Κίνα: Τιεν Αν Μεν 2.0;

Από το Πεκίνο και τη Σαγκάη, έως τη Γουχάν και τη Σιντζιάνγκ, αλλά και πολλές πανεπιστημιουπόλεις, οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στην Κίνα σηματοδοτούν μια ιστορική στιγμή στην ανερχόμενη ηγεμονική δύναμη εξ Ασίας.

Πρωτοφανείς στην ηπειρωτική Κίνα από τότε που ο Σι Τζινπίνγκ ανέλαβε την εξουσία προ δεκαετίας, έχουν ως θρυαλλίδα μια φονική πυρκαγιά σε διαμέρισμα στο Ουρούμκι, πρωτεύουσα της βορειοδυτικής επαρχίας Σιντζιάνγκ και αυτόνομης περιοχή των μειονοτικών τουρκογενών Ουιγούρων, εν μέσω αυστηρού lockdown λόγω της επανακάμψασας COVID-19.

• Διαβάστε επίσης: Κίνα: Μια πυρκαγιά απειλεί να «κάψει» το καθεστώς Σι Τζινπίνγκ

Έπειτα πάντως από σχεδόν τρία χρόνια σκληροπυρηνικής πολιτικής «μηδενικών κρουσμάτων» του Πεκίνου,  αλλά και πολυετείς περιορισμούς ατομικών δικαιωμάτων, η τραγωδία αυτή ήταν περισσότερο η αφορμή, παρά η αιτία των διαμαρτυριών, που εξαπλώθηκαν στην αχανή χώρα σε μια εσωτερικά και γεωπολιτικά κρίσιμη συγκυρία.

• Διαβάστε επίσης: Ταϊβάν: Η πρόεδρος Τσάι παραιτήθηκε από την ηγεσία του κόμματός της, μετά την ήττα στις τοπικές εκλογές

Στα κυρίαρχα συνθήματα όπως «Όχι τεστ COVID, πεινάμε!», «χρειάζονται ανθρώπινα δικαιώματα», «δεν θέλουμε δικτατορία, θέλουμε δημοκρατία» και «Σι Τζινπίνγκ παραιτήσου», το Πεκίνο έχει απαντήσει μέχρι στιγμής με καταστολή, συλλήψεις, αστυνομοκρατία και οδοφράγματα στους χώρους των διαδηλώσεων, αφήνοντας υπόνοιες για «ξένο δάκτυλο» και διακηρύττοντας ότι τα περιοριστικά μέτρα θα συνεχιστούν, ελέω κοροναϊού…

Πολλοί συγκρίνουν τα τεκταινόμενα με την εξέγερση της Τιεν Αν Μεν, πριν από 33 χρόνια, που είχε επίσης οικονομικά και πολιτικά αιτήματα και τελικά πνίγηκε από το κινεζικό καθεστώς στο αίμα.

Όπως και τότε, έτσι και τώρα, φοιτητές αλλά και εργάτες -εν προκειμένω στα εργοστάσια της Foxconn, προμηθευτή της Apple- είναι στην πρώτη γραμμή.

Αυτή τη φορά στην «εξίσωση» υπάρχει ωστόσο και το Διαδίκτυο, που διευκολύνει τον συντονισμό των διαδηλωτών και τη διάδοσή του μηνύματός τους, παρά την λογοκρισία.

Εξαιτίας αυτής πάντως παραμένει δύσκολο να μετρηθεί το πραγματικό εύρος των αντικυβερνητικών κινητοποιήσεων.

Σε κάθε περίπτωση θα μπορούσαν να εξελιχθούν στην πιο κρίσιμη δοκιμασία για τον πρόεδρο Σι, κόντρα στην πρόσφατη εξασφάλιση από μέρους του μιας ιστορικής τρίτης θητείας στην εξουσία.

Protests against strict Covid measures in China have spread to the biggest cities with protests late into Sunday evening

Follow latest ⬇️

— BBC News (World) (@BBCWorld) November 28, 2022

Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα

Πολλά θα κριθούν εφεξής από τις επιλογές της κινεζικής ηγεσίας και από την αποφασιστικότητα των διαδηλωτών, σε μια χώρα όπου η αντίθεση στο αυταρχικό καθεστώς επισύρει βαριές ποινές.

