«Αιώνας της Τουρκίας»: Στρατηγικό όραμα ή εκλογική προπαγάνδα του Ερντογάν;

Σε μια μαζική γιορτή πριν λίγες ημέρες, ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε το όραμα του Κόμματός του Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKParti) για τα επόμενα 100 χρόνια υπό τον τίτλο «Ο αιώνας της Τουρκίας», το οποίο διάφορα κόμματα ερμήνευσαν από διαφορετικές οπτικές γωνίες, γράφει ο ερευνητής Σαΐντ Χατζί, σε ανάλυσή του στο Al Jazeera.

«Η εκατονταετηρίδα του μέλλοντος»

Ο εορτασμός έγινε στην 99η επέτειο από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας (από τον οποίο η φωτογραφία, επάνω, του Francisco Seco/AP), ή τη γνωστή ως «Ημέρα της Δημοκρατίας», κατά την οποία ανακοινώθηκε ότι θα δημιουργηθεί μια ιστοσελίδα με το ίδιο όνομα, η οποία αναφέρεται στον δεύτερο αιώνα ζωής της Τουρκικής Δημοκρατίας.

Δείτε ακόμα – Τουρκία: «Αρχηγέ στείλε τους ασεβείς στην Ελλάδα» – Το μήνυμα στον Ερντογάν και η απάντηση του τούρκου προέδρου

Αυτό ανέφερε ο τούρκος πρόεδρος, προσθέτοντας ότι «αν η πρώτη εκατονταετηρίδα είναι η εκατονταετηρίδα της ανεξαρτησίας, τότε η δεύτερη εκατονταετηρίδα ας είναι η εκατονταετηρίδα του μέλλοντος».

«Τα στοιχεία του νέου αιώνα»

Ο Ερντογάν συνόψισε το όραμα σε 16 στοιχεία που είναι χαρακτηριστικά της εκατονταετηρίδας ή του δεύτερου αιώνα: η βιωσιμότητα, η ηρεμία, η ανάπτυξη, οι αξίες, η δύναμη, η επιτυχία, η ειρήνη, η γνώση, τα δικαιώματα, η αποτελεσματικότητα, η σταθερότητα, η αγάπη, η επικοινωνία, η ψηφιακή τεχνολογία, η παραγωγή και το μέλλον.

Μπορεί να ειπωθεί ότι αυτά τα 16 σημεία αναφέρονταν στις έννοιες της δύναμης της Τουρκίας τον επόμενο αιώνα σε διάφορους τομείς, εσωτερικά και εξωτερικά, εκτός από τα πνευματικά, αξιακά και ηθικά πλαίσια.

Αυτές οι γενικές κατηγορίες μπορούν να ομαδοποιηθούν σε 3 βασικούς άξονες.

Ο πρώτος είναι η ανάγκη της χώρας για ένα πολιτικό σύνταγμα που θα αντικαταστήσει το ισχύον του 1982, το οποίο εξακολουθεί να φέρει την ετικέτα του «στρατιωτικού» (υιοθετήθηκε μετά το πραξικόπημα του 1980), αν και έχει υποστεί 19 τροποποιήσεις από τότε, 10 από αυτές κατά την εποχή της εξουσίας του Ταγίπ Ερντογάν.

Ως εκ τούτου, ο Ερντογάν είπε ότι η προτεραιότητα της χώρας του στην επόμενη εκατονταετηρίδα θα πρέπει να είναι η σύνταξη ενός νέου συντάγματος.

Η «νέα Τουρκία»

Ο δεύτερος είναι ο δρόμος της «νέας Τουρκίας» ή της «ισχυρής Τουρκίας» ως ιδέα που υπάρχει πάντα στον λόγο του ΑΚΡ, ο οποίος συνήθως αντιστοιχεί στην «παλιά Τουρκία» που είναι αδύναμη και αδρανής και απασχολημένη με πολλές κρίσεις εσωτερικά και εξωτερικά. Αυτό το μονοπάτι περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία της υλικής δύναμης, όπως η επιστήμη, η βιομηχανία, η υγεία, εξοπλισμός κ.λπ.

Φωτογραφία Presidential Press Office/via Reuters

Οσο για το τρίτο τμήμα, αποτελεί την ιδέα της ηθικής ανωτερότητας, καθώς ο τούρκος πρόεδρος αναφερόταν συχνά στα ζητήματα των αξιών, της επιτυχίας, της ειρήνης στην Τουρκία και στον κόσμο και της αγάπης για κάθε άτομο του τουρκικού λαού, καθώς και στην ιδέα της νίκης του «έχοντος το δικαίωμα» – και όχι αυτού που έχει την εξουσία – τον επόμενο αιώνα.

Η ανακοίνωση της «Εκατονταετηρίδας της Τουρκίας» έγινε ένα χρόνο πριν την επέτειο της εκατονταετηρίδας από την ίδρυση της Δημοκρατίας, η οποία συμπληρώνεται μετά τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές που είχαν προγραμματιστεί για τον ερχόμενο Ιούνιο, και ως εκ τούτου η σχέση της μ’ αυτές ήταν αυτονόητη.

