Κίνα: Η επιστροφή του Σι Τζινπίνγκ στη διεθνή σκηνή

Λίγο αφότου ο πρόεδρος της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, «χαλύβδωσε» την ηγεμονία του, εξασφαλίζοντας στα τέλη Οκτωβρίου μια ιστορική τρίτη θητεία στην εξουσία, προειδοποίησε τους συμπατριώτες του να προετοιμαστούν για «διεθνείς αναταράξεις».

«Οι έξωθεν προσπάθειες ανάσχεσης της Κίνας μπορεί να κλιμακωθούν ανά πάσα στιγμή», τόνισε, καλώντας σε ετοιμότητα «για οποιονδήποτε πόλεμο».

• Διαβάστε επίσης: Κίνα: Προειδοποίηση Σι στον Μπάιντεν για την Ταϊβάν – «Είναι η πρώτη κόκκινη γραμμή»

Η δήλωση αυτή γέννησε ανησυχίες για το ενδεχόμενο δημιουργίας ακόμη ενός πολεμικού μετώπου, εν προκειμένω στην Ταϊβάν, ενόσω η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία κοντεύει να συμπληρώσει εννιά μήνες από την έναρξή της, με τον κίνδυνο να εξελιχθεί σε μια παγκόσμια, και δη πυρηνική σύρραξη να γίνεται όλο και πιο ορατός.

• Διαβάστε επίσης:  Κίνα: Επαινεί την αντίθεση της Ρωσίας σε έναν πυρηνικό πόλεμο

Καθώς όμως ο Κινέζος πρόεδρος βγαίνει αυτές τις ημέρες από μια τριετή αυτοαπομόνωσή του ένεκα της COVID-19, επιστρέφοντας πια δια ζώσης στο διεθνές προσκήνιο, τα μηνύματα του Πεκίνου δείχνουν μπερδεμένα σε έναν κόσμο που στο μεσοδιάστημα έχει σαφώς αλλάξει.

Με πρόβα τζενεράλε αυτής της επιστροφής τη -φιλική για τον ίδιο- περιφερειακή διάσκεψη του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης στα μέσα Σεπτεμβρίου στο Ουζμπεκιστάν, ο Σι Τζινπίνγκ βρίσκεται αυτήν την εβδομάδα απευθείας αντιμέτωπος με τους διεθνείς επικριτές του, σε αντίθεση με τον απόντα από τη σύνοδο Ρώσο ομόλογό του, Βλαντίμιρ Πούτιν.

Ο Κινέζος πρόεδρος είχε ήδη πλήθος κρίσιμων και παραγωγικών συναντήσεων στο περιθώριο της άρτι ολοκληρωθείσας συνόδου κορυφής των G20, στο ειδυλλιακό Μπαλί της Ινδονησίας. Σειρά έχει αυτό το διήμερο η 29η σύνοδος κορυφής του APEC στην Μπανγκόκ της Ταϊλάνδης.

Μέχρι στιγμής, αν και έχει θέσει τις «κόκκινες γραμμές του», ο Σι δείχνει να υιοθετεί ήπιους τόνους, προκρίνοντας τη διαπραγμάτευση από τη μετωπική σύγκρουση και προβάλλοντας μεθοδικά το προφίλ ενός σοβαρού διεθνούς ηγέτη και εταίρου στην αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων στον πλανήτη.

Το ερώτημα που μένει πάντως να απαντηθεί είναι εάν αυτό που πολλοί αναλυτές χαρακτήρισαν «επίθεση γοητείας» ενός αυταρχικού ηγέτη αποσκοπεί στον ουσιαστικό κατευνασμό των διεθνών ανησυχιών για περαιτέρω αστάθεια σε ένα ήδη ρευστό γεωπολιτικό και οικονομικό παγκόσμιο περιβάλλον ή τελικά γίνεται μόνο για το θεαθήναι.

Λεπτές ισορροπίες

Με το πεδίο της όποιας εσωτερικής αμφισβήτησης πια ξεκαθαρισμένο, ο Σι έφτασε στο Μπαλί ων σημαντικά ενισχυμένος πολιτικά στη χώρα του, πολύ περισσότερο απ’ ότι είναι άλλοι παριστάμενοι ηγέτες και δη εκείνος του βασικού αντιπάλου της Κίνας: ο πρόεδρος των ΗΠΑ.

