Για όσες και όσους έχουν μελετήσει την κοινωνική ιστορία της νεότερης Ελλάδας αποτελεί κοινό τόπο ότι ο κατακερματισμός της ιδιοκτησίας γης επέτρεψε, ιδίως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, την επέκταση της ιδιοκατοίκησης που λειτούργησε ως στρεβλό υποκατάστατο μιας συστηματικής «στεγαστικής πολιτικής».

Δεν υπήρξαν ποτέ στη χώρα μας τα μεγάλα προγράμματα «κοινωνικής στέγασης» που αποτέλεσαν το πολεοδομικό σήμα κατατεθέν του μεταπολεμικού «κοινωνικού συμβολαίου» στην Ευρώπη, ούτε και ανάλογος χωροταξικός σχεδιασμός. Ομως, σε πολύ υψηλότερο ποσοστό από άλλες χώρες οι άνθρωποι είχαν «ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι τους». Σε συνδυασμό με τη διαγενεακή αλληλεγγύη η παράμετρος αυτή αποτέλεσε και σημαντικό μηχανισμό απορρόφησης έντονων κρισιακών κοινωνικών φαινομένων.

Ομως, ήδη από την περασμένη δεκαετία, αυτό έχει αρχίσει να διακυβεύεται. Παρότι η χώρα απέφυγε μια μεγάλη «φούσκα ακινήτων» – αυτή είναι πιο πιθανό να μας έρθει στο μέλλον – εντούτοις η βαθιά οικονομική κρίση της δεκαετίας του 2010 οδήγησε στο πρόβλημα των «κόκκινων δανείων».

Και παρά την προσπάθεια «προστασίας της πρώτης κατοικίας», είναι σαφές ότι οι πολιτικές αντιμετώπισής τους θα οδηγήσουν και σε απώλειες κατοικιών. Σε αυτό προστίθεται και ο τρόπος που αναπτύσσονται νέες μορφές επιχειρηματικής επένδυσης, σε διάφορες κλίμακες, σε σχέση με την κατοικία, από την πολύ μεγάλη επέκταση των βραχέων μισθώσεων τύπου Airbnb μέχρι τη διαμόρφωση κατοικιών προς ενοικίαση από στρώματα υψηλότερων εισοδημάτων.

Ολα αυτά διαμορφώνουν έναν ορίζοντα «κρίσης της κατοικίας» και στη χώρα μας. Ηδη βλέπουμε τα φαινόμενα στην εκτίναξη των ενοικίων (και του κόστους αγοράς) σε αρκετές περιοχές, εξελίξεις που ταυτόχρονα διαμορφώνουν αρνητική συνθήκη για συγκεκριμένες κατηγορίες (φοιτητές, χαμηλόμισθους εργαζομένους, νεαρά ζευγάρια) αλλά και αλλοιώνουν τον χαρακτήρα και τη φυσιογνωμία ολόκληρων γειτονιών.

Τα γεγονός ότι ακόμη απέχουμε από αντίστοιχα προβλήματα σε ευρωπαϊκές και βορειοαμερικανικές πόλεις, δεν αναιρεί την ανάγκη να συζητήσουμε το πρόβλημα έγκαιρα και προφανώς να ληφθούν όλα τα μέτρα για την υπεράσπιση ενός κρίσιμου κοινωνικού δικαιώματος.

Headlines