Μονοκομματικές ή κυβερνήσεις συνεργασίας;

Ο κ. Μητσοτάκης είχε μια καλή (λόγω και των καλών ερωτήσεων) συζήτηση με τον καθηγητή Σύγχρονων Ελληνικών Σπουδών και διευθυντή του Ελληνικού Παρατηρητηρίου του London School of Economics, Kevin Featherstone (με αφορμή την επέτειο 25 χρόνων από την ίδρυση του Ελληνικού Παρατηρητηρίου του LSE). Εκεί σε σχετική ερώτηση για τις μετεκλογικές συμμαχίες του, αφού πρώτα κατηγορηματικά ο Πρωθυπουργός απέκλεισε κάθε συνεργασία με την Ακροδεξιά, υποστήριξε πως «οι πρώτες εκλογές θα γίνουν με το σύστημα της απλής αναλογικής, καθιστώντας πολύ δύσκολο τον σχηματισμό κυβέρνησης. Στις δεύτερες εκλογές, θα πρέπει να φτάσουμε στο 37%-38% για να σχηματίσουμε αυτοδύναμη κυβέρνηση» και συνέχισε εκφράζοντας την πίστη του πως η χώρα είναι καλύτερο να διοικείται από μια μονοκομματική κυβέρνηση. Ως επιχείρημα προς επίρρωση της άποψής του ανέφερε τον χρόνο που χάνουν οι άλλοι ευρωπαίοι συνάδελφοί του που «εμπλέκονται σε πολύ μεγάλες, πολύ παρατεταμένες συζητήσεις με τους εταίρους τους σε κυβερνήσεις συνεργασίας».

Ημουν για πολλά χρόνια υποστηρικτής των μονοκομματικών κυβερνήσεων και της ενισχυμένης αναλογικής λόγω της πεποίθησής μου πως τα ελληνικά κόμματα δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν σε συνθήκες συνεργασίας. Είχα κάνει λάθος. Αυτή δεν ήταν μια «εκσυγχρονιστική» και φιλοευρωπαϊκή θέση. Η ευρωπαϊκή Δύση όχι μόνο κυβερνάται από κυβερνήσεις συνεργασίας όλων με όλους (πλην Ακροδεξιάς μέχρι πρόσφατα) αλλά και κυβερνάτο και σχετικά καλά. Ας εστιάσουμε σ’ αυτό που είπε ο κ. Μητσοτάκης. Με ένα 37%-38% σχηματίζεται αυτοδύναμη κυβέρνηση. Μα τότε δεν είναι σχήμα οξύμωρο να επικαλείται κανείς το δικαίωμα του κυβερνάν από την πλειοψηφία, όταν αυτή δεν υπερβαίνει το 38%; Καθαρή μειοψηφία δηλαδή. Και ας κάνουμε ένα βήμα παραπέρα.

Οι περισσότεροι εκθειάζουν τα αμερικανικά check and balances. Και καλά κάνουν. Ποια όμως είναι αυτά στην Ελληνική Δημοκρατία όταν η εκτελεστική εξουσία αποφασίζει να ελέγξει τη Δικαιοσύνη, τους πολιτικούς φίλους και αντιπάλους και τις Ανεξάρτητες Αρχές; Τι μπορεί να βάλει φρένο σε μια αποφασισμένη για κυριαρχία εκτελεστική εξουσία, όταν αυτή αποφασίσει να ελέγξει είτε από τα αριστερά είτε από τα δεξιά «τους αρμούς της εξουσίας»; Μόνο το Κοινοβούλιο. Αν σ’ αυτό όμως την πλειοψηφία την έχει μόνο ένα κόμμα πού πάνε αυτοί οι ελεγκτικοί και εξισορροπητικοί μηχανισμοί;

Οι κυβερνήσεις συνεργασίας σίγουρα δεν είναι εύκολο πράγμα. Είναι όμως το ευρωπαϊκό check and balances. Διαφορετικά δεν θα ήταν τόσο πολύ διαδεδομένες στις περισσότερες χώρες της ΕΕ. Και φυσικά για να υπάρχουν κυβερνήσεις συνεργασίας, προϋπόθεσή τους είναι και η ύπαρξη συστημάτων απλής αναλογικής. Ακούω την αντίρρηση.

Καλά αυτά αλλά ισχύουν στην Ελλάδα; Δεν θα ίσχυαν, αν αποφασίζαμε πως η Ελλάδα βρίσκεται εκτός ευρωπαϊκού πολιτικού πολιτισμού. Το αποφασίσαμε κάτι τέτοιο; Θέλω να πιστεύω πως τ’ αντίθετο αποφασίσαμε. Κατά συνέπεια το επιχείρημα πως οι πολιτικές της δυνάμεις δεν μπορούν να συνεργαστούν, θα έπρεπε να είναι επιχείρημα των ακραίων και όχι των «κεντρώων». Καιρός να δούμε τις κυβερνήσεις συνεργασίας και την απλή αναλογική ως το δικό μας check and balances, ως τα δικά μας αντίβαρα στην εκτελεστική εξουσία.

Ο Γιώργος Σιακαντάρης είναι διδάκτωρ Κοινωνιολογίας, συγγραφέας