Μπορεί η λήξη της θητείας του Γενς Στόλτενμπεργκ στη θέση του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ ακόμη να αργεί -έχει παραταθεί μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2023.

Ωστόσο η συζήτηση για τη διαδοχή του έχει «ανάψει» για τα καλά, ενόψει των τελικών αποφάσεων που αναμένεται να ανακοινωθούν -εκτός απροότου φυσικά- στη σύνοδο κορυφής της Συμμαχίας στο Βίλνιους, τον Ιούλιο του 2023.

Αν και συχνά αναφέρεται ότι η θέση του Γενικού Γραμματέα της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας είναι περισσότερο διεκπεραιωτική, παρά κομβική στη λήψη αποφάσεων, η επιλογή του επόμενου επικεφαλής της ΝΑΤΟ έρχεται σε μια κρίσιμη συγκυρία, εν μέσω ενός νέου ψυχροπολεμικού τοπίου, αυξανόμενων διεθνών προκλήσεων και με την Ευρώπη να ζει υπό τη βαριά «σκιά» του πολέμου στην Ουκρανία, που δείχνει στον ένατο μήνα του να παίρνει όλο και πιο επικίνδυνες για την παγκόσμια ασφάλεια διαστάσεις.

Όχι τυχαία, οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ στα ευρωπαϊκά εδάφη -πλέον περίπου 300.000- βρίσκονται εδώ και καιρό σε κατάσταση υψηλής ετοιμότητας, καθώς η Βορειοατλαντική Συμμαχία θωρακίζει την ανατολική πτέρυγα, ενόσω επαναπροσδιορίζει συνολικά τον ρόλο της, 73 χρόνια μετά τη σύστασή της.

Μέχρι τον διορισμό του επόμενου Γενικού Γραμματέα εν τω μεταξύ τα μέλη του ΝΑΤΟ αναμένεται να έχουν αυξηθεί σε 32, με την ολοκλήρωση της ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας, εκτός απροόπτου φυσικά και… Τουρκίας επιτρεπούσης.

Σε αυτό το φόντο, η επιλογή του διαδόχου του Στόλντενμπεργκ (που με τη σειρά του οδεύει στην Κεντρική Τράπεζα της Νορβηγίας) θεωρείται καίριας σημασίας.

Ονόματα πάνε κι έρχονται. Μέχρι στιγμής, όσοι κατείχαν το αξίωμα ήταν όλοι άντρες, από χώρες της Ευρώπης. Η ΕΕ, 21 από τα 27 κράτη-μέλη της οποίας είναι σήμερα μέλη του ΝΑΤΟ, εξετάζει μια λίστα υποψηφίων, κυρίως μάλιστα γυναίκες.

Οι ΗΠΑ είθισται να μένουν επισήμως εκτός προτάσεων, καθώς ασκούν τη διοίκηση των δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη. Η Ουάσιγκτον φέρεται πάντως να προκρίνει μια επιλογή: αυτή της 54χρονης Κρίστια Φρίλαντ, νυν υπουργού Οικονομικών και αντιπροέδρου της κυβέρνησης του Καναδά.

«Ουκρανικές ρίζες»…

Υπουργός Εξωτερικών στη χώρα της την περίοδο 2017-2019, πρώην δημοσιογράφος και σύζυγος δημοσιογράφου των New York Times, το όνομά της Κρίστια Φρίλαντ ως «εκλεκτής» των ΗΠΑ αναφέρθηκε προ ημερών από τους ίδιους τους NYT, με την επισήμανση -μεταξύ άλλων- της πολυγλωσσίας της και ότι έχει ουκρανικές «ρίζες».

Η ίδια είχε γράψει για αυτές το 2015 σε ένα δοκίμιο για το Ινστιτούτο Brookings, υπό τον τίτλο: «Η Ουκρανία μου»  και υπότιτλο: «Ένας προσωπικός στοχασμός για το όνειρο ενός έθνους για ανεξαρτησία και τον εφιάλτη που του επιφύλαξε ο Βλαντίμιρ Πούτιν».

Έγραφε ότι ο παππούς και η γιαγιά της από την πλευρά της μητέρας της «εγκατέλειψαν τη δυτική Ουκρανία μετά την υπογραφή του συμφώνου μη επίθεσης μεταξύ του Χίτλερ και του Στάλιν το 1939. Δεν τόλμησαν ποτέ να επιστρέψουν».

