτόχρονα η υπερφορολόγηση των φαρμακευτικών με τις υποχρεωτικές επιστροφές του clawback, αποτελούν σημαντικό αντικίνητρο που μπορεί να δυναμιτίσει την όλη επενδυτική προσπάθεια.

Τα παραπάνω επισημαίνει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ) και συνδιευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Elpen Θεόδωρος Τρύφων μιλώντας στον Ο.Τ.

Ο κ. Τρύφων επισημαίνει ότι οι επενδύσεις αυτές μπορούν να καταστήσουν την Ελλάδα κόμβο έρευνας και παραγωγής φαρμάκων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, σε μια χρονική στιγμή που η Ευρώπη επιζητά τον επαναπατρισμό της παραγωγής φαρμάκων σε ευρωπαϊκό έδαφος, στοχεύοντας στη μείωση της εξάρτησής της από εισαγωγές από τρίτες χώρες.

Παραμένουν όμως αναγκαίες πολιτικές που θα ελέγξουν την κατανάλωση φαρμάκων, αλλά και το μίγμα των φαρμάκων που χρησιμοποιούν οι Έλληνες ασθενείς ώστε να μην αυξάνεται άσκοπα το κόστος περίθαλψης από την υποκατάσταση παλαιών, φθηνών αλλά καταξιωμένων φαρμάκων, από νεότερα που είναι σημαντικά ακριβότερα.

Όσο για τον Όμιλο Elpen, υλοποιεί ένα επενδυτικό πρόγραμμα ύψους 155 εκατ. ευρώ για την επόμενη πενταετία, με εκσυγχρονισμό της υπάρχουσας παραγωγικής μονάδας, δύο νέα εργοστάσια – το ένα για ογκολογικά φάρμακα – καθώς και ένα βιοτεχνολογικό ερευνητικό πάρκο που θα είναι έτοιμο το 2024 και θα εστιάζει στη βασική έρευνα και την ιατρική ακριβείας, στοχεύοντας στην καινοτόμο επιχειρηματική δραστηριότητα.

Εξάλλου, το 90% της κερδοφορίας του Ομίλου προέρχεται από εξαγωγές, οι οποίες ενισχύθηκαν στη διάρκεια των ετών της οικονομικής κρίσης, φέρνοντας την Elpen σε θέση «συνεργάτη επιλογής» στις χώρες όπου η εταιρεία πραγματοποιεί εξαγωγές.

1.Οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες εμφανίζουν μια έντονη επενδυτική δραστηριότητα τα τελευταία χρόνια. Τι επίδραση αναμένεται να έχει στην απασχόληση και την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας;

Η ελληνική παραγωγή φαρμάκου πρωτοστατεί στην αναπτυξιακή προσπάθεια, υλοποιώντας ήδη ένα σημαντικό πρόγραμμα επενδύσεων ύψους 1,2 δις. Οι επενδύσεις των ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών έχουν αναμφίβολα μια τεράστια ανταποδοτικότητα στην εθνική μας οικονομία με τη δημιουργία σημαντικής προστιθέμενης αξίας. Παράλληλα, αξιοποιούν το επιστημονικό δυναμικό της χώρας μας, ενισχύοντας την απασχόληση με μόνιμες και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Με τον τρόπο αυτό, συμβάλλουν και στον επαναπατρισμό πολλών Eλλήνων επιστημόνων που αναζήτησαν μια καλύτερη προοπτική στο εξωτερικό. Το επενδυτικό πλάνο της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας θέτει επίσης τις βάσεις για την ανάδειξη της χώρας μας σε ευρωπαϊκό κόμβο για την έρευνα και παραγωγή φαρμάκων στην ΝΑ Ευρώπη.

Η δράση «Μεταρρύθμιση του συστήματος clawback και συμψηφισμός του με ερευνητικές και επενδυτικές δαπάνες» του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» δημιούργησε το περιθώριο για την υλοποίηση 53 επενδύσεων στον κλάδο της  φαρμακοβιομηχανίας ύψους 519,28 εκατ. ευρώ, το 85% των οποίων αφορά ελληνικές εταιρείες. Η επενδυτική αυτή αναθέρμανση έρχεται μετά από τη δεκαετή υφεσιακή περίοδο που προκάλεσε σημαντική υστέρηση στα επενδυτικά κεφάλαια και αποβιομηχάνιση.

