Τι θα γινόταν αν στο Άμστερνταμ απαγορευόταν το «χόρτο»;

«It’s fine on the other side, it’s fine on the other side!» τραγουδούν χορεύοντας πέντε ατίθασοι Βρετανοί, υπό τους ήχους του «Go West» των Pet Shop Boys. Στην άλλη πλευρά του καναλιού Oudezijds Achterburgwal του 14ου αιώνα, μια παρέα από άντρες που διασκεδάζουν με γέλια και τους απαντούν. Είναι μεσάνυχτα μιας τυχαίας Παρασκευής στην καρδιά της συνοικίας De Wallen του Άμστερνταμ και η «νυχτερινή φρουρά» είναι εκεί.

Δεν πρόκειται για τη Νυχτερινή Φρουρά που μνημονεύτηκε από τον Ρέμπραντ το 1642, την πολιτοφυλακή που θα υπερασπιζόταν την πόλη του Άμστερνταμ από εξωτερικές επιθέσεις. Τώρα ο εχθρός βρίσκεται στο εσωτερικό, στην περιοχή που πήρε το όνομά της από τα παλιά τείχη της πόλης, αλλά πλέον είναι διαβόητη ως η περιοχή των κόκκινων φώτων του Άμστερνταμ. Η Els Iping και ο γείτονάς της Romeo περιφέρονται στους δρόμους. Οπλισμένοι με  γιλέκα υψηλής σήμανσης, ανήκουν στο «Wallen Watch», μια τοπική δύναμη αυτοδικίας ενάντια στους μεθυσμένους, ντοπαρισμένους τουρίστες σε ξέφρενες, ακόλαστες διακοπές.

Όταν οι τουρίστες γλιστρούν πίσω από αλυσίδες που έχουν σκοπό να τους αποτρέψουν από το να καταπατήσουν τις πόρτες των ανθρώπων για να καπνίζουν χόρτο, όταν υπάρχουν στρίπερς που χορεύουν σε μπαρ χωρίς άδεια για σεξ, η Els αναλαμβάνει ευγενικά. «Σας παρακαλώ, μπορείτε να κάνετε ησυχία» λέει αυτή η σεβάσμια γυναίκα και πρώην πολιτικός, που ζει στην περιοχή του κόκκινου φωτός εδώ και τέσσερις δεκαετίες. «Οι άνθρωποι ζουν εδώ». Οι τουρίστες (συχνά Βρετανοί) κοιτάζουν ντροπιασμένοι, ζητούν συγγνώμη και συνεχίζουν το δρόμο τους.

• Διαβάστε επίσης: «Πόρτα» στα καφέ του Αμστερνταμ για τους «τουρίστες της κάνναβης»

Μια ασταμάτητη Σατουρνάλια

Γιατί οι κάτοικοι του Άμστερνταμ αναγκάστηκαν να πάρουν και πάλι τη δημόσια τάξη στα χέρια τους; Επειδή έξι δεκαετίες ανοχής του σεξ, των ναρκωτικών και του ροκ εν ρολ έχουν μετατρέψει το κέντρο της πόλης τους σε μια ασταμάτητη Σατουρνάλια για τους επισκέπτες «που βρίσκονται σε διακοπές από την ηθική τους» (όπως το έθεσε αξιομνημόνευτα ο πρώην δημοτικός σύμβουλος των Εργατικών Dennis Boutkan). Αλλά πέρα από την ηθική, είναι και θέμα αριθμών: με χιλιάδες ανθρώπους να γεμίζουν τους δρόμους και τις οδούς τα βράδια του Σαββατοκύριακου, είναι μερικές φορές αδύνατη η πρόσβαση στην περιοχή ακόμη και για τα οχήματα έκτακτης ανάγκης. Και οι Els και Romeo δεν είναι οι μόνοι που πιστεύουν ότι όλα αυτά διευκολύνονται από τη νομική γκρίζα ζώνη της κρατικής πολιτικής για τα μαλακά ναρκωτικά.

Ο Romeo, ο οποίος ζει εδώ και έξι χρόνια στην καρδιά όλων αυτών, λέει ότι όταν φεύγει για την πρωινή του δουλειά στις 4 π.μ., υπάρχουν συχνά ακόμα ομάδες τουριστών που ουρλιάζουν. «Με τους κανόνες για τον κορονοϊό, το μέρος άδειαζε μέσα σε μια μέρα» λέει με νοσταλγία. «Είδα ανθρώπους που ζουν εδώ, οι οποίοι ποτέ πριν δεν τολμούσαν να καθίσουν έξω, να κάνουν πικνίκ». Τώρα που τα πανδημικά λουκέτα έφυγαν, οι τουρίστες επέστρεψαν. Και το 47% από αυτούς μπαίνουν στον πειρασμό να έρθουν στο Άμστερνταμ για τα coffee shops. Eίναι ξεκάθαρο ότι ο συνδυασμός της συμπεριφοράς των πάρτι (κατανάλωση αλκοόλ, τσιρίδες, λάγνες κινήσεις, ούρηση, με ένα τσιγαριλίκι στο πλάι) είναι αυτός που δημιουργεί τη μεγαλύτερη τοπική όχληση.

