Εκλογές ΗΠΑ: Γιατί δεν ήρθε το «κόκκινο κύμα»

Οι επιδόσεις των Δημοκρατικών ξεπέρασαν ανέλπιστα τις προσδοκίες και «ανέτρεψαν» την ιστορία στις ενδιάμεσες εκλογές της Τρίτης, με το «κόκκινο κύμα» που περίμεναν οι Ρεπουμπλικάνοι να μην εμφανίζεται πουθενά.

Τα καλύτερα νέα για το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα είναι ότι φαίνεται πως θα πάρει ξανά τον έλεγχο της Βουλής των Αντιπροσώπων με μια πολύ μικρή πλειοψηφία, αν και δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμα τα αποτελέσματα σε βασικές πολιτείες. Από εκεί και πέρα, τα αποτελέσματα μέχρι στιγμής είναι μια σειρά απογοητεύσεων για το GOP.

Διαβάστε επίσης: Οι αμβλώσεις, οι αμερικανικές εκλογές και το μήνυμα που έρχεται και στην Ελλάδα

Στη Γερουσία, τα αποτελέσματα των αναμετρήσεων που θα καθορίσουν το ποιος θα πάρει τον έλεγχο -δηλαδή η Τζόρτζια, η Νεβάδα και η Αριζόνα- δεν έχουν ακόμη ανακοινωθεί. Όμως οι Δημοκρατικοί έχουν ήδη κάτι για να κρατηθούν, με τη βοήθεια και από την νίκη του Τζον Φέτερμαν στην Πενσιλβάνια όπου την έδρα κατείχαν οι Ρεπουμπλικάνoι.

Αν οι Δημοκρατικοί γερουσιαστές Κάθριν Κορτέζ Μάστο και ο Μαρκ Κέλι θριαμβεύσουν στη Νεβάδα και την Αριζόνα, το κόμμα θα διατηρήσει την πλειοψηφία του. Και αν ένας από τους δύο χάσει, ο Δημοκρατικός γερουσιαστής της Τζόρτζα Ράφαελ Γουόρνοκ οδηγείται αυτή τη στιγμή σε επαναληπτικό γύρο τον Δεκέμβριο, ο οποίος θα μπορούσε να καθορίσει την πλειοψηφία.

Δημοκρατικοί υποψήφιοι σημείωσαν ισχυρές επιδόσεις και σε άλλες επίμαχες κούρσες για την ανάδειξη κυβερνήτη, διατηρώντας τις θέσεις τους στο Ουισκόνσιν, το Μίσιγκαν, την Πενσιλβάνια, τη Μινεσότα, το Μέιν, το Νέο Μεξικό και τη Νέα Υόρκη.

Μια πρώτη ερμηνεία

Αν και είναι ακόμη πολύ νωρίς για οριστικά συμπεράσματα σχετικά με το γιατί το «κόκκινο κύμα» δεν ήρθε ποτέ, υπάρχουν μερικές τάσεις που αρχίζουν να αναδύονται και που θα μπορούσαν να εξηγήσουν τι συνέβη χθες το βράδυ, επισημαίνει το Vox.

Ένα ευρύτερο στοιχείο που προέκυψε είναι ότι στελέχη και των δύο κομμάτων αποδείχθηκαν αρκετά ανθεκτικά -πράγμα που καθιστά αυτές τις ενδιάμεσες εκλογές τις πρώτες από το 2002 στις οποίες δεν υπήρξε «κύμα» για να «πάρει και να σηκώσει» το κυβερνών κόμμα δείχνοντας στον εν ενεργεία πρόεδρο την εξώπορτα του Λευκού Οίκου.

Αντιθέτως, παρατηρήθηκε μια αντιστροφή των αποτελεσμάτων στις κάλπες, που οφείλεται κυρίως στην αναδιάταξη των περιφερειών: οι νέοι χάρτες βοήθησαν τους Ρεπουμπλικάνους στην Νέα Υόρκη και τη Φλόριντα, αλλά και τους Δημοκρατικούς στο Μίσιγκαν.

Ένα άλλο στοιχείο που παρατηρείται ευρέως είναι το ότι η χώρα παραμένει αρκετά πολωμένη: τα αποτελέσματα αυτής της αναμέτρησης θυμίζουν αρκετά εκείνα του 2020 και δεν κλίνουν υπέρ του κόμματος που δεν κυβερνά, όπως συμβαίνει συνήθως στις ενδιάμεσες εκλογές.

Σύμφωνα με το Vox, φαίνεται να υπάρχουν δύο πιθανοί ένοχοι για τις σχετικά αδύναμες επιδόσεις των Ρεπουμπλικάνων: η απόφαση Dobbs v. Jackson Women’s Health Organization του Ανώτατου Δικαστηρίου που δίνει τέλος στην προστασία σε ομοσπονδιακό επίπεδο του δικαιώματος των γυναικών στην άμβλωση και ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ.

