Το αίνιγμα του Βασίλη Βασιλικού

Τέσσερα πανεπιστημιακά τμήματα (το Τμήμα Φιλολογίας ΕΚΠΑ, το Παιδαγωγικό Tμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης ΕΚΠΑ, το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Δημιουργικής Γραφής ΠΔΜ-ΑΠΘ, το Tμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας) και οι εκδόσεις Κέδρος ήταν οι συνδιοργανωτές. Διακόσιοι τριάντα μοναδικοί επισκέπτες. Πενήντα πέντε ομιλίες- ανακοινώσεις. Εβδομήντα συμμετέχοντες. Τρεις ημέρες συνεδρίου.

Το όλο λογοτεχνικό event είναι το μεγαλύτερο για εν ζωή συγγραφέα που έγινε ποτέ στην χώρα μας. Και τα βλέμματα όλων ήταν στραμμένα στον Βασίλη Βασιλικό, στο Αμφιθέατρο του Μαράσλειου. Για τρεις ημέρες ο τιμώμενος άφησε λίγο τα κοινοβουλευτικά έδρανα (πλην του μεσημεριού της Παρασκευής που ήταν παρών στην ομιλία του Αλέξη Τσίπρα στην ΚΟ του κόμματος του) και άκουσε με υπομονή και φανερή συγκίνηση τις οπτικές και τις προσεγγίσεις στο μεγάλο έργο του. Ένα έργο που ξεπερνά τα 120 βιβλία και τα 60 χρόνια.

Ήταν 2012 εξάλλου όταν μας παρέδωσαν τον έξοχο τόμο για εκείνον οι δύο καλύτεροι μελετητές του, Θανάσης Αγάθος και Αριστοτέλης Σαίνης με τίτλο «Περί Λογοτεχνίας και άλλων Δαιμονίων» (από τις εκδόσεις Gutenberg). Δέκα χρόνια από τότε κι άλλοι τίτλοι του ξαναβγήκαν, ανάμεσα τους η έξοχη αυτοβιογραφία του «Η Μνήμη Επιστρέφει με λαστιχένια πέδιλα» που πρωτοβγήκε από τις εκδόσεις Λιβάνη και επανέκδοσε έξοχα ο Κέδρος.

Όλα τα δαιμόνια του βασιλοβασιλικού έργου συγκεντρώθηκαν στο Μαράσλειο από την Παρασκευή (18 Νοεμβρίου μέχρι και την Κυριακή 20 του μηνός). Ο συγγραφέας που κάποτε πουλούσε με το κιλό ο Λαδιάς, που έκανε τομή με το Ζ όπως ο Τρούμαν Καπότε με το Εν Ψυχρώ, που χάραξε νέο δρόμο με τον Γλαύκο Θρασάκη (το παράξενο αυτομυθιστόρημα ή διαλογικό μυθιστόρημα όπως το είπε η ψυχή του συνεδρίου και διδάσκων φιλοσοφίας και θεωρίας της λογοτεχνίας στο ΕΚΠΑ και στο ΕΑΠ, Ιορδάνης Κουμασίδης).

Ο Βασιλικός των πολλών ιδιοτήτων. Ο βουλευτής, ο άνθρωπος της Ουνέσκο, ο διευθυντής της ΕΡΤ, ο σεναριογράφος, ο παρουσιαστής της λογοτεχνικής εκπομπής Άξιον Εστί της ΕΡΤ3, το μέλος του Διεθνούς Κοινοβούλιου των Συγγραφέων, ο φίλος του Καζαντζίδη, του Παναγούλη, του Ηλία Πετρόπουλου, του Μένη Κουμανταρέα, ο άνθρωπος που επηρεάστηκε να γράψει για τον Γρηγόρη Λαμπράκη από τον Μίμη Δεσποτίδη, η ψυχή των εκδόσεων 8 ½, ο ξένος του Παρισίου, της Αμερικής, του Βερολίνου και της πόλης των νεκρών (της Ρώμης), ο άνθρωπος των ημερολογίων, ο δημοσιογράφος των ελεύθερων θεμάτων στον Ταχυδρόμο υπό την Λένα Σαββίδη (τον περιέγραψε ο συγγραφέας και μελετητής Κώστας Καλφόπουλος «freelancer παρτιζάνο») , ο αρθρογράφος της Ελευθεροτυπίας ή της ΕφΣΥΝ, ο άνδρας της Μιμής και της διαπρεπούς σοπράνο Βάσως Παπαντωνίου.

