Διώρυγα Κορίνθου: Το θαύμα της μηχανικής που διέψευσε τον χρησμό της Πυθίας

Κάτω από τον γαλανό ελληνικό ουρανό, ένα πλοίο περνά ανάμεσα στα απόκρυμνα τοιχώματα ενός στενού, τεχνητού καναλιού, με περιθώριο μόλις λίγων εκατοστών σε κάθε άκρη, καθώς οι επιβάτες απολαμβάνουν το θαύμα της μηχανικής.

Ήταν το 1893 όταν τα πρώτα σκάφη πέρασαν από τη Διώρυγα της Κορίνθου, έναν από τους μεγαλύτερους τεχνικούς άθλους της εποχής της, ένα όραμα που χρειάστηκε 2.500 χρόνια για να γίνει πραγματικότητα.

Η διώρυγα έκοψε στη μέση τον ισθμό της Κορίνθου, μετέτρεψε την Πελοπόννησο σε νησί και έφερε επανάσταση στη ναυτιλία της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, καθώς μείωσε κατά 321 χιλιόμετρα τη διαδρομή των πλοίων μεταξύ του Κορινθιακού και του Σαρωνικού Κόλπου.

«Ήταν ένα περίπλοκο και δύσκολο εγχείρημα» λέει στο CNN ο Γιώργος Ζουγλής, γενικός διευθυντής της Ανώνυμης Εταιρείας Διώρυγος Κορίνθου.

«Αναμφίβολα ήταν ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της μηχανικής της εποχής του και χρησιμοποίησε την πιο προηγμένη διαθέσιμη τεχνολογία».

Σύμφωνα με τον ίδιο, η διώρυγα είναι σήμερα το δεύτερο δημοφιλέστερο τουριστικό ορόσημο στην Ελλάδα.

Η διώρυγα σε φωτογραφία από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Το μήκος της είναι 6,3 χλμ (NASA)

Κάθε χρόνο, έως και 12.000 εμπορικά και τουριστικά σκάφη από 60 χώρες διασχίζουν τη διώρυγα, η οποία αυτό τον καιρό είναι κλειστή για συντήρηση.

Ο θρύλος του μπάσκετ «Μάτζικ» Τζόνσον ήταν ένας από τους επισκέπτες του φετινού καλοκαιριού.

Το κανάλι λειτουργεί συνήθως όλο το 24ωρο, εκτός από τις Τρίτες που παραμένει κλειστό από τις 6 το πρωί μέχρι τις 6 το απόγευμα για εργασίες συντήρησης.

Ορισμένα σκάφη που υπερβαίνουν τους 800 τόνους ή μεταφέρουν επικίνδυνα φορτία πρέπει να ρυμουλκούνται κατά μήκος της διώρυγας. Στη σημερινή εποχή ο ρόλος της διώρυγας είναι περιορισμένος καθώς τα περισσότερα εμπορικά πλοία είναι υπερβολικά μεγάλα για να τη διασχίσουν.

Για όσους όμως περνούν μέσα από το κανάλι, το θέαμα είναι μαγευτικό.

«Είναι εντυπωσιακό τόσο όταν την κοιτάζεις από πάνω όσο και όταν στέκεσαι μέσα της και βλέπεις αυτή την κατακόρυφη γραμμή» να ορθώνεται πάνω από το νερό, λέει ο Ζουγλής.

Τα πρανή είναι σχεδόν κατακόρυφα και ανά διαστήματα η διώρυγα κλείνει λόγω κατολισθήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ)

Ο Περίανδρος και ο χρησμός της Πυθίας

Ο πρώτος άνθρωπος που λέγεται ότι πρότεινε την ιδέα ήταν ο Περίανδρος, ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας, τύραννος της Κορίνθου τον 7^ο αιώνα π.Χ.

Μαρτυρίες της εποχής θέλουν το σχέδιο να εγκαταλείφθηκε όταν η Πυθία, ιέρεια του Ναού του Απόλλωνα στους Δελφούς, αποφάνθηκε ότι ένα τέτοιο εγχείρημα θα προκαλούσε την οργή των θεών.

Πιθανότερο βέβαια είναι το σχέδιο να εγκαταλείφθηκε λόγω των γιγάντιων τεχνικών δυσκολιών, αλλά και λόγω των οικονομικών συμφερόντων της Κορίνθου. Μεγάλο μέρος του πλούτου της πόλης πιστεύεται ότι προερχόταν από τα τέλη που κατέβαλαν οι έμποροι για να αποκτήσουν πρόσβαση στη Δίολκο, έναν πλακόστρωτο δρόμο που συνέδεε τις δύο άκρες του ισθμού της Κορίνθου, πάνω στον οποίο σύρονταν από δούλους τα πλοία από τον Κορινθιακό στον Σαρωνικό κόλπο και αντίστροφα.

Τμήμα της Διόλκου αποκαλύφθηκε σε ανασκαφές τον 20ό αιώνα.

Τμήματα της Διόλκου σώζονται μέχρι σήμερα (Davide Mauro)

Περίπου 300 χρόνια μετά τον Περίανδρο, ο Δημήτριος ο Πολιορκητής επανέφερε την ιδέα της διάνοιξης διώρυγας, φέρεται όμως να άλλαξε γνώμη όταν οι μηχανικοί τον συμβούλευσαν εσφαλμένα ότι το κανάλι θα πλημμύριζε τα νησιά του Σαρωνικού, του οποίου η στάθμη βρισκόταν χαμηλότερα από ό,τι του Κορινθιακού.