2. Υπάρχουν κίνδυνοι που θα μπορούσαν να δυναμιτίσουν τις φιλόδοξες επενδυτικές προσπάθειες που προωθεί η ελληνική φαρμακοβιομηχανία;

Το επενδυτικό πλάνο της Ελληνικής Φαρμακοβιομηχανίας είναι πράγματι φιλόδοξο, πλην όμως και εξαιρετικά απαιτητικό σε επίπεδο κεφαλαίων, πρώτων υλών, ανθρωπίνου δυναμικού,  παραγωγής και νέων τεχνολογιών. Oι κίνδυνοι που μπορεί να υπονομεύσουν την προσπάθεια αυτή έχουν να κάνουν με συγκεκριμένα αντικίνητρα που εμποδίζουν την απελευθέρωση της δυναμικής του κλάδου.

Μια μόνιμη απειλή για την ελληνική φαρμακοβιομηχανία αποτελεί η υπερφορολόγηση των πωλήσεων στην ελληνική αγορά που φτάνει το 70% του κύκλου εργασιών μας. Το ύψος τους έχει εκτοξευθεί σε υπερβολικά επίπεδα που δεν υπάρχουν σε κανένα άλλο ευρωπαϊκό κράτος. Αυτό μεταφράζεται σε περισσότερα από 600 εκ. ευρώ επιπλέον φόρο τον χρόνο, ποσό που θα μπορούσε να κατευθυνθεί στην έρευνα και ανάπτυξη, συμβάλλοντας στην ενίσχυση της αναπτυξιακής προσπάθειας. Το γεγονός αυτό καθιστά το clawback το πιο αντιαναπτυξιακό μέτρο της σύγχρονης οικονομικής ιστορίας του τόπου. Η διατήρησή του στα σημερινά υψηλά επίπεδα προκαλεί σοβαρή υστέρηση επενδυτικών πόρων και υπονομεύει την ανταγωνιστικότητα του κλάδου.

3. Πώς επηρεάζει η ενεργειακή κρίση τον κλάδο και πώς την αντιμετωπίζετε;

Στην υπερφορολόγηση των προηγούμενων χρόνων έχουν δυστυχώς προστεθεί και οι πολύ μεγάλες επιβαρύνσεις από την αύξηση του κόστους λειτουργίας των μεγάλων βιομηχανιών.  Η παραγωγή φαρμάκου αποτελεί άλλωστε μια ενεργοβόρα βιομηχανία. Γι΄αυτό και αντιμετωπίζει σήμερα μια σημαντική αύξηση στα μεταφορικά, τα υλικά συσκευασίας, τις πρώτες ύλες και τα έκδοχα.

Η κατάσταση αυτή δημιουργεί μια τεράστια πίεση που απειλεί τη βιωσιμότητα των οικονομικών φαρμάκων. Το ύψος των επιστροφών, σε συνδυασμό με το αυξημένο κόστος παραγωγής διαμορφώνει ένα ασφυκτικό πλαίσιο για την κυκλοφορία τους. Το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο αποκλείει άλλωστε κάθε δυνατότητα αύξησης στην τιμή τους με τη μορφή μετακύλησης του αυξημένου κόστους.

Είναι επομένως επιτακτική η παρέμβαση της Πολιτείας, με στόχο να παραμείνουν τα συγκεκριμένα φάρμακα διαθέσιμα στον Έλληνα ασθενή. Σε αντίθετη περίπτωση, θα αποσυρθούν από την αγορά, με αποτέλεσμα την υποκατάστασή τους με φάρμακα πολλαπλάσιας αξίας.

Ο πληθωρισμός και η αύξηση του κόστους παραγωγής απειλούν να εκτροχιάσουν τον επενδυτικό προγραμματισμό των φαρμακοβιομηχανιών. Είναι άλλωστε ξεκάθαρο, πως οι συνθήκες αυτές δημιουργούν κλυδωνισμούς στην ελληνική οικονομία, που καθιστούν ακόμα πιο επιτακτική την γρήγορη επιστροφή στην Ανάπτυξη. Η Πανελλήνια Ένωση Φαρμακοβιομηχανίας, το θεσμικό όργανο που εκπροσωπεί τις ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες παρακολουθεί το θέμα  κι έχει ήδη ενημερώσει τα συναρμόδια υπουργεία για το πρόβλημα αυτό.

