«Όταν μίλησα με τον Σαμ Μπάκμαν-Φριντ πριν από τρεις εβδομάδες, ήταν το χρυσό αγόρι των κρυπτονομισμάτων. Με περιουσία περίπου 15 δισεκατομμυρίων δολαρίων, αυτός ο ιδιόρρυθμος 30χρονος ηγούνταν μιας από τις μεγαλύτερες αυτοκρατορίες του κλάδου» γράφει ο Γουίλ Γκότσεγκεν στο Atlantic. «Τα τελευταία χρόνια, έκανε παρέα με τον Μπιλ Κλίντον, κοσμούσε το εξώφυλλο του περιοδικού Fortune και μετατράπηκε σε ένα αρχικό όνομα με τρία γράμματα: SBF. Προς το τέλος της περιπλανώμενης, 90λεπτης συνέντευξής μας, ο Μπάκμαν-Φριντ άφησε ένα απλό υπονοούμενο για την κατάσταση των οικονομικών του. «Η αλήθεια είναι», είπε, «ότι το μεγαλύτερο μέρος του πλούτου μου δεν είναι ρευστό αυτή τη στιγμή». Όσο για το γιατί οι κάποτε γενναιόδωρες πολιτικές δωρεές του είχαν στερέψει τους προηγούμενους μήνες, απάντησε με ένα μυστηριώδες κοάν: “Υπάρχουν περιορισμοί στο τι μπορώ να δώσω, βραχυπρόθεσμα»».

Μέσα σε μια στιγμή άλλαξαν όλα

Αυτό αποδείχτηκε ότι ήταν μια ακραία υποτίμηση. Αυτή την εβδομάδα, ο SBF έχασε σχεδόν ολόκληρη την περιουσία του μέσα σε μία μόνο ημέρα, σε αυτό που το Bloomberg αποκάλεσε «μία από τις μεγαλύτερες καταστροφές πλούτου στην ιστορία». Οι μεγαλύτερες εταιρείες που κάποτε επέβλεπε, το ανταλλακτήριο κρυπτονομισμάτων FTX και το μέγκα φαντ, Alameda Research, έγιναν σχεδόν αφερέγγυες μέσα σε μια νύχτα και έκτοτε κατέθεσαν αίτηση πτώχευσης, μαζί με «περίπου 130 επιπλέον συνδεδεμένες εταιρείες» υπό την ομπρέλα του Μπάκμαν-Φριντ. Μέχρι την Παρασκευή – ως μια ειρωνεία που δεν έχει περάσει απαρατήρητη σε κανέναν – ο Τζον Τζέι Ρέι ο τρίτος, ο δικηγόρος που επέβλεψε την εκκαθάριση της Enron*, ήταν ο νέος διευθύνων σύμβουλος της FTX.

*Όλοι θυμόμαστε την ιστορία πτώχευσης της αμερικανικής εταιρείας ενέργειας, η οποία φανέρωσε την ζοφερή πλευρά των επιχειρήσεων.

View this post on Instagram

A post shared by FTX (@ftx_official)

Γιατί αυτή η κατάρρευση μετράει;

Οι καταρρεύσεις κρυπτογράφησης έχουν γίνει συνήθης πρακτική. Αλλά ακόμη και για έναν κλάδο που είναι γνωστός για την αστάθειά του, η πτώση του SBF ήρθε σαν καταρράκτης κρύου νερού. Ο Μπάκμαν-Φριντ, άλλωστε, υποτίθεται ότι ήταν το παιδί-θαύμα της κρυπτογράφησης, ο προφήτης υπέρ της ρύθμισης που θα οδηγούσε τελικά την κρυπτογράφηση στο mainstream. Πράγματι, ο SBF έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην ιδέα ότι μπορούσατε να εμπιστευτείτε το ανταλλακτήριό του σε μια βιομηχανία διαβόητη για τους τζογαδόρους και τους απατεώνες της- σαν να ήθελε να κάνει αυτό το μήνυμα ακόμη πιο σαφές, η FTX πλήρωσε για να χρηματοδοτήσει τους διαιτητές του MLB – αυτούς τους υποτιθέμενους διαιτητές της αλήθειας και της δικαιοσύνης – σε αντίθεση με τους παίκτες της.

Σε ένα άρθρο που έκτοτε έχει διαγραφεί από το διαδίκτυο, η εταιρεία επιχειρηματικών κεφαλαίων Sequoia χαιρέτισε τον SBF ως έναν σίγουρο «μελλοντικό τρισεκατομμυριούχο» εν μέρει χάρη στην κλίμακα του οράματός του για ένα μέλλον όπου η διαπραγμάτευση bitcoin θα είναι τόσο εύκολη και δημοφιλής όσο οι αγορές στο Amazon.