Αρκετοί ρωμαίοι αυτοκράτορες, ανάμεσά τους ο Ιούλιος Καίσαρας και ο Καλιγούλας, λέγεται ότι φλέρταραν με την ιδέα της διώρυγας τους αιώνες που ακολούθησαν.

Αυτός που τελικά ξεκίνησα τα έργα ήταν ο Νέρωνας, ο πέμπτος αυτοκτάτορας της Ρώμης που ανέβηκε στον θρόνο το 54 μ.Χ. Ο Νέρωνας φέρεται να άρχισε συμβολικά το σκάψιμο με ένα χρυσό φτυάρι το 67 μ.Χ.

Ανάγλυφο αφιρωμένο στον Νέρωνα σε πρανές της διώρυγας (Εταιρεία Διώρυγος Κορίνθου)

Μέχρι σήμερα, οι επισκέπτες που διασχίζουν το κανάλι μπορούν να θαυμάσουν ένα αρχαίο ανάγλυφο σκαλισμένο στον βράχο αφιερωμένο στον Νέρωνα.

Τους επόμενους αιώνες, οι Βυζαντινοί και οι Βενετοί επανεξέτασαν το σχέδιο χωρίς όμως να σημειώσουν μεγάλη πρόοδο.

Η ιδέα αναβίωσε μετά την επανάσταση του 1821, όμως το κόστος του έργου ήταν αστρονομικά υψηλό για το νεοσύστατο ελληνικό κράτος.

Η τελική ευθεία

Τα εγκαίνια της Διώρυγας του Σουέζ στην Αίγυπτο το 1869 επανέφεραν το σχέδιο και τα έργα ξεκίνησαν εκ νέου στις 23 Απριλίου 1882.

«Αξίζει να σημειωθεί ότι τα σχέδια που χρησιμοποιήθηκαν ήταν ουσιαστικά ίδια με αυτά που είχε προτείνει ο Νέρωνας» επισημαίνει ο Ζουγλής.

Τα 11 χρόνια που ακολούθησαν, 12 εκατομμύρια κυβικά μέτρα χώματος και βράχων απομακρύνθηκαν για τη δημιουργία ενός ευθύγραμμου καναλιού με βάθος 8 μέτρα και μήκος 6.343 μέτρα.

Περίπου 2.500 άτομα εργάστηκαν για την διάνοιξη, χρησιμοποιώντας μηχανήματα που εισάγονταν κυρίως από τη Γαλλία.

Η τελετή εγκαινίων στις 25 Ιουλίου 1893 πραγματοποιήθηκε πανηγυρικά με τη συμμετοχή απεσταλμένων από πολλές χώρες και εορταστικούς κανονιοβολισμούς από πλοία.

Χιλιάδες εργάτες συμμετείχαν στο μεγάλο έργο της διάνοιξης (Εταιρεία Διώρυγος Κορίνθου)

Τις δεκαετίες που ακολούθησαν η διώρυγα αναδείχθηκε σε «ανεκτίμητος» θαλάσσιος δρόμνος για τα σκάφη που αναχωρούσαν από την Αδριατική, το Ιόνιο και τη Δυτική Μεσόγειο για λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας και της Ανατολικής Μεσογείου, λέει ο Ζουγλής.

Ανά διαστήματα, όμως, η διώρυγα έκλεινε λόγω διάβρωσης και κατολισθήσεων. Το 1923, περίπου 41.000 κυβικά μέτρα χώματος έπεσαν στο κανάλι, το οποίο παρέμεινε κλειστό για δύο χρόνια.

Η μεγαλύτερη καταστροφή ήρθε το 1944, όταν οι γερμανοί κατακτητές έριξαν στη διώρυγα βαγόνια τρένων και ανατίναξαν τα τοιχώματά της. Η διώρυγα γέμισε με 60.000 κυβικά μέτρα χώματος και έμεινε κλειστή για μια πενταετία.

Η διώρυγα έκλεισε και πάλι το 2021 λόγω νέων κατολισθήσεων, για τις οποίες χρειάστηκαν έργα 32 εκατομμυρίων δολαρίων.

Ξανάνοιξε 18 μήνες αργότερα, τον Οκτώβριο όμως ανακοινώθηκε ότι η διώρυγα κλείνει μέχρι το επόμενο καλοκαίρι για τη δεύτερη φάση των εργασιών.

Με την πάροδο των ετών, η Διώρυγα της Κορίνθου αναδείχθηκε και σε δημοφιλή προορισμό για τους λάτρεις των extreme sports, οι οποίοι απολαμβάνουν την αδρεναλίνη του bungee jumping από μα πλατφόρμα περίπου 80 μέτρα πάνω από την επιφάνεια του νερού.

Οι τουριστικές υποδομές γύρω από το κανάλι σχεδιάζεται τώρα να ενισχυθούν.

Το 2024 αναμένεται να ανοίξει το μουσείο με εκθέματα που αφορούν τη μακρά και περίπλοκη ιστορία της διώρυγας.

«Θέλουμε να αναδείξουμε την πολιτιστική αξία της Διώρυγας, η οποία χρονολογείται από τους αρχαίους χρόνους» λέει ο Ζουγλής.