Ισως δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η ανακοίνωση ήταν μια σιωπηρή και ανεπίσημη έναρξη της εκστρατείας του κόμματος για τις επερχόμενες εκλογές, που ανέκαθεν χαρακτηρίζονταν κρίσιμες και καθοριστικές και ίσως ως σύνθημά τους να επιλέχθηκε ο «Αιώνας της Τουρκίας».

Οι δυνατότητες και οι ευκαιρίες

Ενα από τα σημάδια ότι το θέμα σχετίζεται με τις επερχόμενες εκλογές είναι ότι ο τούρκος πρόεδρος αφιέρωσε μεγάλο μέρος της μακροσκελούς ομιλίας του, στα επιτεύγματα του κόμματός του τα 20 χρόνια που κυβέρνησε τη χώρα.

Εδώ μπαίνει η ιδέα του επόμενου αιώνα, σαν να ήθελε να παρουσιάσει ένα μήνυμα σιγουριάς ότι είναι σίγουρος για τη νίκη στις επερχόμενες εκλογές και ως εκ τούτου του ανατίθεται η υλοποίηση του οράματος του «Αιώνα της Τουρκίας».

Από την άλλη πλευρά, ο πρόεδρος επιθυμούσε να περάσει ένα σιωπηρό μήνυμα ότι το κόμμα του είναι το μόνο που έχει μακροπρόθεσμο όραμα για τη χώρα, σ’ αντίθεση με την αντιπολίτευση, την οποία κατηγορεί ότι είναι επίκαιρη και δεν κοιτάζει πέρα από τη μύτη της.

Κατά ειρωνικό τρόπο, 11 γνωστά πολιτικά κόμματα προσκλήθηκαν στη γιορτή και 3 κόμματα αποκλείστηκαν από την πρόσκληση: Το Κόμμα της Δημοκρατίας των Λαών, το οποίο το κυβερνών κόμμα κατηγορεί ότι είναι το πολιτικό μέτωπο του PKK, που διεξάγει αυτονομιστικό πόλεμο κατά της Τουρκίας, και τα δύο κόμματα που αναδύθηκαν από τον μανδύα του Ερντογάν.

Μια από τις κορυφαίες χώρες

Είναι το «Κόμμα του Μέλλοντος» με αρχηγό τον Αχμέτ Νταβούτογλου και το «Δημοκρατία και Πρόοδος» με επικεφαλής τον Αλί Μπαμπατζάν, αν και το όραμα μιλάει για αγάπη, συμπερίληψη, απόσταση από πόλωση, ένταση και επικοινωνία με όλους ανεξαρτήτως εξαρτήσεων.

Και ενώ ορισμένα κόμματα της αντιπολίτευσης επέκριναν τη δήλωση και είπαν ότι ήταν μια συλλογή κούφιων συνθημάτων χωρίς πρακτικό αποτέλεσμα και ότι στόχος της ήταν ν’ αποσπάσει την προσοχή από τα πραγματικά προβλήματα της χώρας, τα ΜΜΕ κοντά στο κυβερνών κόμμα εστίασαν στην ιδέα ότι ο επόμενος αιώνας είναι «ο αιώνας της Τουρκίας» και κατά τη διάρκειά του θα αναδειχθεί σε μια από τις κορυφαίες χώρες.

Κορυφαίες σε παγκόσμιο επίπεδο, ειδικά από τη στιγμή που ο Ερντογάν είπε ότι ένας από τους στόχους της Τουρκίας τα επόμενα 100 χρόνια είναι να βρίσκεται μεταξύ των δέκα κορυφαίων χωρών στον κόσμο πολιτικά, οικονομικά, επιστημονικά και σε διάφορους τομείς.

Τα οράματα με τα οποία «ταΐζει» ο Ερντογάν τον λαό

Αυτό που τείνουμε να πιστεύουμε είναι ότι αυτό που ανακοινώθηκε είναι ένα όραμα πιο κοντά σε μια γενική πορεία με υψηλή οροφή, και όχι ένα ξεκάθαρο σχέδιο με συγκεκριμένους στόχους που μπορούν να μετρηθούν και να αξιολογηθούν, ακόμα κι αν ο Ερντογάν είχε την ιδέα της συμμετοχής στο «Club of Ten» του κόσμου.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το AKP συνήθως τείνει προς τον συμβολισμό και είχε προηγουμένως ορίσει το όραμα του έτους 2023 που σχετίζεται με την εκατονταετηρίδα της Δημοκρατίας, το όραμα του έτους 2053 που σχετίζεται με την επέτειο της άλωσης της Κωνσταντινούπολης και το όραμα του έτους 2071 που συνδέεται με την επέτειο της Μάχης του Ματζικέρτ, κατά την οποία οι Σελτζούκοι Τούρκοι έφτασαν στην Ανατολία.

