Η Ρωσία βαθαίνει τη στρατηγική συνεργασία με το Ιράν

Παρότι πήραν ιδιαίτερη δημοσιότητα οι συναντήσεις του Νικολάι Πατρούσεφ, γραμματέα του ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας, με τον αμερικανό ομόλογό του, τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας Τζέικ Σάλιβαν, καθώς παρέπεμπαν σε άτυπη έναρξη διαπραγματεύσεων για κάποιου είδους ειρήνη ή κατάπαυση πυρός στην Ουκρανία, δεν δόθηκε η ίδια σημασία στις συναντήσεις που είχε ο Πατρούσεφ στο Ιράν όπου συναντήθηκε με τον Ιρανό πρόεδρο Εμπραχμ Ραίσί και τον ναύαρχο Αλί Σαμχανί, εκπρόσωπο του Ανώτατου Ηγέτη και γραμματέα του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας του Ιράν.

Η αναφορά του ίδιου του Ραϊσί ότι η Τεχεράνη και η Μόσχα αναβαθμίζουν τις σχέσεις τους σε ένα «στρατηγικό επίπεδο» ως «απάντηση στην πολιτική των κυρώσεων των Ηνωμένων Πολιτειών και των συμμάχων τους».

Από τη μεριά του, ο Πατρούσεφ δεν παρέλειψε να υπογραμμίσει ότι η Μόσχα είναι στο πλευρό του Ιράν και σε σχέση με τις διαδηλώσεις στο εσωτερικό της χώρας: «Σημειώνουμε τον ρόλο-κλειδί των δυτικών μυστικών υπηρεσιών στην οργάνωση μαζικών ταραχών στο Ιράν και την συνεπακόλουθη διασπορά παραπληροφόρησης για την κατάσταση στη χώρα μέσα δυτικών μέσων σε περσική γλώσσα που ήταν υπό τον έλεγχό τους. Το βλέπουμε ως μια ανοιχτή παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις ενός κυρίαρχου κράτους».

Η αναφορά του Πατρούσεφ δεν ήταν απλώς ένα ρητορικό νεύμα προς το Ιράν. Η Ρωσία όντως προσπάθησε να δείξει στους Ιρανούς ότι η υποκίνηση για τις κινητοποιήσεις δεν ήρθε από τις υπηρεσίες της Σαουδικής Αραβίας, αλλά από τη Δύση, ενώ και ο Λαβρόφ έχει προτείνει να μεσολαβήσει ανάμεσα στο Ιράν και την Σαουδική Αραβία.

Τη συνάντηση του Πατρούσεφ, που προέρχεται από τον χώρο των μυστικών υπηρεσιών και είναι ένας από τους πιο στενούς συνεργάτες του Πούτιν, ακολούθησε και επικοινωνία ανάμεσα στον Πούτιν και τον Ραϊσί στις 12 Νοεμβρίου. Η ανακοίνωση του Κρεμλίνου δεν αφήνει αμφιβολίες για το την αναβάθμιση της συνεργασίας: Οι δυο ηγέτες «συζήτησαν έναν αριθμό τρεχόντων ζητημάτων πάνω στη διμερή ατζέντα, με έμφαση στη συνεχιζόμενη οικοδόμηση αλληλόδρασης στην πολιτική, το εμπόριο και την οικονομία, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών και των logistics. Συμφώνησαν να αναβαθμιστούν οι επαφές ανάμεσα στις αντίστοιχες υπηρεσίες τους».

Η στρατηγική σημασία της συνεργασίας

Όλα αυτά έρχονται λίγο καιρό μετά την έναρξη χρήσης ιρανικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών από τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις στις επιχειρήσεις στην Ουκρανία, χρήση που αποτέλεσε μια αναβάθμιση των δυνατοτήτων. Άλλωστε, το Ιράν έχει δείξει ιδιαίτερη ικανότητα στην αναβάθμιση της αμυντικής του βιομηχανίας, παρά τα προβλήματα από τις μακρόχρονες κυρώσεις σε βάρος του.

Όμως, θα ήταν λάθος να περιορίσουμε αυτή τη συνεργασία μόνο στην προμήθεια αμυντικού εξοπλισμού. Υπάρχει ένα στρατηγικό νήμα στη συνεργασία δύο χωρών που κατεξοχήν έχουν να αντιμετωπίσουν ανάλογες συνθήκες, δηλαδή ιδιαίτερα αυστηρές κυρώσεις σε βάρος τους.