«Είμαι εδώ γιατί αγαπώ τη χώρα μου, αλλά δεν αγαπώ την κυβέρνησή μου», είπε στο πρακτορείο Reuters ένας από τους διαδηλωτές. «Θέλω να μπορώ να βγαίνω ελεύθερα, αλλά δεν μπορώ. Η πολιτική για τον COVID-19 είναι ένα παιχνίδι», υποστήριξε. «Δεν βασίζεται στην επιστήμη ή στην πραγματικότητα».

Ο κόσμος στην Κίνα είναι πράγματι θυμωμένος με την πολιτική του προέδρου Σι Τζινπίνγκ. Δεν έχει να κάνει μόνο με την μαζικές δοκιμές για την COVID-19, τις καραντίνες και τα σκληρά lockdown.

Πρόκειται πρακτικά για ένα κράμα φόβου και πολιτικής ανυπακοής εν μέσω επαπειλούμενης οικονομικής κρίσης και νέας έξαρσης της πανδημίας του κοροναϊού, με τα νέα κρούσματα να φτάνουν τα 40.000 την περασμένη Κυριακή.

Πολλοί ηλικιωμένοι δεν έχουν εμβολιαστεί. Μεγάλο μέρος των κατοίκων στην πολυπληθέστερη χώρα του πλανήτη δεν έχει εκτεθεί στον κοροναϊό χάρη στις διαδοχικές καραντίνες, που έχουν οδηγήσει πολίτες και επιχειρήσεις σε οικονομική -και όχι μόνο- «ασφυξία».

Παράλληλα, ο κίνδυνος υψηλών ποσοστών θνητότητας και πιέσεων στα προβληματικά δημόσια συστήματα υγειονομικής περίθαλψης στις φτωχότερες περιοχές της Κίνας καθιστούν δύσκολο για την κυβέρνηση να υπαναχωρήσει από την έως τώρα άτεγκτη πολιτική της.

Κάτι τέτοιο άλλωστε στην παρούσα συγκυρία  θα εκληφθεί ως παραδοχή αποτυχίας των επιλογών του προέδρου Σι.

Από την άλλη ωστόσο η προσώρας (;) διάψευση των προσδοκιών για χαλάρωση της πολιτικής «μηδενικών κρουσμάτων» του Πεκίνου αποθαρρύνει έτι περαιτέρω τους επενδυτές.

Chinese students calling for democracy, rule of law, freedom of expression… https://t.co/YeaswRsAdK

— Anne Applebaum (@anneapplebaum) November 27, 2022

Φαύλος κύκλος

Οι κινεζικές αρχές δείχνουν «ελάχιστα σημάδια υποχώρησης στην προσέγγιση μηδενικού Covid» καθώς «οι αριθμοί των κρουσμάτων αυξάνονται», γράφει η South China Morning Post.

Όσο μεγαλύτερο γίνεται εν τω μεταξύ το κύμα δυσαρέσκειας, τόσο θεωρείται πιο πιθανό οι σκληροπυρηνικοί κύκλοι στο Πεκίνο να επιχειρηματολογούν υπέρ μιας βίαιης καταστολής των διαφωνούντων και επιστροφή στην άκαμπτη καραντίνα.

Ταυτόχρονα ωστόσο το οικονομικό τίμημα της πολιτικής «μηδενικών κρουσμάτων COVID-19» ολοένα και αυξάνεται.

«Σχεδόν το ένα πέμπτο του πληθυσμού της γης, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ζει μέσα σε μια γιγάντια φούσκα», ενόσω «τα προς το ζην του καταστρέφονται», έγραφε προ μηνός κιόλας ο ανταποκριτής του BBC στο Πεκίνο, Στίβεν Μακντόνελ.

Προς επίρρωση, η ανεργία των νέων είναι επισήμως στο 18,7%. Οι εξαγωγές μειώνονται. Η κινεζική αγορά ακινήτων είναι υπό κατάρρευση. Οι εγχώριες καταναλωτικές δαπάνες είναι συγκρατημένες.