Και για τους ντόπιους κατοίκους, κατά ειρωνικό τρόπο, η ολλανδική ιδέα της «ανοχής» έχει γίνει εντελώς ανυπόφορη. Οι βιτρίνες πορνείας όπου οι ενίοτε διακινούμενες αλλοδαπές γυναίκες επιδεικνύουν τα αισθητικά βελτιωμένα εμπορεύματά τους, τα θορυβώδη μπαρ, τα καφενεία όπου πωλείται και καπνίζεται κάνναβη, μοιάζουν με εισβολή: όχι ένας φιλελεύθερος παράδεισος, αλλά ένας ανθρώπινος ζωολογικός κήπος από άλλη εποχή. Μια πολιτική ήπιων ναρκωτικών που ήταν μπροστά από την εποχή της στη δεκαετία του ’60 έχει καθηλώσει τις Κάτω Χώρες σε μια ανύπαρκτη ζώνη μεταξύ ελεγχόμενης νομιμοποίησης και απίστευτης εγκληματικότητας. Σύμφωνα με τον νόμο για το όπιο, η πολιτική της ανοχής ή gedoogbeleid σημαίνει ότι το κράτος επιτρέπει την ίδρυση «καφενείων», τη φορολόγηση και την πώληση κάνναβης σε πελάτες για επιτόπια κατανάλωση. Ωστόσο, δεδομένου ότι η εμπορική καλλιέργεια κάνναβης είναι παράνομη, πρέπει να αγοράζουν από εγκληματίες.

Δείτε το βίντεο

Η δήμαρχος ζητά την πλήρη νομιμοποίηση της κάνναβης αλλά και της κοκαΐνης

Η δήμαρχος Φέμκε Χαλσέμα, οι αντιδήμαρχοι και οι επικεφαλής της τοπικής αστυνομίας και της εισαγγελίας είναι πεπεισμένοι ότι η κατάσταση είναι αφόρητη. Ο Χαλσέμα πιστεύει ότι η πλήρης νομιμοποίηση και ρύθμιση της κάνναβης -αλλά και της κοκαΐνης- είναι η λύση. Εν τω μεταξύ, θέλει να εφαρμόσει έναν υφιστάμενο εθνικό νόμο για την απαγόρευση των τουριστών στα καφενεία, προκειμένου να συρρικνωθεί ο τομέας. Η πλειοψηφία των δημοτικών συμβούλων, που ανησυχούν για το ενδεχόμενο να παρασυρθούν περισσότεροι ευάλωτοι νέοι άνδρες στη διακίνηση για να καλύψουν την τουριστική ζήτηση και τη συνακόλουθη έκρηξη της εγκληματικότητας στους δρόμους, καταψήφισαν την πρότασή της αυτόν τον μήνα.

Ο Diederik Boomsma, δημοτικός σύμβουλος και επικεφαλής του τοπικού κόμματος Χριστιανοδημοκρατική Έκκληση, είναι ένας από τους ένθερμους υποστηρικτές της απαγόρευσης των τουριστών από τα καφενεία και ενημερώνει για τους κινδύνους της χρήσης ναρκωτικών. «Ο Πίτερ Χίτσενς έγραψε ένα βιβλίο για την πολιτική για τα ναρκωτικά στη Βρετανία και ξεκινάει λέγοντας: η κάνναβη δεν είναι απλώς ένα ναρκωτικό: είναι μια αιτία» λέει. «Αυτό ισχύει στο Άμστερνταμ περισσότερο από ό,τι σε άλλα μέρη και όταν κάτι γίνεται αιτία, οι άνθρωποι το συνδέουν με την αυτογνωσία τους ως μια ελεύθερη, φιλελεύθερη, ανοιχτόμυαλη, ανεκτική πόλη. Αλλά αυτό δεν λειτουργεί. Από τη μία πλευρά, λέμε ότι επιτρέπεται, μπορείς να αγοράσεις το πράγμα σε αυτό το καφενείο, αλλά προμηθεύεται από εγκληματίες, οπότε προφανώς θα έχεις μια τεράστια εγκληματική υποδομή. Γιατί να κάνετε κάτι που χρηματοδοτεί βίαιους εγκληματίες;».

