«Ένα διεστραμμένο κομμάτι μου θέλει να εμβαθύνει εκτός ορίων»: Η τέχνη της Somaya Critchlow σπάει ταμπού

Η Somaya Critchlow γνωρίζει ότι πρέπει να απομακρυνθούμε από τη δημιουργία εικόνων με γυμνά γυναικεία σώματα. Σώματα που είναι κοινωνικά και σεξουαλικά διαθέσιμα. Όμως οι πίνακές της εκφράζουν τη γοητεία της απογύμνωσης μιας φιγούρας. «Οι άνθρωποι προσπαθούν να τοποθετήσουν τη δουλειά μου ως σεξιστική ή πολιτική ή οτιδήποτε άλλο – και δεν είναι, είναι απλώς ερευνητική» λέει η καλλιτέχνιδα με έδρα το Λονδίνο, η οποία είναι ζεστή, φιλική και ήπια, με τον τρόπο που συχνά είναι οι έξυπνοι άνθρωποι. «Δεν προσπαθώ να γίνω ακτιβίστρια. Αλλά μου αρέσει να ζωγραφίζω και μου αρέσει το θέμα μου. Ίσως αυτό να είναι εγωιστικό» λέει στη Chloë Ashby της Guardian.

Φαίνεται να έχει αποτέλεσμα ο στόχος της. Φέτος, τα μικρά και έντονα πορτραίτα της Critchlow με τις μαύρες γυναίκες σε διάφορα στάδια του ξεγυμνώματος παρουσιάστηκαν σε μεγάλες ομαδικές εκθέσεις σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο και σε ατομική έκθεση στη γκαλερί Maximillian William στο Λονδίνο, ενώ ανοίγουν δύο εκθέσεις που έχει επιμεληθεί στην γκαλερί Lightbox στο Woking – Lucian Freud και The Soul As Sphere – οι οποίες στρέφονται γύρω από δύο μεγάλες της αγάπες: την παραστατική τέχνη και τον παππού της, τον αείμνηστο καλλιτέχνη Keith Critchlow.

• Διαβάστε ακόμα: Οι γυναίκες δίπλα στον Πάμπλο Πικάσο: Σύζυγοι, ερωμένες και μούσες

View this post on Instagram

A post shared by Somaya Critchlow (@somayacritchlow)

Η καλλιτεχνική φλέβα

«Προέρχομαι από μια αρκετά δημιουργική οικογένεια» λέει. Η μητέρα της την απέκτησε όταν ήταν 20 ετών και επέστρεψε στη σχολή καλών τεχνών όταν η Critchlow ήταν 10. Ήταν μονογονέας και μερικές φορές δεν μπορούσε να βρει παιδική φροντίδα, οπότε έπαιρνε την κόρη της μαζί της. Ο παππούς της, Keith, ήταν ζωγράφος που έγινε καθηγητής αρχιτεκτονικής, συγγραφέας και γεωμέτρης. «Είχαν αυτό το υπέροχο σπίτι στο Stockwell, στο νότιο Λονδίνο, με ένα ξύλινο στούντιο στο τέλος του κήπου. Ο παππούς μου δούλευε εκεί κάτω και υπήρχε ένας χώρος με γραφείο όπου καθόμουν και χρωμάτιζα γεωμετρικά σχήματα».

Ήταν ένα περίεργο είδος διπλής ύπαρξης, λέει η Critchlow, «μεγαλώνοντας ως μαύρο κορίτσι στο Streatham» και ούσα επίσης μέρος αυτού του «αρκετά λευκού και μεσοαστικού περιβάλλοντος». Ενώ ο πατέρας της είναι Νιγηριανός, περνούσε τον περισσότερο χρόνο της με την οικογένεια της μητέρας της, τους οποίους θα περιέγραφε όλους ως «λευκούς περαστικούς» και οι οποίοι είχαν λευκούς συντρόφους και παιδιά. Την ενθάρρυναν πάντα να κάνει ό,τι ήθελε, αλλά καθώς μεγάλωνε άρχισε να παρατηρεί την προσοχή που έδιναν οι άνθρωποι στο χρώμα του δέρματός της. Σπουδάζοντας στο Πανεπιστήμιο του Μπράιτον και στη συνέχεια στη Βασιλική Σχολή Σχεδίου στο Λονδίνο, συνειδητοποίησε επίσης ότι μάθαινε για την ιστορία της τέχνης και τη μαύρη τέχνη ως δύο ξεχωριστές οντότητες. «Και ότι υπάρχουν ορισμένα θέματα που ως μαύρος καλλιτέχνης δεν επιτρέπεται να εξερευνήσεις» λέει. «Αυτό με έκανε να νιώσω άβολα».