«Η μητέρα μου γεννήθηκε σε στρατόπεδο προσφύγων στη Γερμανία, πριν η οικογένεια μεταναστεύσει στον δυτικό Καναδά» μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, εξιστορούσε. «Κατάφεραν να πάρουν βίζα χάρη στη μεγαλύτερη αδελφή του παππού μου, η οποία είχε μεταναστεύσει εκεί» μεταξύ των δύο Παγκόσμιων Πολέμων.

«Για το υπόλοιπο της ζωής τους θεωρούσαν εαυτούς πολιτικούς εξόριστους, με χρέος να διατηρήσουν ζωντανή την ιδέα μιας ανεξάρτητης Ουκρανίας (..) Αυτό το όνειρο πέρασε στην επόμενη γενιά και σε ορισμένες περιπτώσεις και στη μεθεπόμενη», επεσήμανε.

Αυτό που δεν ανέφερε η Φρίλαντ είναι ότι ο παππούς της, Μιχαΐλο Χόμιακ -μετέπειτα γνωστός ως Μάικλ Τσόμιακ- ήταν στενός συνεργάτης της Ναζιστικής Γερμανίας, διατελώντας επί μια πενταετία διευθυντής σύνταξης της Krakiws’ki Visti, μέχρι το κλείσιμό της.

Επρόκειτο για μια ημερήσια εφημερίδα στην ουκρανική γλώσσα που τυπωνόταν αρχικά στην Κρακοβία, στην υπό ναζιστική κατοχή Πολωνία και, αργότερα, στη Βιέννη.

Ήταν όργανο της προπαγάνδας του Γ’ Ράιχ, με έντονα αντισημιτικό περιεχόμενο και γεμάτη επαίνους για την Οργάνωση Ουκρανών Εθνικιστών (OUN), που συνεργάστηκε στενά με τους Ναζί και ενεπλάκη στις δολοφονίες χιλιάδων Εβραίων και Πολωνών στο όνομα της ίδρυσης μιας «εθνικά καθαρής ανεξάρτητης Ουκρανίας».

… με βάθη στον ναζισμό

Μετά τον θάνατο του Τσόμιακ το 1984, ο γαμπρός του, θείος της Φρίλαντ και καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Αλμπέρτα, Τζον-Πολ Χίμκα, χρησιμοποίησε τα αρχεία του πεθερού του -συμπεριλαμβανομένων παλαιών τευχών της Krakiws’ki Visti- ως βάση αρκετών επιστημονικών δημοσιεύσεων που επικεντρώθηκαν στην ειδησεογραφική κάλυψη μαζικών δολοφονιών Ουκρανών αμάχων επί ΕΣΣΔ. Εξέτασαν επίσης επίσης τη χρήση αυτών των σφαγών ως προπαγάνδα κατά των Eβραίων.

Το 2017, όταν ιστότοποι που συνδέονται με τη Ρωσία δημοσιοποίησαν περισσότερα στοιχεία για τη σχέση του Τσόμιακ με τη Ναζιστική Γερμανία, η Φρίλαντ έκανε λόγο για εκστρατεία παραπληροφόρησης, με στόχο να πλήξουν τον διορισμό της στο καναδικό ΥΠΕΞ και να υπονομεύσουν την καναδική δημοκρατία.

Το γραφείο της αργότερα αρνήθηκε ότι ο παππούς της ήταν συνεργάτης του Γ΄Ράιχ. Δημοσίευμα ωστόσο της καναδικής εφημερίδας The Globe and Mail -της οποίας υπήρξε στέλεχος στο παρελθόν η Φρίλαντ- ανέφερε ότι η Κρίστια γνώριζε τους ναζιστικούς δεσμούς του προγόνου της τουλάχιστον από το 1996.

Εκείνη τη δεκαετία εν τω μεταξύ, όπως η ίδια αναφέρει στο άρθρο της στο Brookings, «η αείμνηστη μητέρα μου επέστρεψε στην πατρίδα των γονιών της, όταν η Ουκρανία και η Ρωσία έγιναν ανεξάρτητα κράτη».