Σε κάθε περίπτωση, οι ανέλπιστα καλές (συγκριτικά με τις προβλέψεις) επιδόσεις των Δημοκρατικών στις ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ συνδιαμόρφωσαν το πλαίσιο της πρώτης μεταξύ τους τετ-α-τετ συνάντησης από την εκλογή του Τζο Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο.

Το γεγονός ότι διήρκεσε πάνω από τρεις ώρες το βράδυ της Δευτέρας σηματοδότησε την πρόθεση των δύο αντιπάλων να αναζητήσουν κοινό έδαφος σε παγκόσμιες προκλήσεις -όπως η κλιματική αλλαγή- χωρίς συμβιβασμούς ως προς τα βασικά εθνικά συμφέροντά τους.

Για την Κίνα, υπενθύμισε ο Σι, η Ταϊβάν είναι «η πρώτη κόκκινη γραμμή που δεν πρέπει να ξεπεραστεί στις σινο-αμερικανικές σχέσεις». Δεν καταδίκασε δημόσια την Ρωσία για την εισβολή στην Ουκρανία.

Συμφώνησε ωστόσο με τον Μπάιντεν ότι «ένας πυρηνικός πόλεμος δεν πρέπει να διεξαχθεί ποτέ και δεν μπορεί να κερδηθεί», όπως ανέφερε ο Λευκός Οίκος.

Γενικά «η συνάντηση κορυφής Μπάιντεν-Σι δημιούργησε την ελπίδα ότι οι δύο δυνάμεις είναι πλέον διατεθειμένες να διαχειριστούν σε διαφορετικό πλαίσιο τις παγκόσμιες ευθύνες τους και τις διμερείς διαφορές», σχολίασε στο AFP ο Ντάνι Ράσελ, νυν αντιπρόεδρος της δεξαμενής σκέψης Asia Society Policy Institute με έδρα τη Νέα Υόρκη και πρώην ανώτερος αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την Κίνα.

Όμως η περίπτωση των ΗΠΑ δεν ήταν η μοναδική που σηματοδότησε μια πρόθεση διαλόγου από πλευράς του Σι, τουλάχιστον από τα εδάφη του Μπαλί.

Ανοίγματα

Την Τρίτη, και πάλι στο περιθώριο της συνόδου κορυφής των G20, ο Κινέζος πρόεδρος είχε την πρώτη εδώ και έξι χρόνια επίσημη συνάντηση με πρωθυπουργό της Αυστραλίας.

Η πρόσφατη αλλαγή «σκυτάλης» στην Καμπέρα με την εκλογή του ηγέτη των Εργατικών, Άντονι Αλμπανέζι, δείχνει να εκλαμβάνεται από το Πεκίνο ως ευκαιρία για αλλαγή πορείας.

«Η Κίνα εκτιμά την πρόσφατη προθυμία της Αυστραλίας να βελτιώσει και να αναπτύξει τις διμερείς σχέσεις», τόνισε ο Σι.

«Οι δύο πλευρές έχουν τεράστιες δυνατότητες στην οικονομική και εμπορική συνεργασία» προσέθεσε, επιχειρώντας μια αλλαγή σελίδας, στο φόντο της διμερούς αντιπαλότητας στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, καθώς και της υπογραφής του συμφώνου ασφαλείας AUKUS της Αυστραλίας με τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, προς ενίσχυση του αντι-κινεζικού  περιφερειακού μετώπου.

Όχι τυχαία, την ίδια ημέρα ο Κινέζος πρόεδρος συναντήθηκε επίσης για πρώτη φορά με τον πρόεδρο της Νότιας Κορέας, Γιουν Σουκ-γέολ, που ανέλαβε το αξίωμα τον περασμένο Μάιο.

Ο Σι εξέφρασε μάλιστα ενδιαφέρον για το «τολμηρό» -όπως το χαρακτήρισε- σχέδιο της Σεούλ να προσφέρει οικονομική βοήθεια στη Βόρεια Κορέα, εφόσον προσέλθει στο τραπέζι του διαλόγου.