View this post on Instagram

A post shared by Somaya Critchlow (@somayacritchlow)

Στην απαγορευμένη ζώνη

Το ίδιο θα μπορούσε να ειπωθεί και για την τέχνη της ίδιας της Critchlow, η οποία είναι τολμηρή και συγκρουσιακή. «Νομίζω ότι υπάρχει ένα διεστραμμένο κομμάτι του εαυτού μου που του αρέσει να εμβαθύνει σε θέματα που είναι εκτός ορίων» λέει. Όταν ζωγράφισε μια γυμνόστηθη μαύρη γυναίκα που ακουμπούσε σε ένα ζευγάρι καρπούζια, υπονοώντας ένα ρατσιστικό τροπάριο, ο διευθυντής μιας αμερικανικής γκαλερί τη ρώτησε: «Πώς μπόρεσες;».

«Η αίσθησή μου είναι πώς θα προχωρήσουν τα πράγματα μπροστά αν είμαστε σε θέση να τα επαναπροσδιορίσουμε» λέει. «Νομίζω ότι για να κατανοήσεις και να αναρωτηθείς πραγματικά για κάτι πρέπει να πλησιάσεις την περιοχή που σου λένε ότι είναι απαγορευμένη ζώνη».

Αν δεν ήταν τόσο μικρά, τα αισθησιακά πορτρέτα της θα μπορούσαν να αποδειχθούν υπερβολικά για κάποιους θεατές. Ως έχουν, εκπέμπουν μια ήρεμη αυτοπεποίθηση. «Νομίζω ότι υπάρχει μια παράξενη αίσθηση στον κόσμο της τέχνης σχετικά με την κατάληψη χώρου, ότι οι μεγάλοι πίνακες δείχνουν ότι έχεις φτάσει και σημαίνουν σοβαρότητα και αξία» λέει η καλλιτέχνης, η οποία προτιμά να επιμένει σε μικρή κλίμακα εν μέρει επειδή την κάνει να αισθάνεται ότι έχει τον έλεγχο. Οι φανταστικές ηρωίδες της, επίσης, κατέχουν και διοικούν το δωμάτιο, ζωηρές και προκλητικές. Φωτισμένες σε λιτό φόντο, τα γυμνά τους σώματα σε τραβούν κοντά τους, καθώς υπάρχουν έξω από το χρόνο και το χώρο, σαν εικόνες.

Το καλλιτεχνικό της πορνογραφίας

Η τέχνη της συνδυάζει τις τεχνικές και τα υλικά των παλαιών δασκάλων με εικόνες που βρίσκονται σε περιοδικά πορνό της δεκαετίας του ’50 και του ’60. «Το σύγχρονο πορνό είναι φρικιαστικό -δεν είναι αυτό που επιδιώκω- ενώ αυτές οι εικόνες είναι απαλές και εκτός εστίασης και θυμίζουν αναγεννησιακούς και κλασικούς πίνακες ζωγραφικής με τον τρόπο που δημιουργούν μια δυναμική και μια σκηνή». Δουλεύει σε λινό ύφασμα που έχει ασταρωθεί και αρχίζει με ωμό ουμβέρ πριν το χτίσει με στρώματα αραιωμένης λαδομπογιάς σε πλούσια γκρι, μοβ και καφέ χρώματα, που θυμίζουν Velázquez.

Όταν σπούδαζε και πάλευε με το γιατί επέστρεφε συνέχεια στη ζωγραφική, ο παππούς της Critchlow της τής έλεγε: «Εξερευνάς την ανθρώπινη κατάσταση, το σπουδαιότερο πράγμα που υπάρχει εκεί έξω για να εξερευνήσεις».

Στην Critchlow αρέσει η ιδέα ότι «πρέπει να έχει αυτογνωσία ότι είναι μια μαύρη γυναίκα και να συμμετέχει στη δημιουργία ενός διαλόγου γύρω από σύγχρονους καλλιτέχνες». Είναι επίσης ωραίο, λέει, να μην της ζητείται απλώς να δημιουργήσει μια έκθεση γύρω από τη μαύρη ταυτότητα. Σε περίπτωση που κάποιοι επιμελητές το διαβάζουν αυτό και αναρωτιούνται αν θα ήταν έτοιμη να κάνει και αυτό, η απάντησή της είναι οριστική: «Λοιπόν, όχι. Είμαι εντάξει».

*Η έκθεση Somaya Critchlow: Afternoon’s Darkness είναι στο Maximillian William στο Λονδίνο, μέχρι τις 14 Δεκεμβρίου.

*Η έκθεση Lucian Freud and the Soul As Sphere θα βρίσκεται στο Lightbox, Woking, από τις 26 Νοεμβρίου έως τις 19 Μαρτίου.

View this post on Instagram

A post shared by Somaya Critchlow (@somayacritchlow)