Και εδώ μπαίνει το οργανωμένο έγκλημα

Απειλές που σύμφωνα με την εφημερίδα Telegraaf προέρχονται από την περιοχή του οργανωμένου εγκλήματος έχουν πρόσφατα απευθυνθεί ακόμη και στην ολλανδή πριγκίπισσα Αμαλία και τον πρωθυπουργό Μαρκ Ρούτε. Και τέσσερις ύποπτοι συνελήφθησαν στη Χάγη και γύρω από αυτήν ως ύποπτοι ότι ετοιμάζονταν να απαγάγουν τον Βέλγο υπουργό Δικαιοσύνης Βίνσεντ βαν Κουίκενμπορν, μετά την εξάπλωση της βίας των ολλανδικών συμμοριών ναρκωτικών στην Αμβέρσα αυτό το καλοκαίρι. Σε ολόκληρη την Ολλανδία, ειδικοί σε θέματα ναρκωτικών, όπως ο Pieter Tops και ο Jan Tromp – ο οποίος συνέταξε το 2019 μια σημαντική έκθεση για τη «σκοτεινή πλευρά» του Άμστερνταμ – πιστεύουν ότι ορισμένα coffee shops αποτελούν μέρος μιας αλυσίδας όλο και πιο βίαιης και επικερδούς εγκληματικότητας στα ναρκωτικά, με καταστήματα, μπαρ και ακίνητα που χρησιμοποιούνται για το ξέπλυμα χρήματος (μέρος ενός ύποπτου ποσού 16 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως που ξεπλένεται στη χώρα, σύμφωνα με την De Nederlandsche Bank).

Πρόκειται για μια απελπιστική κατάσταση, με την ολλανδική κυβέρνηση να επενδύει εκατομμύρια για την αποτροπή του εγκλήματος που υπονομεύει τη δημόσια τάξη και να δημιουργεί διεθνείς συνεργασίες για να καταστήσει τις ακτές της «όσο το δυνατόν λιγότερο ελκυστικές» για τους εγκληματίες ναρκωτικών που εισάγουν τα προϊόντα τους. Ο εισαγγελέας έχει επιτέλους μεγαλύτερο προϋπολογισμό για να κυνηγήσει το έγκλημα που έχει εισχωρήσει στον «ανώτερο» κόσμο: δικηγόρους, γκαλερί τέχνης, λογιστές, τράπεζες, ακόμη και δημόσιους υπαλλήλους που έχουν διαπράξει υποτιθέμενη απάτη με διαβατήριο, έχουν πουλήσει προσωπικά στοιχεία, δεν έχουν ελέγξει σωστά τους πελάτες τους ή είναι υπερβολικά πρόθυμοι να λάβουν πληρωμή σε μετρητά.

Η «κερκόπορτα» των μαλακών ναρκωτικών

Η πρώην υπουργός Δικαιοσύνης της Ολλανδίας, Dilan Yeşilgöz-Zegerius, δεν πιστεύει ότι η νομιμοποίηση από μόνη της  στις Κάτω Χώρες θα κάνει πολλά, αλλά παραδέχεται ότι η πολιτική ανοχής στην κάνναβη δεν λειτουργεί πραγματικά. «Αν είμαι ειλικρινής, η «κερκόπορτα», όπως την έχουμε τώρα στην Ολλανδία, ότι τα μαλακά ναρκωτικά είναι ανεκτά αλλά δεν μπορείς να τα καλλιεργήσεις, είναι πολύ δύσκολο να εξηγηθεί» λέει, μετά από μια συνάντηση των Ευρωπαίων υπουργών Δικαιοσύνης στο Άμστερνταμ.

«Στο εξωτερικό, ο κόσμος σε κοιτάζει σαν να είσαι πρεζάκιας. Μια άποψη είναι ότι το χόρτο και τα μαλακά ναρκωτικά είναι ένας άλλος τομέας, ένας άλλος κλάδος, με σκληρά εργαζόμενους επιχειρηματίες και τίποτα κακό. Υπάρχει όμως και η αντίληψη ότι πρόκειται για ένα σημείο εισόδου για καρτέλ και άλλα επίπεδα διακίνησης ναρκωτικών. Πρέπει να το εξετάσετε αυτό πολύ προσεκτικά».

