Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Η γραφή και η γραφειοκρατία των Μινωιτών και των Μυκηναίων (Μέρος ΣΤ’)

Σχεδόν παράλληλα με την επιβολή της αποκλειστικής κυριαρχίας της Κνωσού στην Κρήτη (15ος-αρχές 14ου αιώνα π.Χ.), σε ορισμένες θέσεις της νότιας ηπειρωτικής Ελλάδας, εκεί όπου είχε δημιουργηθεί το κατάλληλο ιδεολογικοπολιτικό και οικονομικό υπόβαθρο, συγκροτήθηκαν τα πρώτα μυκηναϊκά ανακτορικά κέντρα. Αναγκαία προϋπόθεση για να γίνει αυτό ήταν η εμφάνιση –κατά τη διάρκεια των δύο προηγούμενων αιώνων– νέων κοινωνικών ομάδων στους κόλπους των μη διαφοροποιημένων έως τότε κοινωνιών του ελλαδικού χώρου. Επρόκειτο για τοπικές αριστοκρατίες μιλιταριστικού χαρακτήρα, που ήταν σε θέση να ελέγχουν τη διακίνηση μιας μεγάλης ποσότητας πολύτιμων αντικειμένων, πολλά εκ των οποίων κατέληγαν στους τάφους των μελών τους.

Οι νέες αυτές κοινωνικές ομάδες παρουσιάστηκαν αρχικά στην Αργολίδα, στη Μεσσηνία και στη Βοιωτία, αργότερα δε και σε άλλες περιοχές της Πελοποννήσου και της κεντρικής Ελλάδας. Τη θέση, την ταυτότητα και την ισχύ τους φανέρωναν αφενός νέοι τύποι τάφων (κάθετοι λακκοειδείς, θολωτοί και λαξευτοί σε μαλακό βράχο) και αφετέρου ποικίλα αντικείμενα, πρώτες ύλες, διακοσμήσεις και τεχνικές που έφερναν στο νου ή και προέρχονταν ακόμα από τα μινωικά ανακτορικά κέντρα.

Οι τοπικές αριστοκρατίες στις Μυκήνες, στην Πύλο, στη Θήβα και σε μερικές ακόμα θέσεις επιβλήθηκαν στους ανταγωνιστές τους, εξασφάλισαν πολύτιμα υλικά και πρόσβαση σε πλουτοπαραγωγικές πηγές διά της γεωγραφικής επεκτάσεώς τους, ενώ ανέπτυξαν στενές σχέσεις με τα μινωικά ανάκτορα. Με αυτόν τον τρόπο οδηγήθηκαν στη δημιουργία μυκηναϊκών κρατών με μνημειώδη ανάκτορα, που συνιστούσαν τον πολιτικοοικονομικό και ιδεολογικό πυρήνα τους. Τα ανάκτορα αυτά, που είχαν ήδη οικοδομηθεί στις αρχές του 14ου αιώνα π.Χ., προστατεύονταν ενίοτε από επιβλητικούς οχυρωματικούς περιβόλους. Ιερά, εργαστήρια και αποθηκευτικοί χώροι συμπλήρωναν την εικόνα του πυρήνα των μυκηναϊκών κρατών, ενώ γύρω από αυτόν αναπτύσσονταν πυκνοκατοικημένες οικιστικές ζώνες.

Βάση της οικονομικής ισχύος των μυκηναϊκών ανακτορικών κέντρων ήταν ο πλούτος μιας εκτενούς αγροτικής ενδοχώρας, στην οποία υπήρχαν πολυάριθμοι μικροί οικισμοί αλλά και διάσπαρτα επαρχιακά κέντρα, διοικητικώς ιεραρχημένα. Από απόψεως εμπορικών επαφών, τα μυκηναϊκά κράτη ήταν ενταγμένα σε εκτεταμένα δίκτυα, που απλώνονταν από την Κεντρική Μεσόγειο έως τον Νείλο διακινώντας αρωματικά έλαια, υφάσματα (μυκηναϊκές εξαγωγές), πρώτες ύλες (μέταλλα κ.ά.) και είδη πολυτελείας (μυκηναϊκές εισαγωγές).

*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, ο Δυτικός Προμαχώνας στον αρχαιολογικό χώρο της Τίρυνθας, στην Αργολίδα (πηγή: Βασίλης Χρηστάκος – Δήμος Ναυπλιέων).

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Η γραφή και η γραφειοκρατία των Μινωιτών και των Μυκηναίων (Μέρος Α’)

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Η γραφή και η γραφειοκρατία των Μινωιτών και των Μυκηναίων (Μέρος Β’)

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Η γραφή και η γραφειοκρατία των Μινωιτών και των Μυκηναίων (Μέρος Γ’)

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Η γραφή και η γραφειοκρατία των Μινωιτών και των Μυκηναίων (Μέρος Δ’)

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Η γραφή και η γραφειοκρατία των Μινωιτών και των Μυκηναίων (Μέρος Ε’)