Προς το παρόν η Πιονγιάνγκ κλιμακώνει τις πυρηνικές της απειλές. Σε περίπτωση όμως που δεχθεί την νοτιοκορεατική πρόταση, ο Κινέζος πρόεδρος δεσμεύτηκε ότι θα την υποστηρίξει και ότι θα συνεργαστεί για την υλοποίησή της.

Οι δύο ηγέτες συμφώνησαν σε τακτικές συνομιλίες μεταξύ υψηλόβαθμων αξιωματούχων των χωρών τους, με το Πεκίνο να κάνει λόγο για επιτάχυνση των διαπραγματεύσεων για συμφωνία ελεύθερου εμπορίου και τη Σεούλ να ζητά πιο εποικοδομητικό ρόλο της Κίνας στο θέμα της Πιονγιάνγκ.

Στην προοπτική μιας σημαντικής κινεζικής διαμεσολάβησης, εν προκειμένω στο πλαίσιο των προσπαθειών για την αποκλιμάκωση της ουκρανικής κρίσης, αναφέρθηκε και ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν: ένας εκ των πλείστων όσων ηγετών του G20 που είχαν συνάντηση με τον Σι.

Άδηλο το μέλλον

«Υπάρχει μια αλλαγή στον τόνο» σχετικά με τη στάση του Κινέζου προέδρου στο Μπαλί, παρατηρεί στο Nikkei Asia ο Ρίτσαρντ Μακγκρέκορ, ανώτερος συνεργάτης σε θέματα ανατολικής Ασίας στο Ινστιτούτο Lowy.

Προφανώς «η προσέγγιση του παρελθόντος δεν απέδωσε», τονίζει. «Ακόμη και η Κίνα χρειάζεται φίλους»…

Μια πιθανή εξήγηση είναι, κατά πολλούς αναλυτές, ότι η κινεζική ηγεσία θέλει -τουλάχιστον στην παρούσα φάση- να βάλει απερίσπαστη σε τάξη «τα του οίκου της», εν μέσω οικονομικής επιβράδυνσης και με ακόμη ανεκπλήρωτο τον διακηρυγμένο στόχο για «κοινή» στο εσωτερικο «ευημερία», ενόσω θα συνεχίζει να ασκεί μια εξωτερική πολιτική ήπιας ισχύος.

Τυχόν περαιτέρω απομόνωση της Κίνας θα αποδυναμώσει άλλωστε κι άλλο την οικονομία της, θέτοντας σε ευθεία αμφισβήτηση την επιδίωξη ενός ηγεμονικού ρόλου. Αυτός συνεχίζει πάντως να δομείται μεθοδικά, με επέκταση της παγκόσμιας επιρροής της Κίνας.

Στα δέκα χρόνια της πολιτικής κυριαρχίας του, ο Σι Τζινπίνγκ έχει ταξιδέψει συνολικά σε 69 χώρες, μερικές από τις οποίες δεν έχει επισκεφθεί ποτέ Αμερικανός πρόεδρος, μοιράζοντας δάνεια,  χτίζοντας υποδομές και κλείνοντας εμπορικές συμφωνίες, πολλές με επίκεντρο την εκμετάλλευση του φυσικών τους πόρων.

Στην έκθεση που παρουσίασε στο Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας, ο Σι τόνισε ότι σκοπεύει μέσα στην επόμενη πενταετή προεδρική θητεία του να αυξήσει «περαιτέρω τη διεθνή θέση και επιρροή της Κίνας», διεκδικώντας έτσι «μεγαλύτερο ρόλο» στην διεθνή σκηνή.

Κοντολογίς, οι θεμελιώδεις στόχοι και φιλοδοξίες της Κίνας παραμένουν αμετάβλητες. Κάτι που φυσικά είναι σε επίγνωση της Δύσης, και δη των ΗΠΑ. «Κάθε σκέψη για μια πιθανή νέα εποχή σταθερότητας», τονίζει ο Μακγκρέκορ, «είναι παραπλανητική».