4. Σε ότι αφορά την πολιτική φαρμάκου, υπάρχουν πολιτικές που θα μπορούσαν να συνδυάσουν την κάλυψη των αναγκών των ασθενών με την περαιτέρω ενθάρρυνση των επενδύσεων από πλευράς των ελληνικών φαρμακευτικών βιομηχανιών;

Βασική προϋπόθεση για την ολοκλήρωση των επενδύσεων που υλοποιούνται αυτή τη στιγμή από την Ελληνική Φαρμακοβιομηχανία είναι η υιοθέτηση μιας συνολικής φαρμακευτικής πολιτικής που να μην αντιμετωπίζει το φάρμακο ως κόστος, αλλά ως επένδυση, να έχει αναπτυξιακό πρόσημο και να είναι προσανατολισμένη στην έρευνα και την καινοτομία.

Σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα θα ξεχώριζα 3 παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν σχετικά άμεσα.

Η πρώτη έχει να κάνει με τη μείωση της υπερφορολόγησης που υφίσταται σήμερα ο κλάδος του φαρμάκου. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να διατηρηθούν και να ενισχυθούν τα υφιστάμενα κίνητρα. Πολύ σημαντική είναι και η θέσπιση επιπλέον κινήτρων που να είναι συγκεκριμένα, ευέλικτα και αποτελεσματικά ως προς την ενίσχυση των δύσκολων επενδύσεων που υλοποιεί η Ελληνική Φαρμακοβιομηχανία. Η «Νέα Ευρωπαϊκή Φαρμακευτική Πολιτική» προβλέπει άλλωστε την ενίσχυση/επαναπατρισμό της παραγωγής επί ευρωπαϊκού εδάφους, την ενίσχυση της έρευνας και την ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων, τον περιορισμό της εξάρτησης από τις εισαγωγές φαρμάκων και γενικότερα υγειονομικού υλικού από τρίτες χώρες και την ενίσχυση των τοπικών περιφερειακών ευρωπαϊκών δικτύων/αλυσίδων αξίας. Στο πλαίσιο αυτό, η επέκταση των κινήτρων επενδύσεων σε έρευνα και ανάπτυξη θα ενθαρρύνει την επενδυτική δυναμική της Ελληνικής Φαρμακοβιομηχανίας.

Η δεύτερη παρέμβαση αφορά στο κομμάτι τη ζήτησης. Σε μια χώρα με περιορισμένους πόρους κι έναν υψηλό αριθμό γιατρών, φαρμακείων και παρόχων φαρμάκων και ιατρικών πράξεων, ο έλεγχος στη ζήτηση αποτελεί επιτακτική ανάγκη. Εργαλεία, όπως η ψηφιοποίηση, η αξιολόγηση τεχνολογιών υγείας και οι διαπραγματεύσεις μπορούν να βοηθήσουν στην απόφαση για ζητήματα αποζημίωσης φαρμάκων.

Η τρίτη παρέμβαση έχει να κάνει με τα παλιά οικονομικά φάρμακα και τη διεύρυνση της χρήσης τους προς όφελος των ασθενών και των Ταμείων. Τα τελευταία δέκα χρόνια συνέβησαν τεράστιες μειώσεις στις τιμές τους, χωρίς να αυξηθεί η διείσδυσή τους στην αγορά. Αντίθετα, αυτό που συνέβη ήταν ανακατανομή των μεριδίων αγοράς από τα οικονομικά προς τα ακριβά φάρμακα. Η αξιοποίηση των παλιών οικονομικών και δοκιμασμένων φαρμάκων αποτελεί διαχρονική πρόταση της Ελληνικής Φαρμακοβιομηχανίας προς την Πολιτεία σε βάθος τριετίας και σε μια σταθερή βάση.

5. Ποιο είναι το επενδυτικό πλάνο της ELPEN και σε ποιους τομείς θα εστιάσει; Πότε αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί;

Ο όμιλος ELPEN υλοποιεί ένα πρόγραμμα επενδύσεων ύψους 155  εκατ. ευρώ για την επόμενη πενταετία.  Εστιάζουμε στην   παραγωγή και στην έρευνα δημιουργώντας ένα βιομηχανικό και ερευνητικό οικοσύστημα 55.000 τ.μ.

Στον παραγωγικό τομέα οι επενδύσεις μας  αφορούν:

α) Στον συνεχή εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων παραγωγικών της εγκαταστάσεών της στο Πικέρμι για την ανάπτυξη 10 νέων προϊόντων τον χρόνο με εξαγωγικό προσανατολισμό

β) Σε ένα νέο εργοστάσιο  παραγωγής φαρμάκων στην Κερατέα με βασική δραστηριότητα την  παραγωγή φαρμάκων υποστηρικτικών για τις παθήσεις του αναπνευστικού και

γ) Μαζί με την WinMedica, μέλος του Ομίλου ELPEN, η επένδυσή μας αφορά σε ένα νέο εργοστάσιο παραγωγής ογκολογικών φαρμάκων στην Τρίπολη.