Ουσιαστικά, η κατάσταση με τις κυρώσεις αναβαθμίζει και για τις δύο πλευρές τη σημασία των διμερών οικονομικών σχέσεων, ιδίως από τη στιγμή που μπορούν αυτές να ενταχθούν σε ένα πλέγμα «ευρασιατικής ολοκλήρωσης».

Ούτως ή άλλως και η Ρωσία και το Ιράν βλέπουν μπροστά τους ένα αρκετά μακρύ μέλλον με κυρώσεις σε βάρος τους, οπότε η δυνατότητα να εξελίξουν από κοινού τις διμερείς σχέσεις, στο πλαίσιο μιας συνολικότερης στρατηγικής ανάπτυξης σχέσεων με χώρες που δεν συμμετέχουν στις κυρώσεις και διαμορφώνουν έναν δυνάμει εναλλακτικό οικονομικό πόλο απέναντι σε αυτόν που θα μπορούσαμε να τον πούμε «δυτικό».

«Ο πιο σημαντικός στόχος που εγώ και η αποστολή μας έχουμε στην Τεχεράνη είναι να ανταλλάξουμε απόψεις για το πώς θα επιταχυνθεί η εφαρμογή των κοινών σχεδίων, μαζί με την παροχή δυναμικών μηχανισμών για να ξεκινήσουν νέες δραστηριότητες στα πεδία της εμπορίου, της ενέργειας και της τεχνολογίας», είπε χαρακτηριστικά ο Πατρούσεφ.

Άλλωστε, και οι δύο χώρες συμμετέχουν στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης, που ολοένα και περισσότερο εξελίσσεται σε έναν βασικό κόμβο για την συνεργασία στην ευρύτερη ευρασιατική ζώνη.

Η σημασία του διαδρόμου Βορρά – Νότου.

Όλα αυτά σχετίζονται και με συγκεκριμένα πρότζεκτ όπως είναι ο Διεθνής Μεταφορικός Διάδρομος Βορρά Νότου. Έχει μήκος συνολικά 7200 χιλιόμετρα και ενώνει την Ινδία, το Ιράν, το Αζερμπαϊτζάν και τη Ρωσία, με χρήση σιδηροδρόμου, οδών και πλοίων. Ο στόχος είναι να μειωθεί στη μέση η απόσταση στη Μόσχα και το Ντουμπάι.

Για τη Ρωσία αλλά και για Ιράν η πραγματοποίηση αυτού του σχεδίου θα σημαίνει μια δυνατότητα να μπορούν να αναπτύσσουν εμπορικές σχέσεις, παρακάμπτοντας ουσιαστικά το βάρος των κυρώσεων των ΗΠΑ και επιτρέποντας ιδίως στη Ρωσία να έχει αναβαθμισμένες σχέσεις με τις ασιατικές οικονομίες. Όπως υπογράμμισε και ο Πατρούσεφ στην Τεχεράνη, «το να δημιουργήσουμε συνέργειες στις μεταφορικές ικανότητες και ειδικά η γρήγορη ολοκλήρωση του διαδρόμου Βορρά – Νότου είναι ένα αποτελεσματικό μέσο για να βελτιώσουμε την ποιότητα της διμερούς και διεθνούς οικονομικής και εμπορικής συνεργασίας.

Η διαμόρφωση ενός εναλλακτικού πόλου

Όλα αυτά επίσης παραπέμπουν στην επένδυση που κάνει η ρωσική ηγεσία στο να υπάρχει ένας «εναλλακτικός πόλος» στο διεθνές πεδίο, που να μην αφορά μόνο την αμυντική συνεργασία αλλά και την οικονομική, στη βάση της διαπίστωσης ότι υπάρχει ένας αρκετά μεγάλος αριθμός κρατών που δεν εφαρμόζουν κυρώσεις και που επιτρέπουν στη Ρωσία να μπορεί να δει ένα αρκετά μεγάλο πεδίο οικονομικών συνεργασιών που να καθιστούν τελικά αναποτελεσματικές και τις ίδιες τις κυρώσεις.