«Αξιοποιώντας την εμπειρία της ως δικηγόρος στον Καναδά, έγινε διευθύνουσα σύμβουλος του Ουκρανικού Νομικού Ιδρύματος, μιας ΜΚΟ, στην ίδρυση της οποίας συνέβαλε η ίδια» και τελικά συμμετείχε μέχρι και στη σύνταξη του ουκρανικού συντάγματος…

Απέναντι στη Μόσχα

Τον Μάρτιο του 2014, στον απόηχο της φιλοδυτικής εξέγερσης του Μαϊντάν με την ανατροπή του φιλορώσου προέδρου της Ουκρανίας, Βίκτορ Γιανουκόβιτς κι ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, η Φρίλαντ ταξίδεψε στο Κίεβο ως μέλος των τότε αντιπολιτευόμενων Φιλελεύθερων του Καναδά.

Συνάντησε αξιωματούχους και μέλη κομμάτων, καθώς και της τότε κυβέρνησης της Ουκρανίας. Σε αντίποινα, η Μόσχα τη συμπεριέλαβε στη λίστα 13 Καναδών στους οποίους απαγορεύτηκε η είσοδος στη Ρωσία.

Η ίδια το χαρακτήρισε τότε τιμή της. Δεν ήταν άλλωστε η πρώτη φορά.

Στα τέλη της δεκαετίας του ‘80, την εποχή της περεστρόικα κι ενώ η Φρίλαντ σπούδαζε ρωσική ιστορία και λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, συμμετείχε σε πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών με το Πανεπιστήμιο του Κιέβου. Εκεί σπούδασε ουκρανικά, αν και γνώριζε ήδη άπταιστα τη γλώσσα.

Κατά την παραμονή της στην Ουκρανία είχε συνεργαστεί με δημοσιογράφο των NYT, ερευνώντας ομαδικούς τάφους χωρίς σήμανση, που σύμφωνα με την επίσημη σοβιετική θέση ήταν αποτέλεσμα της ναζιστικής θηριωδίας, αλλά η ίδια συγκέντρωνε στοιχεία ότι επρόκειτο για σταλινική καταστολή σε βάρος αντιφρονούντων.

Η Φρίλαντ τράβηξε τότε την προσοχή της KGB και σοβιετικών εφημερίδων, που την κατηγορούσαν ότι αναμειγνύεται στις εσωτερικές υποθέσεις της ΕΣΣΔ. Παρά το ότι ήταν υπό παρακολούθηση, έστειλε υλικό στο εξωτερικό σε διπλωματική θήκη μέσω Καναδού διπλωμάτη.

Εργάστηκε με ξένους δημοσιογράφους σε έρευνες για τη ζωή στη Σοβιετική Ένωση. Οργάνωσε πορείες και συγκεντρώσεις στο εξωτερικό κατά της Μόσχας.

Το 1989 της απαγορεύτηκε η είσοδος στην ΕΣΣΔ. Μετά τη διάλυσή της Σοβιετικής Ένωσης, άρχισε να εργάζεται ως δημοσιογράφος στην Ουκρανία, συνεργαζόμενη με διεθνή ΜΜΕ. Για ένα διάστημα διετέλεσε επικεφαλής του γραφείου Financial Times στη ρωσική πρωτεύουσα.

Χρόνια αργότερα, το 2013, εγκατέλειψε τη δημοσιογραφία για να ασχοληθεί με την πολιτική, ως στέλεχος των Φιλελευθέρων στον Καναδά -το κόμμα του μετέπειτα και νυν πρωθυπουργού, Τζάστιν Τριντό- υπερηφανευόμενη πάντα για τις ρίζες της.

Κάνοντας απολογισμό

«Η αναθεωρητική οικογενειακή ιστορία του αναπληρώτριας  πρωθυπουργού και υπουργού Οικονομικών του Καναδά αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου εγχειρήματος για τη δημιουργία μύθων σε τμήματα της ουκρανικής διασποράς, στο πλαίσιο του οποίου ορισμένοι αντισοβιετικοί συνεργάτες των Ναζί συχνά αναγορεύονται σε εθνικιστές ήρωες πολέμου», έγραφε προ μηνών ο ιστότοπος Tablet Magazine: ένα διαδικτυακό περιοδικό που επικεντρώνεται σε θέματα της εβραϊκής κοινότητας διεθνώς.