Η διάψευση των προσδοκιών

Αλλά τώρα, το κρυπτονόμισμα μοιάζει λιγότερο έτοιμο για την επικρατούσα τάση από ό,τι εδώ και χρόνια. Ακόμα και όταν η κρυπτογράφηση βυθίστηκε σε μια bear market* τους τελευταίους μήνες, υπήρχε ακόμα το όνειρο της κρυπτογράφησης όπως είχε αρχικά σχεδιαστεί μετά την οικονομική κρίση του 2008: Μέρος του λόγου ύπαρξης της αλυσίδας μπλοκ ήταν να αποκόψει τους άπληστους τραπεζίτες και να δημιουργήσει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη μεταξύ των συναλλασσομένων μερών. Τώρα, το 2022, οι αγορές κρυπτογράφησης ελέγχονται από μια βιομηχανία που έχει αποδείξει ξανά και ξανά πόσο όμοια με το υπάρχον χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι στην πραγματικότητα. Πριν από το φετινό κραχ, φαινόταν ότι ένα αξιοπρεπές τμήμα του κοινού είχε αρχίσει να εμπιστεύεται αυτή τη βιομηχανία. Τα καμώματα της SBF γύρισαν το ρολόι πίσω, και αυτό που έμοιαζε με χειμώνα αρχίζει να μοιάζει περισσότερο με εποχή των παγετώνων.

*Bear Market είναι η αγορά στην οποία οι τιμές των μετοχών πέφτουν (ή αναμένεται ότι θα πέσουν) για ένα παρατεταμένο χρονικό διάστημα. Πρακτικά, μια αγορά χαρακτηρίζεται ως bear market όταν σημειώνει πτώση 20% από το πρόσφατο υψηλό της.

Για να γίνει κάπως κατανοητό όλο αυτό

Φανταστείτε ότι η χρεωστική σας κάρτα σταμάτησε ξαφνικά να λειτουργεί επειδή τα στελέχη της τράπεζάς σας έκαναν συναλλαγές υψηλού κινδύνου με τα χρήματά σας, ενώ εσείς προσπαθούσατε να πληρώσετε για ψώνια – αυτό είναι περίπου ανάλογο με αυτό που κατηγορείται ότι έκανε ο Μπάκμαν-Φριντ.

Το φθινόπωρο ξεκίνησε με μια ιστορία του δημοσιογράφου Ίαν Άλισον του CoinDesk που υποδήλωνε ότι οι εταιρείες του SBF ήταν πολύ πιο διασυνδεδεμένες από ό,τι γνώριζε κανείς. Αντί να αποθηκεύει την αξία σε δολάρια και χρέη, η αυτοκρατορία του Μπάκμαν-Φριντ διατηρούσε τα χρήματα σε ένα εσωτερικό κρυπτονόμισμα, το οποίο, φυσικά, λειτουργεί μόνο όσο το νόμισμα παραμένει σταθερό. Απλώς έτυχε ο ανταγωνιστής της FTX, η Binance, υπό την ηγεσία του πλουσιότερου ανθρώπου στην κρυπτογράφηση, του Κινέζου δισεκατομμυριούχου Changpeng Zhao, να έχει στον δικό της ισολογισμό αυτό το κρυπτονόμισμα αξίας μερικών δισεκατομμυρίων δολαρίων. Μετά την έκθεση του CoinDesk, ο Zhao δήλωσε ότι σχεδίαζε να τα ξεφορτωθεί όλα.

Το ντόμινο έπεσε από εκεί και πέρα. Στον απόηχο της σκακιστικής κίνησης του Zhao, η FTX βρέθηκε να αντιμετωπίζει πρόβλημα με την πληρωμή αναλήψεων σε πελάτες. Ξαφνικά, μια εταιρεία που κάποτε άξιζε 32 δισεκατομμύρια δολάρια βρέθηκε με 8 δισεκατομμύρια δολάρια μείον. Ο Zhao είπε αρχικά ότι η Binance θα αγόραζε την FTX για παλιοσίδερα, αλλά έκανε πίσω μόλις έριξε μια ματιά στα βιβλία. Η FTX δεν ήταν ποτέ τράπεζα- οι πελάτες θα είναι τυχεροί αν πάρουν έστω και ένα κλάσμα των χρημάτων τους πίσω στο δικαστήριο πτώχευσης τα επόμενα χρόνια, και φαίνεται πιθανό ότι ο SBF θα αντιμετωπίσει σοβαρές νομικές επιπτώσεις.