Η απόφαση Dobbs… 

Πριν από ένα χρόνο, όταν οι Ρεπουμπλικάνοι εξασφάλισαν την εξουσία στη Βιρτζίνια και έφτασαν ανέλπιστα κοντά σε μια νίκη στο Νιου Τζέρζι, φάνηκε λες και η ιστορία επαναλαμβανόταν: ότι οι ψηφοφόροι  δηλαδή στρέφονταν ενάντια στο κόμμα που κυβερνούσε.

Ιστορικά, αυτό είναι το πιο συνηθισμένο αποτέλεσμα στις ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ. Αυτό συνέβη και τις τελευταίες τέσσερις φορές, -2006, 2010, 2014 και 2018- όλες «χρονιές κύματος» με το κόμμα που δεν κυβερνούσε να σημειώνει δραματικά καλές επιδόσεις στο Κογκρέσο, να κερδίζει την κούρσα σε επίμαχες πολιτείες και να ταράζει τα νερά από όλες τις απόψεις. Μόνο πολύ δραματικές εξελίξεις στην αμερικανική πολιτική, όπως ήταν ο αντίκτυπος των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου στις ενδιάμεσες εκλογές του 2002, ήταν σε θέση να ανατρέψουν αυτό το μοτίβο.

Γιατί συμβαίνει αυτό τόσο συχνά; Λόγω της φύσης των ενδιάμεσων εκλογών πολλοί από τους υποστηρικτές του εν ενεργεία προέδρου ενδέχεται να μην συμμετέχουν, διότι ο ίδιος δεν είναι σε κανένα ψηφοδέλτιο. Δεν αισθάνονται κάποια απειλή και δεν έχουν κίνητρο, γιατί γνωρίζουν ότι ο πρόεδρος θα εξακολουθήσει να είναι στον Λευκό Οίκο και μετά την αναμέτρηση.

Επιπλέον, πολιτικοί επιστήμονες έχουν διατυπώσει το μοντέλο της «θερμοστατικής» κοινής γνώμης, σύμφωνα με το οποίο οι αναποφάσιστοι ψηφοφόροι που αλλάζουν γνώμη τείνουν να στρέφονται ενάντια στο κυβερνών κόμμα, θεωρώντας ότι η χώρα έχει μετατοπιστεί υπερβολικά είτε προς τα αριστερά είτε προς τα δεξιά.

Μέχρι και το πρώτο εξάμηνο του 2022, οι δημοσκοπήσεις και τα αποτελέσματα ειδικών εκλογών έδειχναν πως οι Δημοκρατικοί όδευαν προς μια συνηθισμένη ενδιάμεση εκλογική αναμέτρηση. Κι έπειτα… το Ανώτατο Δικαστήριο πήρε την απόφαση Dobbs.

Η κατάργηση της ομοσπονδιακής προστασίας του δικαιώματος στις αμβλώσεις από τους συντηρητικούς δικαστές του Ανώτατου Δικαστηρίου εξάλειψε ένα νομικό status quo που ίσχυε για μισό αιώνα και συνιστά σπάνιο παράδειγμα δραματικής πολιτικής αλλαγής στην οποία ο εν ενεργεία πρόεδρος είναι ξεκάθαρα αντίθετος.

Εκατομμύρια περισσότεροι Αμερικανοί ήρθαν αντιμέτωποι με την πιθανότητα, αν οι ίδιοι ή κάποιος από την οικογένειά τους χρειαστεί άμβλωση, να τους απαγορεύσει η κυβέρνηση την πρόσβαση σε αυτήν. Η αλλαγή στο πολιτικό αίσθημα έγινε γρήγορα αισθητή όταν βγήκαν τα αποτελέσματα των ειδικών εκλογών. Η απόφαση -καθώς και οι σχετικές δηλώσεις και διαφημίσεις των Δημοκρατικών- φαίνεται ότι αφενός κινητοποίησαν τους ψηφοφόρους τους που διαφορετικά δεν θα συμμετείχαν στις ενδιάμεσες εκλογές, αφετέρου έπεισαν τους αναποφάσιστους πως οι Ρεπουμπλικάνοι έχουν μετακινήσει τη χώρα υπερβολικά προς τα δεξιά.

…και ο Τραμπ

Υπήρξε όμως και μια άλλη σημαντική διαφορά μεταξύ αυτών των ενδιάμεσων εκλογών και όλων των προηγούμενων: ο ρόλος του Ντόναλντ Τραμπ.

Συνήθως, οι ενδιάμεσες εκλογές παίρνουν το ρόλο δημοψηφίσματος για το κόμμα που βρίσκεται στην εξουσία. Αυτοί που έχασαν στις προεδρικές εκλογές ξεχνούν την ήττα τους, αλλάζουν σελίδα και αρχίζουν να κατηγορούν το κόμμα του οποίου μέλος είναι ο εν ενεργεία πρόεδρος για όλα τα δεινά της χώρας. Ενθαρρύνουν τους ψηφοφόρους να μην ψηφίσουν «αυτούς τους τύπους» και εξασφαλίζουν σαρωτική νίκη.