Γιατί όμως είναι αίνιγμα ο Βασίλης Βασιλικός; Μήπως γιατί δεν έχει ακόμη τον χώρο η εδώ δημοσιολογία να ξεφύγει από το Ζ ή το Φύλλο, το Πηγάδι, τ’ Αγγέλιασμα και να δει με σοβαρότητα και μεγαλύτερη ενάργεια το έργο του Β.Β.; Μήπως γιατί είναι ένα αίνιγμα αφού η οικεία του φιγούρα με το αιώνιο καπέλο, η παρέμβασή του, η παρουσία του στα καφενεία ή την αγορά μπερδεύουν τα ύψη και τα βάθη των βιβλίων του;

Κι όμως. Άνοιξε δρόμους. Απ’ τα πρώτα έργα που ασχολήθηκαν με ομοερωτικό έγκλημα είναι ο Θάνατος ενός Αμερικάνου. Το Κ λέει για τον Κοσκωτά πλαγίως. Γράφει για το Νερό του Καματερού. Για τα Καμάκια. Τους Ρεμπέτες. Γράφει για τα πάντα.

Ο ΒΒ ανακάτεψε την Λογοτεχνία με την Δημοσιογραφία- σε κέρδος της πρώτης. Συχνά ερευνούσε πολύ πριν γράψει. Έθεσε τους όρους του Μυθιστορήματος-Ντοκουμέντο και προσοχή: Όπως λέει ο ίδιος «η Λογοτεχνία ορίζει τον χώρο του ανείπωτου. Η δημοσιογραφία τον χώρο του ειπωμένου» (περιοδικό Η Λέξη τχ. 104 Ιούλιος – Αύγουστος 1991 «Λογοτεχνία: Η Δημοσιογραφία της επόμενης ημέρας»).

Ο ΒΒ παραμένει ένα αίνιγμα σε μια χώρα που διαβάζει λιγότερο και πιο κατακερματισμένα μέσω κινητού. Γι’ αυτό το συνέδριο αυτό ήταν σημαντικό. Και σωστά η δημοσιογράφος και κριτικός Μικέλα Χαρτουλάρη είπε πως δεν ήταν ένα κοσμικό συνέδριο, ένα συνέδριο δημοσίων σχέσεων αλλά ένα γεγονός που συνέβη πάνω στην Τέχνη της Γραφής. Ένα συνέδριο που το προλόγισε με βίντεο ο αιώνιος φίλος του ΒΒ και διεθνής σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς.

Νωπή ακόμη η εικόνα των δύο να στέκονται προσοχή πάνω απ’ το φέρετρο του Μίκη (το Ζ της Ελλάδας). Ο ΒΒ είναι ένα αίνιγμα για όλους όσους νοιάζονται για τον τόπο και τα γράμματα, ίσως γιατί όπως σωστά σημείωσε ο Γιάννης Μπασκόζος (η ψυχή του Διαβάζω και του Αναγνώστη) για χρόνια τον είχαν κατατάξει αδίκως στην ελαφρά λογοτεχνία.

Που παρεξηγήθηκε ή σνομπαρίστηκε από το σινάφι των ομοτέχνων του όπως είπε η κριτικός Σταυρούλα Παπασπύρου αλλά διαβάστηκε από τους σύγχρονούς του, το απόλαυσε και γι’ αυτό ακριβώς δεν είναι μίζερος μα ένας γενναιόδωρος δημιουργός.

Ο ΒΒ που δεν μπήκε σε ανατομικό κρεβάτι και καλύτερα, σύμφωνα με τον εκδότη του Μανδραγόρα Κώστα Κρεμμύδα. Ο ΒΒ της Πολιτικής, δεμένος στην προοδευτική όχθη.

Ο ΒΒ του ρίσκου και της ευαισθησίας. Και όπως θύμισε ο στενός του φίλος, δικηγόρος και συγγραφέας Βασίλης Κουνέλης στο συνέδριο: Ο Παζολίνι τον πρωτοσυνάντησε με τον Στάθη Παναγούλη όταν ο Παζολίνι θα προλόγιζε την έκδοση ποιημάτων στα Ιταλικά του φυλακισμένου Αλέκου. Και το ποιήμα του Βασιλικού το αφιερωμένο στον Π.Π.Π.: «Πήρες έναν όρκο. Σε σκοτώσαν σαν τον Λόρκα. Για να συνεννοηθούμε όποιον σκοτώνουν είναι ποιητής. Όποιος σκοτώνει είναι φασίστας … Αλλά αν δεν σκοτώσουν τους ποιητές τότε ποιόν αξίζει να σκοτώσουν;». Χαίρε ΒΒ!