Η προϋπόθεση για να είναι η οικονομία θωρακισμένη

Επειδή γίνεται πολύς λόγος για το τι καθιστά μια οικονομία πραγματικά θωρακισμένη ενόψει της έλευσης μιας κρίσης, ορισμένα στοιχεία το αποδεικνύουν.

Το μακρινό 2010 λίγο πριν από τη συνειδητοποίηση της χρεοκοπίας της χώρας, ο μέσος χρόνος αποπληρωμής των δανείων μας έφτανε μόλις τα 7 χρόνια. Για να γίνει κατανοητό, έπρεπε να αποπληρώσουμε εάν δεν προσφεύγαμε σε μηχανισμό στήριξης 150 δισ. ευρώ σε μια πενταετία. Ούτε κατά διάνοια δεν μπορούσαμε να πετύχουμε τον συγκεκριμένο στόχο. Το δε επιτόκιο, το ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους ξεπερνούσε το 4% και αν μέναμε στις αγορές και αυτές μας έδιναν λεφτά, αυτό θα αύξανε περαιτέρω.

Η εξέλιξη είναι γνωστή. Η χώρα, έτρεχε για χρόνια με ξέφρενη ταχύτητα προς τα βράχια και τελικά συνετρίβη..

Μετά από τρία μνημόνια, η αλήθεια είναι ότι τώρα η κατάσταση του ελληνικού χρέους είναι πολύ καλύτερη. Παραμένει υπέρογκο ως προς τις απόλυτες τιμές. Φαινομενικά αδύνατο να αποπληρωθεί, αλλά πολλά ποιοτικά του χαρακτηριστικά δείχνουν καλύτερα, γεγονός που φαίνεται και στον τρόπο που το αντιμετωπίζουν οι αγορές.

Για παράδειγμα, τα 7,1 χρόνια μέσος χρόνος αποπληρωμής του 2010, οι λήξεις των δανείων δηλαδή, έχει ανέβει στα 19,8 έτη. Σχεδόν τρεις φορές πάνω.

Το μέσο κόστος εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους, οι τόκοι δηλαδή που επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό κάθε έτους, ήταν στο 4,06% το 2010, έχει πέσει στο 1,3% το 2022. Περίπου δηλαδή το 1/3 της επιβάρυνσης πριν απ’ την «καταστροφή».

Το 84% του χρέους στα τέλη Δεκεμβρίου του 2010 ήταν διαπραγματεύσιμο, ενώ το 16% δεν διαπραγματευόταν. Το 2022, σχεδόν 75% του δημόσιου χρέους αποτελείται από υποχρεώσεις προς τον επίσημο τομέα (κυρίως EFSF/ESM).

Μπορούν να προστεθούν και άλλα στοιχεία στον συλλογισμό, που να υποστηρίζουν την ίδια κεντρική ιδέα της θωρακισμένης οικονομίας, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τον κίνδυνο από την άνοδο των επιτοκίων. Και συνθέτουν όλα αυτά την μη αναγνωρισμένη, κληρονομιά των μνημονίων, που μπορεί «κούρεμα» να μην προέβλεπαν, αλλά τουλάχιστον, προέβλεπαν ένα ασφαλή μεταμνημονιακό διάδρομο.

Ολα αυτά ισχύουν υπό μια προϋπόθεση, την οποία μονίμως ξεχνούν, τόσο οι πολιτικοί, όσο και οι πολίτες, ειδικά τώρα στην περίοδο των ανοδικών επιτοκίων. Για να έχουν αποτέλεσμα και η χώρα να είναι πράγματι θωρακισμένη, πρέπει να μη δημιουργεί νέες ανάγκες δανεικών. Οχι απλά να μη δημιουργεί ελλείμματα, αλλά να καταγράφει κάθε χρονιά πρωτογενή πλεονάσματα.

Σε διαφορετική περίπτωση, τα ελλείμματα θα δημιουργούν νέες ανάγκες δανεισμού. Νέα έκδοση χρέους. Αυτό θα γίνεται με όρους αγοράς, με τα σημερινά δεδομένα δυσθεώρητους. Με επιτόκιο πολύ υψηλότερο του σημερινού μέσου επιτοκίου του χρέους. Και αυτό που σήμερα θεωρούμε ευλογία, μπορεί να εξελιχθεί στην αρχή μιας νέας καταστροφής. Η χώρα πρέπει να συνεχίσει, ανεξαρτήτως κυβέρνησης, ανεξαρτήτως προβλημάτων και υποχρεώσεων, στον δρόμο των πρωτογενών πλεονασμάτων, σε επίπεδο που θα προσεγγίζουν τουλάχιστον τις ετήσιες ανάγκες για πληρωμές των τόκων. Μόνο υπό αυτή την προϋπόθεση, μπορούμε να πούμε με ασφάλεια ότι τουλάχιστον, από δημοσιονομικής πλευράς η χώρα είναι θωρακισμένη.