Μοσχαράκια

Στον Βασίλη Δρογκάρη

Κανονικά η επιφυλλίδα θα μπορούσε να έχει τίτλο «Τα εν οίκω, εν δήμω», όμως η λέξη «Μοσχαράκια», αν πληροφορηθεί κανείς το περιστατικό που την υπαγόρευσε, είναι πολύ πιο συγκινητική. Το έχει αφηγηθεί καταπληκτικά σε ένα κείμενο μερικών σελίδων ο πρώτος πρόεδρος της Δημοκρατίας, εξαίρετος ποιητής και δοκιμιογράφος, αλλά και σπουδαίος νομικός, Μιχ. Δ. Στασινόπουλος. (Είχε χρηματίσει πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας και καθηγητής του Διοικητικού Δικαίου τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 στο Πάντειο Πανεπιστήμιο – τότε λεγόταν Πάντειος Ανωτάτη Σχολή Πολιτικών Επιστημών. Χάρη σε ένα περιστατικό που είχε αφηγηθεί στον Μένη Κουμανταρέα, έγραψε ο τελευταίος το μυθιστόρημά του «Ο ωραίος λοχαγός».) Το περιστατικό που εξιστορεί ο Στασινόπουλος έχει να κάνει με την ιδιότητά του ως καθηγητή στην Πάντειο και αναφέρεται σε έναν φοιτητή του από την Καρδίτσα – στις αρχές της δεκαετίας του ’60 – που, έχοντας κάνει λάθος στις ημερομηνίες, ήρθε την επομένη των εξετάσεων στην Αθήνα και, εκ των πραγμάτων, ήταν αδύνατον να συμμετάσχει σε αυτές.

Στην απόγνωσή του ζήτησε να δει τον καθηγητή του και ο Στασινόπουλος άκουσε τον φοιτητή του να του λέει: «Κύριε καθηγητά, για να έρθω στην Αθήνα, ο πατέρας μου αναγκάστηκε να πουλήσει το τελευταίο μας μοσχαράκι. Μου έδωσε τα χρήματα που είναι ίσα ίσα για να μείνω δυο μέρες και να επιστρέψω στο χωριό. Πώς να πω στον πατέρα μου ότι πήγαν χαμένα τα λεφτά που πήρε πουλώντας το μοσχαράκι μας;». Η συνέχεια ήταν αυτή που δεν θα μπορούσε να τη φανταστεί κανείς, ούτε ο ίδιος ο φοιτητής. Μέσα σε μια αίθουσα διδασκαλίας, μόνος του, έχοντάς του δώσει ο Στασινόπουλος χαρτί και μολύβι, ο φοιτητής συμμετείχε στις εξετάσεις με τον ίδιο τον καθηγητή να κάνει χρέη επιτηρητή. Και ολοκληρώνει ο Στασινόπουλος το έξοχο κείμενό του λέγοντας πως καμιά αίσθηση παρανομίας δεν θα ήταν δυνατόν να τον βαρύνει αφού από το βάθος της αίθουσας ένα μοσχαράκι τον κοίταζε κουνώντας συναινετικά και συνωμοτικά το κεφάλι του.

Αλλά επειδή το «μοσχαράκι» του Στασινόπουλου δεν είναι το μοναδικό που υπήρξε και ο λογοτεχνικός και καλλιτεχνικός κόσμος κοσμείται με πολλά «μοσχαράκια», αξίζει τον κόπο, έστω και εν τάχει, να μνημονεύσουμε κάποια από αυτά. Οπως τη Μαρίκα Κοτοπούλη, όταν το μοναδικό νεφρό που είχε απομείνει στον Αγγελο Τερζάκη, έπειτα από μια επέμβαση που του είχε γίνει, προσεβλήθη από φυματίωση. Πήρε λοιπόν η μεγάλη πρωταγωνίστρια στο τηλέφωνο τον υπουργό Υγείας της εποχής και του είπε: «Δεν ξέρω τι θα κάνεις, να κόψεις τον λαιμό σου και να βρεις την ποσότητα της στρεπτομυκίνης που χρειάζεται (σημ. ένα δυσεύρετο φάρμακο) για να θεραπευτεί ο Τερζάκης».

Ή την ποιήτρια Λιλή Ιακωβίδη, για ένα λιγότερο βέβαια δραματικό πρόβλημα όπως ήταν το να βρει δουλειά ο ποιητής Γιώργος Κοτζιούλας που είχε έρθει από την Πλατανούσα της Ηπείρου στην Αθήνα και πένονταν. Πήγε και βρήκε η δημιουργός της «Ανυδρης γης» τον τότε πανίσχυρο δήμαρχο της Αθήνας Κώστα Κοτζιά και του είπε: «Μη μου πεις πως ένας τόσο δα Κοτζιάς δεν μπορεί να βοηθήσει έναν τόσο δα Κοτζιούλα». Και ο τρυφερός ποιητής του «Ενας φοιτητής βλέπει Σαρλώ» προσελήφθη ως διορθωτής στην εφημερίδα «Βραδυνή». Για να κλείσει, χωρίς να ολοκληρώνεται, ο τίτλος με τα «Μοσχαράκια» με τον αλησμόνητο ζωγράφο Ορέστη Κανέλλη που αγόραζε για λογαριασμό του για να τον βοηθήσει οικονομικά, ενώ ήταν στο ξεκίνημά του, έργα του Σωτήρη Σόρογκα, λέγοντάς του πως είναι παραγγελίες τρίτων.