Το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα προειδοποιούν ότι οι αυστηροί υγειονομικοί περιορισμοί καθιστούν απλησίαστο τον αναπτυξιακό στόχο της Κίνας για το 2022. Στην καλύτερη των περιπτώσεων, προβλέπουν ένα 3,2% του ΑΕΠ για φέτος.

Αυτοπαγιδευμένο πλέον στις επιλογές του, το Πεκίνο καλείται εκ των πραγμάτων να κάνει δύσκολες επιλογές. Κι όσο περνά ο καιρός, αυτές πολλαπλασιάζονται…

Crowd of at least 100 making its way to Tiananmen Square in Beijing on Sunday night, chanting, “We want universal values,” “We want freedom, equality, democracy, rule of law,” “We don’t want dictatorship,” “We don’t want personality cult.” pic.twitter.com/JSW7OHMIAG

— Simina Mistreanu (@SiminaMistreanu) November 27, 2022

Επανάσταση, υποχώρηση ή καταστολή;

«Οι κυβερνήσεις σε όλη την Ασία έχουν καταργήσει ορισμένα από τα πιο αυστηρά περιοριστικά μέτρα στον κόσμο», επισημαίνει στο Foreign Affairs o Γιαντσόνγκ Χουάνγκ, ανώτερος συνεργάτης του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της Ουάσιγκτον καθηγητής στη Σχολή Διπλωματίας και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Seton Hall στο Νιου Τζέρσεϊ.

Κινέζοι αξιωματούχοι «έχουν λόγους να φοβούνται» ότι την άρση των περιορισμών θα μπορούσε να ακολουθηθεί αύξηση των κρουσμάτων που «θα κατακλύσουν γρήγορα το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης της χώρας», αναφέρει, «επιφέροντας μεγάλο αριθμό θανάτων και συνακόλουθα κοινωνική αστάθεια».

Στο φόντο όλων αυτων, υπάρχει μια προσωπική πολιτική διάσταση για τον πρόεδρο της Κίνας.

Η «νίκη» της πολιτικής περί «μηδενικής COVID-19» «διεκδικήθηκε» όχι μόνο από το ΚΚΚ «αλλά ειδικότερα από τον Σι Τζινπίνγκ», επισημαίνει το αμερικανικό περιοδικό The Atlantic.

Ως εκ τούτου, αν το Πεκίνο χαλάρωνε άμεσα τα περιοριστικά μέτρα, ο Σι θα φάνταζε «ως άλλος ένας αποτυχημένος πολιτικός, ένας απλός θνητός κι όχι ο υπερήρωας που μάχεται τον κοροναϊό όπως σκιαγραφείται».

Όμως «η COVID-19 είναι εδώ για να μείνει και η πολιτική του Πεκίνου πρέπει να αντικατοπτρίζει αυτή την πραγματικότητα», έγραφε σε προ ημερών επιστολή του στους Financial Times o αναλυτής Νικ Ομπολένσκι, καθηγητής στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Διοικητικής Ανάπτυξης.

«Ο χρόνος θα δείξει πόσο θα εξελιχθεί η πολιτική στην Κίνα, αλλά αναγκαστικά θα αλλάξει», παρατηρεί.

Προς το παρόν παραμένει άγνωστο πόσοι διαδηλωτές έχουν συλληφθεί. Αναπάντητο είναι και το ερώτημα είναι εάν οι   διαδηλώσεις θα κατασταλούν ή θα επεκταθούν. Στην παρούσα φάση, το «μπαλάκι» βρίσκεται στο «τερέν» της κυβέρνησης του Πεκίνου.

Η Λαϊκή Ημερησία -επίσημη εφημερίδα του ΚΚΚ- ζήτησε να τηρηθούν οι πολιτικές του Σι. Σε άρθρο της πάντως προειδοποιεί για την κόπωση των πολιτών από την πολιτική των «μηδενικών κρουσμάτων».

Οι άνθρωποι, ανέφερε, έχουν φτάσει σε «σημείο ζέσεως» καθώς -ως έχουν τα πράγματα- δεν διαφαίνεται διέξοδος στη χώρα που φιλοδοξεί να γίνει η νέα ηγεμονική δύναμη του πλανήτη.