Είναι πολύ σημαντικό η χώρα μας να έχει τη δυνατότητα κάλυψης των αναγκών των ογκολογικών ασθενών με εγχώρια παραγόμενα φάρμακα.

Στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης επενδύουμε στη  δημιουργία ενός Πάρκου Βιοτεχνολογίας,  του  Athens LifeTech Park, που θα επικεντρώνεται στους τομείς της καινοτομίας, της έρευνας και της εκπαίδευσης. Ειδικότερα, θα στεγάζει θερμοκοιτίδα βιοτεχνολογίας, ινστιτούτο βασικής έρευνας και ιατρικής ακριβείας, βιοτράπεζα, καθώς και εκπαιδευτικό και συνεδριακό κέντρο. Η δημιουργία του Athens LifeTech Park στοχεύει στη διαμόρφωση μιας οργανωμένης θερμοκοιτίδας βιοτεχνολογίας που θα ενισχύσει το εγχώριο οικοσύστημα, ώστε να αναπτύξει και να εξελίξει καινοτόμα επιχειρηματική δραστηριότητα.

Το επενδυτικό μας πλάνο είναι ήδη σε προχωρημένο στάδιο υλοποίησης. Ο εκσυγχρονισμός  των υφιστάμενων εγκαταστάσεών μας στο Πικέρμι έχει ολοκληρωθεί στο μεγαλύτερό του μέρος. Εντός του Νοεμβρίου 2022  το νέο εργοστάσιο στην Κερατέα θα είναι σε δοκιμαστική λειτουργία, ενώ σε ό,τι αφορά στην Τρίπολη τα πρώτα ογκολογικά μας σκευάσματα αναμένεται να διατεθούν στις διεθνείς αγορές στα αρχές του 2025. Τέλος, το Πάρκο Βιοτεχνολογίας «Athens LifeTech Park»θα είναι σε πλήρη λειτουργία εντός του 2024.

6. Η ELPEN εμφανίζει διαχρονικά ισχυρό εξαγωγικό προφίλ. Πώς το έχετε πετύχει αυτό και μάλιστα με σταθερά αυξητικούς ρυθμούς;

Τα τελευταία χρόνια η ELPEN εμφανίζει μια σταθερά ανοδική τάση σε επίπεδο πωλήσεων και κερδοφορίας. Το γεγονός αυτό δεν αποτελεί μια συγκυριακή εξέλιξη. Αποτελεί το επιστέγασμα μιας προσπάθειας που καταβάλλεται τα τελευταία δέκα χρόνια με απόλυτα συντονισμένο και συνειδητό τρόπο.

Επιλέξαμε να λειτουργήσουμε με εξωστρέφεια και αυτό, γιατί οι οικονομικές συνθήκες των τελευταίων ετών με μια υπερφορολόγηση που φτάνει το 70% του τζίρου μας δεν επέτρεπαν τη δυνατότητα επιχειρησιακού σχεδιασμού. Σήμερα, το 90% της κερδοφορίας μας προέρχεται από το εξωτερικό. Με ισχυρή παρουσία στις διεθνείς αγορές, είμαστε «Συνεργάτης Επιλογής» σε κάθε χώρα που δραστηριοποιούμαστε.

Τα φάρμακα που φέρουν την υπογραφή ELPEN αναγνωρίζονται εδώ και χρόνια στο παγκόσμιο στερέωμα για την ισχυρή τεχνογνωσία και τις υψηλές προδιαγραφές τους. Το 80% των νέων επενδύσεών μας θα εξυπηρετήσει εξαγωγικές ανάγκες, επισημαίνοντας μια δυναμική που αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για περαιτέρω ενίσχυσή της τα επόμενα χρόνια.

Σταθερός και διαχρονικός πυλώνας στις προσπάθειές μας είναι το υψηλής εξειδίκευσης ανθρώπινο δυναμικό μας. Επιλέγουμε τους κατάλληλους ανθρώπους και μαζί τους χτίζουμε το μέλλον της εταιρείας. Με κοινό όραμα και διαχρονική πίστη στις δυνατότητες της Ελλάδας, θέτουμε τις βάσεις για την επόμενη μέρα. Αυτή που θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά μας και θα συμβάλλει στην αναπτυξιακή προοπτική της εθνικής μας οικονομίας.