«Η Φρίλαντ, φυσικά, δεν είναι ο παππούς της, ούτε είναι υπεύθυνη για τις πράξεις του. Είναι ωστόσο υπεύθυνη», συμπλήρωνε, «για το γεγονός ότι τον μνημονεύει με κάθε ευκαιρία, παρουσιάζοντάς τον ως φιλελεύθερο δημοκράτη που επηρέασε βαθιά την πολιτική της».

Χαρακτηριζόμενη εν τω μεταξύ από πολλούς «γερακίνα» του πολέμου, η Καναδή πολιτικός είχε ταχθεί από το 2017 -ούσα τότε ΥΠΕΞ- υπέρ της απόφασης για αύξηση πάνω από 70% των στρατιωτικών δαπανών του Καναδά μέσα σε μια δεκαετία.

Είχε επίσης είχε καλέσει από τότε σε έναν αμυντικό ανασχεδιασμό, κατονομάζοντας την Κίνα ως «πρόκληση» και τη Ρωσία ως «απειλή».

Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, στα τέλη του περασμένου Φεβρουαρίου, ήταν η πρώτη -ως υπουργός Οικονομικών πια του Καναδά- που ζήτησε να επιβληθούν κυρώσεις στην Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας.

Εάν τελικά προκριθεί και επιλεγεί για τη διαδοχή του Γενς Στόλτενμπεργκ, θα είναι η πρώτη γυναίκα και η πρώτη Καναδή που θα κατέχει τη θέση του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ.

Η χώρα της ήδη ανήκει στην πρώτη πεντάδα των εισφορών στις τάξεις της Συμμαχίας σε στρατιωτική, ανθρωπιστική και οικονομική βοήθεια προς την εμπόλεμη Ουκρανία, σε καθαρούς αριθμούς. Συμμετέχει επίσης στη συγκέντρωση στρατιωτικών δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη.

Χωρίζοντας τον κόσμο

«H Κρίστια Φρίλαντ σκέφτεται ήδη τι θα ακολουθήσει, αφού η Ρωσία τελικά αποχωρήσει από την Ουκρανία», γράφει η Toronto Star.

Κατά τη θεώρησή της Καναδής υψηλόβαθμης κυβερνητικής αξιωματούχου «θα είναι ένας κόσμος πολύ διαφορετικός από αυτόν που ξέραμε πριν μας χτυπήσει η πανδημία, η Ευρώπη βυθιστεί σε ενεργειακή κρίση και ο υπόλοιπος κόσμος αρχίσει να διαλέγει στρατόπεδα», αναφέρει το δημοσίευμα.

«Θέλει ο Καναδάς και οι σύμμαχοί του να κινηθούν προς μια οικονομική ρύθμιση τύπου ΝΑΤΟ», εξηγεί, «στο πλαίσιο της οποίας θα συναλλάσσονται με ομοϊδεάτες εμπορικούς εταίρους, θα απορρίπτουν χώρες που διοικούνται από αδίστακτους δικτάτορες, θα προσεταιρίζονται τους ενδιάμεσους και θα σπεύδουν σε υπεράσπιση οποιονδήποτε φίλου μας δέχεται επίθεση».

«Οι συναλλαγές με λιγότερο πολεμοχαρείς δικτάτορες θα μπορούσαν να είναι εντάξει ωστόσο, εφόσον προστατεύουμε τις δικές μας αλυσίδες εφοδιασμού από τρωτά σημεία. Πρέπει επίσης να δεσμευτούμε για την κλιματική αλλαγή», περιγράφει τις θέσεις της Φρίντμαν η καναδική εφημερίδα, όπως τις ανέπτυξε η Καναδή πολιτικός τον περασμένο μήνα, σε ομιλία της σε αμερικανική δεξαμενή σκέψης στην Ουάσιγκτον.

Πρόκειται για ένα όραμα που η ίδια έχει θίξει και κατά τη διάρκεια της πανδημίας, προσθέτει η Toronto Star, βρίσκοντας τότε υποστηρικτές στα ανώτατα κλιμάκια των ΗΠΑ και της ΕΕ.

Headlines