Υποστηρικτές του Ερντογάν έξω από την έδρα του κυβερνώντος κόμματος στην Αγκυρα (φωτογραφία Umit Bektas/Reuters)

Σε ό,τι αφορά συγκεκριμένα το Οραμα 2023, του οποίου η ημερομηνία είναι πολύ κοντά, διαπιστώνουμε ότι η Τουρκία δεν έχει φτάσει στις τάξεις των δέκα κορυφαίων οικονομιών στον κόσμο, αλλά η κατάταξή της μπορεί να έχει υποχωρήσει τα τελευταία χρόνια, αν και έχει προχωρήσει σε πολλούς άλλους τομείς.

Αλλη η πραγματικότητα…

Επομένως, αυτό που σημαίνει «ο αιώνας της Τουρκίας» είναι ότι η Τουρκική Δημοκρατία θα πρέπει να εργαστεί τα επόμενα 100 χρόνια σε διάφορους τομείς για ν’ αναπτυχθεί, να ανυψώσει το καθεστώς της και να μεγεθύνει τους ρόλους που διαδραματίζει στην περιοχή και στον κόσμο.

Δεν σημαίνει ότι η Τουρκία θα κυριαρχήσει τον επόμενο αιώνα, όπως μπορεί να υποδηλώνει ο όρος.

Οταν το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών λέει ότι φέτος είναι το «έτος της Αφρικής», για παράδειγμα, αυτό σημαίνει ότι θα είναι μια χρονιά ενδιαφέροντος για την καφετιά ήπειρο και θα επικεντρωθεί στην ανάπτυξη των σχέσεων μαζί της, όπως συνέβη και στο παρελθόν.

Αυτή η σύγχυση έχει προκύψει σχετικά με το Οραμα του 2023 και έχουν διαδοθεί παρερμηνείες που λένε ότι η Τουρκία θα γίνει μια από τις παγκόσμιες υπερδυνάμεις το 2023, αν και δεν διαθέτει πολλά από τα στοιχεία των μεγάλων δυνάμεων.

Η Τουρκία δεν έχει, επί του παρόντος και για το άμεσο μέλλον, μια γιγάντια οικονομία, ούτε πυρηνικά όπλα, ούτε την ικανότητα να επηρεάζει τις εξωτερικές πολιτικές άλλων χωρών, ούτε σημαντική επιρροή στους διεθνείς θεσμούς, πρωτίστως το δικαίωμα βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας, και άλλοι παράμετροι που χρησιμοποιούνται στις ταξινομήσεις των μεγάλων κρατών για τους θεωρητικούς των διεθνών σχέσεων.

Ενα απλό προεκλογικό σύνθημα…

Δεν είναι εύκολο να εξακριβωθεί η έκβαση των επόμενων 100 ετών, καθώς είναι μια πολύ μεγάλη χρονική περίοδος που φέρει πολλές ριζικές αλλαγές, όπως συνέβη τους τελευταίους αιώνες, ειδικά αφού τα τελευταία χρόνια έχουν σημειωθεί σημαντικές εξελίξεις με δυνητικά τεράστιες επιπτώσεις στο επίπεδο του διεθνούς συστήματος, όπως η πανδημία του κοροναϊού και ο πόλεμος Ρωσίας – Ουκρανίας.

Ωστόσο, τα τρέχοντα δεδομένα λένε ότι αυτό που ανακοίνωσε ο πρόεδρος Ερντογάν προσιδιάζει σ’ ένα εκλογικό σύνθημα για τον ίδιο και το κόμμα του στις επερχόμενες σημαντικές εκλογές που θα τον ωφελήσουν στην κωδικοποίηση και την κινητοποίηση αφενός, και ένα όραμα για την πορεία της χώρας του για τις επόμενες δεκαετίες από την άλλη.

Ο Ερντογάν στη… σκιά του Ατατούρκ (φωτογραφία Reuters)

Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι η Τουρκία θα γίνει απαραίτητα μια από τις δέκα χώρες στον κόσμο στρατιωτικά, οικονομικά, πολιτικά πλαίσια κ.λπ.

Κυβέρνησε περισσότερο από τον Ατατούρκ…

Η αναφορά του Ερντογάν στον αιώνα της Τουρκίας θυμίζει τον όρο «Δεύτερη Δημοκρατία» που οι υποστηρικτές του ήθελαν να επαναλάβουν τα προηγούμενα χρόνια, αν και η αναφορά σ’ αυτόν πρόσφατα μειώθηκε σημαντικά και μάλιστα σχεδόν εξαφανίστηκε.

Είναι ένας όρος που αναφέρεται στην ιδέα ότι ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ ίδρυσε τη δημοκρατία το 1923 σε ορισμένα θεμέλια, και ο Ερντογάν – που ήταν ο μόνος πολιτικός που κυβέρνησε περισσότερο από αυτόν – θα ιδρύσει τη δεύτερη δημοκρατία ξεκινώντας από το 100ο έτος της ζωής της, στη βάση ορισμένων διαφορετικών θεμελίων, αρχών και αφετηριών που σχετίζονται περισσότερο με θέματα ταυτότητας, ιδεών και προσανατολισμούς.

Πηγή: aljazeera.net, echedoros-a.gr