Ο Τρανός Χορός στη Βλάστη και το Πανηγύρι στο Συρράκο στον Κατάλογο της UNESCO

«Ο εορτασμός του Δεκαπενταύγουστου σε δύο ορεινές κοινότητες της Βορείου Ελλάδας: ο Τρανός Χορός στη Βλάστη και το Πανηγύρι στο Συρράκο» κατεγράφησαν ως στοιχείο στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας.

Την εγγραφή ενέκρινε η Διακυβερνητική Επιτροπή της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003) στη 17η ετήσια συνεδρίασή της, που πραγματοποιείται στο Ραμπάτ του Μαρόκου.

Με την ανακοίνωση της απόφασης του διεθνούς Οργανισμού, η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη δήλωσε. «Οι παραδοσιακές γιορτές, όπως τα Πανηγύρια, αποτελούν τελετουργικές πολιτισμικές εκφράσεις, στοιχεία συνεκτικού δεσμού των κοινοτήτων. Στις ορεινές κοινότητες της Βλάστης και του Συρράκου, οι χοροί είναι δρώμενα που εκφράζουν τη συμβολική ανασυγκρότηση δύο ορεινών κοινοτήτων. Ακόμη και σήμερα που είναι πληθυσμιακά αποδυναμωμένες, παίζουν εξίσου καταλυτικό ρόλο στην ετήσια ανανέωση των δεσμών τους. Τόσο στη Βλάστη όσο και στο Συρράκο, τα πανηγύρια του Δεκαπενταύγουστου συμβολίζουν αφενός την εορταστική επιβεβαίωση των ισχυρών δεσμών που συνδέουν την κοινότητα με τον ορεινό τόπο καταγωγής. Και αφετέρου την ανανέωση των ακατάλυτων σχέσεων που συνέχουν τους ανθρώπους και τις οικογένειες μεταξύ τους. Η ενεργός συμμετοχή στον Τρανό Χορό και στο πανηγύρι του Συρράκου είναι ο τρόπος με τον οποίο οι νεότερες γενιές μυούνται στη συλλογική ταυτότητα και την πολιτισμική μνήμη των κοινοτήτων καταγωγής τους.

»Η αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού προετοίμασε έναν φάκελο με τεκμηριωτικό υλικό, που απέσπασε έπαινο για την αρτιότητά του, καθώς αναδεικνύει τον ρόλο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και της ταυτότητας των μικρών ορεινών κοινοτήτων που αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις της μετανάστευσης και της αστικοποίησης.  Είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι η εγγραφή του στοιχείου στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας θα προωθήσει τον διάλογο για τη βιωσιμότητα των ορεινών κοινοτήτων με τρόπο που δεν περιορίζεται στην οικονομία και στην προστασία της φύσης, αλλά περιλαμβάνει την κοινωνική συνοχή, την περηφάνια για τον τόπο και την ενδυνάμωση της συλλογικής μνήμης. Σε όλες και σε όλους αξίζουν συγχαρητήρια».

Στον Τρανό Χορό, στη Βλάστη Κοζάνης, χορευτές όλων των ηλικιών πιασμένοι χέρι -χέρι σχηματίζουν έναν μεγάλο κύκλο, τραγουδώντας και χορεύοντας με αργό και επιβλητικό ρυθμό, χωρίς τη συνοδεία οργάνων. Στο πανηγύρι του Συρράκου Ιωαννίνων, η κομπανία μουσικών και τραγουδιστών που γνωρίζει «το ήθος και το ύφος» του γλεντιού διατηρεί το χορό ως ένα από τα σημαντικότερα γνωρίσματα του πανηγυριού. Ιστορικά ο εορτασμός του Δεκαπενταύγουστου, τόσο στη Βλάστη όσο και στο Συρράκο, συνέπιπτε με την περίοδο κατά την οποία οι μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι με τα κοπάδια τους βρίσκονταν στην ορεινή κοινότητα καταγωγής τους, μετά από το ξεχειμώνιασμα στα πεδινά βοσκοτόπια.

Εννιά στοιχεία στον Κατάλογο

«Ο εορτασμός του Δεκαπενταύγουστου σε δύο ορεινές κοινότητες της Βορείου Ελλάδας: ο Τρανός Χορός στη Βλάστη και το Πανηγύρι στο Συρράκο» είναι το ένατο στοιχείο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς που εγγράφει η Ελλάδα στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας (UNESCO, 2003). Έχουν προηγηθεί το 2013 η Μεσογειακή Διατροφή (από κοινού με την Ιταλία, την Ισπανία, το Μαρόκο, την Πορτογαλία, την Κύπρο και την Κροατία), το 2014 η Τεχνογνωσία της Παραδοσιακής Μαστιχοκαλλιέργειας στη Χίο, το 2015 η Τηνιακή Μαρμαροτεχνία, το 2016 το εθιμικό δρώμενο των Μωμόερων σε οκτώ χωριά της Κοζάνης, το 2017 το Ρεμπέτικο, το 2018 η Τέχνη της Ξερολιθιάς (από κοινού με τη Γαλλία, την Ελβετία, την Ισπανία, την Ιταλία, την Κροατία, την Κύπρο και τη Σλοβενία), το 2019 η Βυζαντινή Ψαλτική (από κοινού με την Κύπρο) καθώς και η Μετακινούμενη Κτηνοτροφία στη Μεσόγειο και τις Άλπεις (από κοινού με την Ιταλία και την Αυστρία). Το 2020 ο  Κατάλογος Καλών Πρακτικών Διαφύλαξης της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς εμπλουτίστηκε με την πρώτη ελληνική εγγραφή με το πρόγραμμα «Το Πολυφωνικό Καραβάνι, Ερευνώντας, Διαφυλάσσοντας και Αναδεικνύοντας το Πολυφωνικό Τραγούδι της Ηπείρου».