Διαβάστε επίσης: Εκλογές ΗΠΑ: Τι έλεγε ο Τζον Φέτερμαν στην Τουρκία

Οι Ρεπουμπλικάνοι ακολούθησαν αυτή τη στρατηγική φέτος, με τις διαφημίσεις τους να εστιάζουν με μένος στον πληθωρισμό και την εγκληματικότητα.

Κι όμως, οι ψηφοφόροι φαίνεται πως αντιμετώπισαν τις ενδιάμεσες εκλογές του 2022 ως μια επιλογή ανάμεσα στον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν και στον Ντόναλντ Τραμπ -και όχι ως δημοψήφισμα μόνο για τους Δημοκρατικούς. Μάλιστα σε πολλές πολιτείες οι ψηφοφόροι φαίνεται ότι έκαναν την ίδια επιλογή που είχαν κάνει και το 2020, με τα αποτελέσματα για τους κυβερνήτες των πολιτειών να ταιριάζουν πάρα πολύ με εκείνα του 2020.

Ο Τραμπ άσκησε την επιρροή του φέτος για να οριστούν σε καίριες αναμετρήσεις προβληματικοί υποψήφιοι, όπως ο Μεχμέτ Οζ στην Πενσιλβάνια και ο Χέρσελ Γουόκερ στην Τζόρτζα. Επίσης, έκανε επιστροφή στα πρωτοσέλιδα το δεύτερο εξάμηνο του 2022 επειδή αντιμετώπιζε νομικά προβλήματα, συνέχισε να υποτιμά τη νομιμότητα της νίκης του Μπάιντεν και άρχισε να προετοιμάζεται για άλλη μια υποψηφιότητα στις προεδρικές εκλογές.

Στο μεταξύ το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα κατέστησε αδιαμφισβήτητα σαφές ότι παραμένει το «κόμμα του Τραμπ» καταπνίγοντας μερικές ισχνές φωνούλες που προσπάθησαν να παρουσιάσουν ένα νέο πρόσωπο.

Μια πολωμένη χώρα

Πάντως, παρότι οι Δημοκρατικοί ξεπέρασαν τις προσδοκίες και έσπασαν στις ιστορικές νόρμες, οι εκλογές δεν συνιστούν σαρωτική νίκη για το κόμμα τους.

Οι Ρεπουμπλικάνοι φαίνεται πως θα εξασφαλίσουν τον έλεγχο στη Βουλή των Αντιπροσώπων, ενώ ορισμένες πολιτείες που στις εκλογές παραδοσιακά αλλάζουν γνώμη και στις οποίες επικράτησε ο Τραμπ το 2020, όπως το Οχάιο, η Φλόριντα και η Βόρεια Καρολίνα, εξακολουθούν να στηρίζουν το κόμμα. Επιπλέον, πολλοί από τους υποψήφιους που προτίμησε ο Τραμπ δεν απορρίφθηκαν συντριπτικά από τους ψηφοφόρους, αντιθέτως έχασαν με μικρή μόνο διαφορά.

Με άλλα λόγια, η χώρα παραμένει διχασμένη ανάμεσα σ’ ένα μεγάλο μπλοκ σταθερών Δημοκρατικών ψηφοφόρων και σ’ ένα μεγάλο μπλοκ σταθερών Ρεπουμπλικάνων ψηφοφόρων, με μόνο μια σχετικά μικρή ομάδα ψηφοφόρων που ταλαντεύονται.

Αυτό που κατέστησαν σαφές αυτές οι ενδιάμεσες εκλογές είναι ότι αυτός ο διχασμός πιθανότατα θα συνεχίσει να υπάρχει όσο ο Τραμπ θα παραμένει σημαντική δύναμη στην πολιτική. Όταν ο Τραμπ υποχωρεί στο παρασκήνιο, όπως έκανε το 2021, και οι Ρεπουμπλικάνοι αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζουν τον εαυτό τους, φαίνεται ότι είναι σε θέση να κερδίζουν τους αμφιταλαντευόμενους Δημοκρατικούς.

Τώρα όμως ο Τραμπ επέστρεψε. Είναι εξαιρετικά αποτελεσματικός στο να παρακινεί τους ψηφοφόρους του κόμματός του και να κερδίζει την πίστη της βάσης του. Την ίδια ώρα, έχει αποξενώσει μια ακόμη μεγαλύτερη ομάδα ψηφοφόρων, συμπεριλαμβανομένων και πολλών που ταλαντεύονται, και οι Ρεπουμπλικάνοι υπέφεραν εξαιτίας αυτού, αφού το «κόκκινο κύμα» που ονειρεύονταν δεν ήρθε ποτέ.