Χαστούκι στον ηλικιακό ρατσισμό: Η φιλία χρόνια δεν κοιτά

Φανταστείτε κάποιον που ζει μόνος του, με χαλαρή έως αδιάφορη σχέση με τη γειτονιά του και την οικογένειά του μακριά. Ίσως αυτό το άτομο να μην έλεγε ότι νιώθει μοναξιά – ίσως ξέρει πώς να την ξεπερνά κάνοντας χαρούμενη συζήτηση στην ουρά του παντοπωλείου – αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν την νιώθει.

Μια μέρα, ένας γείτονας εμφανίζεται στην πόρτα του. Οι δυο τους απέχουν δεκαετίες και έχουν μοιραστεί ευχάριστες κουβέντες περιστασιακά, αλλά τίποτα περισσότερο. Ο μεγαλύτερος σε ηλικία γείτονας κρατάει ένα αχνιστό μπολ με σούπα. Η πρώτη σκέψη του μικρότερου είναι ο τρόμος. Παρόλα αυτά, η σούπα είναι καλή. Κυριολεκτικά και μεταφορικά, η καρδιά ζεσταίνεται.

«Όταν μετακόμισα μόνη μου στο Traverse City του Μίσιγκαν για μια προσωρινή δουλειά δασκάλας ήμουν 27 ετών και κουβαλούσα τη μοναξιά μου σαν εξάνθημα, ένα μυστικό κάτω από το μανίκι μου καθώς περπατούσα στους διαδρόμους του σχολείου μου» γράφει η Erica Berry στην Guardian.

«Η μοναξιά μου διογκωνόταν κάθε φορά που άκουγα παρέες ανθρώπων της ηλικίας μου να επιστρέφουν από μπαρ στο κέντρο της πόλης.

»Νόμιζα ότι ήμουν πολύ νέα για να είμαι μόνη, αλλά έκανα λάθος. Μια έκθεση του 2018 από την ασφαλιστική εταιρεία υγείας Cigna αποκάλυψε ότι οι μιλένιαλς και τη γενιά Z αισθάνονται πιο μόνοι από τις παλαιότερες γενιές. Στατιστικά, ήμουν ίσως ένας μέσος μοναχικός γείτονας.

• Διαβάστε επίσης: Γιατί οι στρέιτ άντρες δεν έχουν φίλους;

Μια αλλόκοτη φιλία

Η Doreen ήταν περίπου στην ηλικία της μητέρας μου, επιρρεπής στις δουλειές της αυλής με ένα παλτό με πούλιες. Εμφανιζόταν στο κατώφλι μου με τσίλι φτιαγμένο από ένα ελάφι που είχε σκοτώσει ο σύζυγός της χωρίς να ξέρει ότι ήμουν χορτοφάγος. Παρόλα αυτά, συγκινημένη από την προσφορά του χάρτινου μπολ, τυλιγμένο σε πλαστικό περιτύλιγμα, το έτρωγα όλο. Στην αρχή ενοχλούμουν που γνώριζε πόσο νωρίς έσβηνε το φως μου τα Σαββατοκύριακα, αλλά σύντομα έμαθα να σταματάω να φαντάζομαι τα κίνητρα της φροντίδας της και να τη βλέπω ως φίλη. Αυτό που ξεκίνησε ως γαστρονομικές ανταλλαγές – μηλόπιτα από μένα, μινεστρόνε από εκείνη – εξελίχθηκε σε φλύαρες κουβέντες. Μερικές φορές σκόπευα να πάω για τρέξιμο, αλλά κατέληγα στο πεζοδρόμιο για 15 λεπτά, με τα μάτια μου δακρυσμένα από τα γέλια καθώς μιμούνταν το σόου Chippendales που είχε δει με τις φίλες της σε ένα κοντινό καζίνο.

Στο τέλος της σχολικής χρονιάς, χάρισα στη Doreen τα κουτάκια και τα μπουκάλια που είχαν μείνει στο ψυγείο μου και κάναμε μια τελευταία αγκαλιά. Αξίζει να πούμε ότι δεν έχουμε πια επαφή, ότι η σχέση μας περιορίστηκε από την εγγύτητα των σπιτιών μας. Το γεγονός ότι η φιλία μας δεν ξεπέρασε το δρόμο δεν την καθιστά αποτυχημένη.

Τώρα, όταν σκέφτομαι εκείνη τη χρονιά, αισθάνομαι απέραντη ευγνωμοσύνη για εκείνους όπως η Doreen που με πλησίασαν προσκαλώντας με να κάνω καγιάκ, να πάω σε μια παράσταση τζαζ, να συμμετάσχω στην συγγραφική ομάδα τους.

Εκτός από έναν, όλοι οι καλοί φίλοι που έκανα εκείνη τη χρονιά ήταν τουλάχιστον μερικές δεκαετίες μεγαλύτεροι από μένα, αλλά επειδή απολαμβάναμε να κάνουμε ή να μιλάμε για τα ίδια πράγματα, η διαφορά ηλικίας έμοιαζε ουσιαστικά άσχετη.