Εν τω μεταξύ, η κατάσταση στο De Wallen -ακόμη και σε σύγκριση με τις παλιές κακές εποχές των ηρωινομανών στους δρόμους- είναι αδυσώπητη για τους ντόπιους, όπως η Els και ο Romeo. Ενώ ορισμένα πολιτικά κόμματα επικεντρώνονται στα προβλήματα των ευάλωτων συνοικιών στα περίχωρα, ο Els και ο Romeo επισημαίνουν ότι είναι τρέλα να καταστήσουμε οποιοδήποτε τμήμα της πόλης ουσιαστικά αβίωτο σε μια εποχή απελπιστικής ανάγκης για στέγαση. Ακόμα και μερικοί από τους τουρίστες φαίνεται να έχουν μείνει άναυδοι από όλα αυτά. Μια νεαρή γυναίκα από την Αυστραλία που βγαίνει από το «ερωτικό θέατρο» Casa Rosso στο τέλος της νύχτας στο κανάλι Oudezijds Achterburgwal, φαίνεται λίγο ζαλισμένη. «Πρέπει να ξεπλύνω τη βρωμιά» λέει, κοιτάζοντας γύρω της και αστειευόμενη μόνο κατά το ήμισυ.

Δείτε το βίντεο

Ερωτήση σε τουρίστες αν θα πήγαιναν στο Άμστερνταμ εάν απαγορευόταν το χόρτο

«Μου είναι πολύ δύσκολο να πω κάτι ουσιαστικό γι’ αυτό, γιατί είμαι απίστευτα μαστουρωμένος» απαντάει κάποιος γελώντας.

«Αν τα σχέδια της δημάρχου περάσουν, δεν θα ξαναγυρίσω. Η απαγόρευση στους τουρίστες να χρησιμοποιούν τα coffee shops δεν μου φαίνεται καλή ιδέα. Θα γίνει όπως ακριβώς συμβαίνει στην Αγγλία. Το να αγοράζεις χόρτο σημαίνει ότι συναντάς κάπου έναν άθλιο έμπορο ναρκωτικών. Αυτό είναι αρκετά τρομακτικό – ειδικά για τις γυναίκες.

»Καταλαβαίνω ότι η πόλη θέλει να ρυθμίσει τον αριθμό των ανθρώπων που επισκέπτονται για να αγοράσουν ναρκωτικά, και νομίζω ότι τα σχέδια της δημάρχου μπορεί να είναι αποτελεσματικά. Αν περάσουν, δεν θα ξαναγυρίσω. Υπάρχουν μόνο δύο πράγματα που θέλω να κάνω όταν βρίσκομαι στο Άμστερνταμ: να επισκεφτώ καφετέριες και να περάσω λίγο χρόνο στο Μουσείο Ρέμπραντ. Το πρώτο δεν θα είναι πλέον εφικτό και το δεύτερο το έχω κάνει ήδη μερικές φορές. Δεν θα μου έμεναν και πολλά» λέει η Άλις, 25 ετών, από το Ηνωμένο Βασίλειο.

«Καπνίζω πολύ χόρτο επειδή θεωρώ ότι κάνει καλό στην ψυχική μου υγεία. Το να είμαι μαστουρωμένος με βοηθά να αντιμετωπίζω την κοινωνία – και τον εαυτό μου. Έχω καταφέρει πολλά χάρη στην κάνναβη: Έχω λύσει οικονομικά προβλήματα, έχω δουλέψει για την υγεία μου και έχω βοηθήσει ακόμη και στη βελτίωση της υγείας της οικογένειάς μου. Μου αρέσει να καπνίζω χόρτο, αλλά τελικά βρίσκομαι εδώ για τους φιλικούς ανθρώπους του Άμστερνταμ. Ακόμα κι αν μου απαγορευόταν η είσοδος στα καφενεία, θα ερχόμουν» λέει ο Ραλφ, 29 ετών από την Ινδία.

«Λατρεύω να καπνίζω χόρτο, οπότε νομίζω ότι το Άμστερνταμ είναι καταπληκτικό. Το κάπνισμα δεν έχει να κάνει με την απόδραση για μένα – απλά είναι διασκεδαστικό. Έφτασα εδώ πριν από τρεις ημέρες και πήγα κατευθείαν σε ένα coffee shop. Πρέπει να έχω καπνίσει τουλάχιστον 14 γραμμάρια από τότε. Αν γίνει δεκτή η πρόταση της δημάρχου, δεν νομίζω ότι θα ξαναγυρίσω στο Άμστερνταμ. Το Λονδίνο έχει ήδη μουσεία, διασκεδαστικούς ανθρώπους και εμπόρους του δρόμου» λέει η Άννα, 21 ετών, από το Ηνωμένο Βασίλειο.

*Με στοιχεία από unherd.com και vice.com