View this post on Instagram

A post shared by FTX (@ftx_official)

Είναι πολλά τα λεφτά…

Αρκετές μεγάλες εταιρείες κρυπτογράφησης κατέρρευσαν το τελευταίο έτος, αλλά ο Μπάκμαν-Φριντ και η ομάδα του υποτίθεται ότι ήταν οι ενήλικες στο δωμάτιο, προσπαθώντας να νομιμοποιήσουν την κρυπτογράφηση αποκαθιστώντας τη φήμη της ως πεισματικά ανώριμου τομέα. Αλλά αποδεικνύεται ότι δεν υπάρχουν ενήλικες και δεν υπάρχει τομέας. Η κατάρρευση της αυτοκρατορίας του SBF θα πρέπει να είναι ένα κάλεσμα αφύπνισης όχι μόνο για τον κλάδο που την επέτρεψε, αλλά και για τα εκατομμύρια των ανθρώπων που αποφάσισαν να ρισκάρουν με κρυπτογράφηση αξίας μερικών δολαρίων τα τελευταία δύο χρόνια. Τα κεντρικά ανταλλακτήρια όπως το FTX -υποτίθεται ότι είναι ο ευκολότερος τρόπος για τους μικροεπενδυτές να βρουν το δρόμο τους στην κρυπτογράφηση- εξακολουθούν να συνοδεύονται από τεράστιο ρίσκο. Όταν αυτές οι εταιρείες πτωχεύουν, όπως φαίνεται πλέον να συμβαίνει κάθε δεύτερο μήνα, παίρνουν μαζί τους και τα χρήματά σας.

Αλλά το πρόβλημα είναι πιο θεμελιώδες από το να χάσετε λίγα χρήματα. Η κρυπτογράφηση χτίστηκε πάνω στην ιδέα ότι δεν θα έπρεπε να εμπιστεύεστε τις τράπεζες με τα χρήματά σας, ότι οι άνθρωποι θα έπρεπε να μπορούν να τα κρατούν οι ίδιοι, ελπίζοντας ότι θα είναι κάπου λίγο πιο ασφαλή από ένα στρώμα. Και παρόλο που τεχνικά μπορείτε ακόμα να το κάνετε αυτό, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι η αξία των token σας δεν θα πέσει κάποια μέρα στο μηδέν, χάρη στις ενέργειες μερικών απατεώνων δισεκατομμυριούχων με υπέρμετρες επιπτώσεις στην αγορά. Αυτό είναι, προφανώς, μια τρομερή συμφωνία και μια φαινομενική προδοσία αυτού του ονείρου της κρυπτογραφικής ουτοπίας – το όραμα ενός μέλλοντος χωρίς σκοτεινούς μεσάζοντες.

«Στα ΄λεγα εγώ!»

Ακόμα και οι λεγεώνες των σκεπτικιστών της κρυπτογράφησης, που τώρα απολαμβάνουν τα «στα ΄λεγα εγώ!», θα αναγνώριζαν ότι ακόμα και την περασμένη άνοιξη, ο κλάδος έσφυζε από ένα είδος δυνητικής ενέργειας. «Είναι τόσο νωρίς» λέει ένα δημοφιλές μάντρα της κρυπτογράφησης, με την ιδέα ότι παρά τη δυσκαμψία του όλου συστήματος, παρά τη συνεχή αίσθηση ότι όλα μπορεί να καταρρεύσουν ανά πάσα στιγμή, θα έρθει μια στιγμή που η κρυπτογράφηση θα φτάσει πραγματικά. Η πτώση του Σαμ Μπάκμαν-Φριντ, και η πιθανή πτώση πολλών άλλων εταιρειών στο άμεσο μέλλον, έχει εξανεμίσει μεγάλο μέρος αυτής της ελπίδας. Τώρα είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ένα κοντινό ή ακόμη και ένα μεσοπρόθεσμο μέλλον όπου η κρυπτογράφηση θα έχει έστω και ένα κλάσμα της επιρροής που είχε πριν από έξι μήνες.

Η κρυπτογράφηση θα επιμένει πάντα σε κάποια μορφή, αλλά το μέλλον της κρυπτογράφησης ως θεσμού -ως κάτι που θα μπορούσε μια μέρα να αποσταθεροποιήσει τις μεγάλες τράπεζες ή τουλάχιστον να λειτουργήσει παράλληλα- δεν ήταν ποτέ λιγότερο βέβαιο.

*Mε στοιχεία από theatlantic.com

Headlines