Συζητώντας με χιλιόχρονους συνομηλίκους για την εμπειρία μου, με εξέπληξε το γεγονός ότι η συναισθηματική μου πορεία βρήκε ανταπόκριση. Πολλοί από τους φίλους μου που είχαν μετακομίσει σε νέα μέρη όχι μόνο ένιωθαν επίσης ντροπή για το γεγονός ότι ήταν «μοναχικοί εικοσάρηδες» αλλά έβλεπαν με έκπληξη ότι η κοινωνική τους ζωή άνθιζε κάθετα σε όλες τις γενιές.

Ο νέος είναι ωραίος αλλά και ο παλιός είναι αλλιώς

Αυτό συμφωνεί με τα ευρήματα της Catherine Elliott O’Dare, καθηγήτριας κοινωνικής εργασίας και κοινωνικής πολιτικής στο Trinity College του Δουβλίνου, η οποία διαπίστωσε ότι η φιλία μεταξύ των γενεών μπορεί να βοηθήσει τους νέους να ριζώσουν σε νέες κοινότητες. Η O’Dare τάσσεται υπέρ μιας εννοιολογικής μετατόπισης του μυαλού, υποστηρίζοντας την «ασημαντότητα της ηλικιακής ομοιομορφίας» και αμφισβητώντας τις πολιτισμικές προσδοκίες ότι η ηλικία αποτελεί καλή βάση για τη φιλία.

«Όπως είπε ένας από τους συμμετέχοντες δεν φοράμε τις κάρτες γενεθλίων μας στο λαιμό μας» λέει η O’Dare. Η έρευνά της δείχνει ότι το λάδι της μηχανής αυτών των δεσμών δεν είναι ο οίκτος ή η καλοσύνη, αλλά τα ίδια πράγματα που τροφοδοτούν τις φιλίες μεταξύ συνομηλίκων: αμοιβαιότητα, χιούμορ, κοινά ενδιαφέροντα. «Αν βρεις έναν ομοϊδεάτη -και αυτό είναι ένα πραγματικό δώρο στη ζωή- η ηλικία δεν έχει σημασία» είπε. «Αν μη τι άλλο, μπορεί να προσδώσει μια επιπλέον διάσταση ενδιαφέροντος σε αυτό που ουσιαστικά είναι μια ευχάριστη σχέση».

Όταν οι συμμετέχοντες στη μελέτη της μιλούσαν για την ηλικία στις φιλίες μεταξύ των γενεών, την ανέφεραν ως ευλογία, ως καταλύτη για συζήτηση και ανταλλαγή δεξιοτήτων, ως πόρτα για πρόσβαση σε νέα μέρη της τοπικής κοινότητας. Ένα νεότερο άτομο μπορεί να αρχίσει να επισκέπτεται συχνά θέατρα ή μουσεία μετά από μια επίσκεψη με έναν ηλικιωμένο φίλο, για παράδειγμα, ενώ ένα μεγαλύτερο άτομο μπορεί να γνωρίσει μια πιο φρέσκια άποψη του κόσμου. Η συνύπαρξη με ανθρώπους διαφορετικών ηλικιών μας βοηθά να αποκτήσουμε πρόσβαση σε νέα επίπεδα τόσο του κόσμου όσο και του εαυτού μας.

Να και ο ηλικιακός ρατσισμός!

Το 2021, τα Ηνωμένα Έθνη και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εξέδωσαν μια παγκόσμια έκθεση-ορόσημο για τον ηλικιακό ρατσισμό. Πρόκειται για μια έκκληση για ένα πρόβλημα που κοστίζει στην κοινωνία δισεκατομμύρια δολάρια, μειώνει τη διάρκεια ζωής και επιδεινώνει τη σωματική και ψυχική υγεία, αυξάνει την οικονομική ανασφάλεια και γιγαντώνει τις διακρίσεις για όσους ήδη αντιμετωπίζουν τον ανικανότητα, τον σεξισμό και τον ρατσισμό.

Η υποδομή της δυτικής κουλτούρας – με τη θεσμοθέτηση του σχολείου, της καριέρας και της κοινωνικής ζωής – δημιούργησε σιλό γενεών, αυτό που ο Νορβηγός κοινωνιολόγος GO Hagestad αποκαλεί «κάθετα στερημένες» κοινότητες.

Η έρευνα έχει δείξει, επίσης, ότι η εμπιστοσύνη μπορεί να είναι βαθύτερη μεταξύ μη συγγενικών φίλων μεταξύ γενεών. Με διαφορετικές πρωταρχικές κοινωνικές ομάδες, οι άνθρωποι μπορεί να ανησυχούν λιγότερο για την κοινοποίηση των δικών τους μυστικών- έχει φύγει επίσης ο φθόνος και ο ανταγωνισμός που μπορεί να ανθίσει μεταξύ εκείνων που βρίσκονται στα ίδια σκαλοπάτια της ζωής.

*Με στοιχεία από theguardian.com