Καταβάλλεται το «τέρας του πληθωρισμού» λίγο πριν από τις γιορτές των Χριστουγέννων; «Πολύ καλό για να είναι αληθινό» θα έλεγαν οι Βρετανοί, αν δεν είχαν φύγει από την Ευρώπη. Και όμως, τα στοιχεία που ανακοίνωσε την περασμένη Τετάρτη η Eurostat έδειξαν μια ανέλπιστα μεγάλη υποχώρηση του δείκτη τιμών καταναλωτή στη ζώνη του ευρώ στο 10% το Νοέμβριο σε ετήσια βάση, από 10,6% που ήταν τον Οκτώβριο. Εντάξει, ο Νοέμβριος διαθέτει Μαυροπαρασκευές και Κυβερνοδευτέρες. Αλλά και το 2021 είχε Νοέμβριο. Και από τον Ιούνιο της περυσινής χρονιάς, που ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη ήταν 1,9% και έκτοτε σκαρφάλωνε διαρκώς, μεσολάβησαν αρκετοί μήνες εκπτώσεων και εμπορικών προσφορών.
Επί 17 συναπτούς μήνες οι τιμές λιανικής ανέβαιναν την ανηφόρα στις 19 χώρες που μοιράζονται το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα. Αλλά παντού στον κόσμο σκαρφάλωνε ο πληθωρισμός. Για τους γνωστούς λόγους του μεταπανδημικού μπάχαλου στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα και στη συνέχεια του πολέμου στην Ουκρανία και της ενεργειακής κρίσης που ακολούθησε. Σε ό,τι αφορά την Ευρωζώνη, ο δείκτης τιμών καταναλωτή ξεπέρασε το 5% τον Ιανουάριο του 2022. Το Φεβρουάριο που εισέβαλε η Ρωσία στην Ουκρανία εκτινάχθηκε στο 5,9% και το Μάρτιο στο 7,4%. Στη συνέχεια συγκρατήθηκε κάπως ο ρυθμός, για να επιταχυνθεί και πάλι μετά τις καλοκαιρινές διακοπές και να ξεπεράσει το 10% το φθινόπωρο.
Η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού το Νοέμβριο οφείλεται κατά κύριο λόγο στην κάθετη πτώση των τιμών ενέργειας που, σε ετήσια βάση, τον προηγούμενο μήνα εμφάνιζαν αύξηση 34,9%, ενώ τον Οκτώβριο το ποσοστό ήταν 41,5%. Παρά ταύτα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, η ακρίβεια στην αγορά επιδεινώθηκε. Οι τιμές των τροφίμων, του αλκοόλ και του καπνού συνέχισαν να αυξάνονται φθάνοντας στο 13,6% το Νοέμβριο σε ετήσια βάση, από 13,1% που ήταν τον Οκτώβριο. Ο ρυθμός αύξησης των τιμών των βιομηχανικών αγαθών παρέμεινε σταθερός στο 6,1%, ενώ εκείνος των υπηρεσιών υποχώρησε ελαφρά στο 4,2%.
Τεράστιες ήταν οι διαφορές των πληθωριστικών πιέσεων στην Ευρωζώνη. Στις τρεις χώρες της Βαλτικής ο πληθωρισμός ξεπερνά το 20% σε ετήσια βάση, δίχως μάλιστα ενδείξεις υποχώρησης. Οι παραδοσιακώς «ενάρετες» Γερμανία, Ολλανδία και Αυστρία ξεπερνούν σαφώς το μέσο όρο του 10% και, δυστυχώς γι’ αυτές, φτιάχνουν ομάδα με την επιρρεπή στις παρεκκλήσεις Ιταλία. Οι «μνημονιακές» Ελλάδα, Ιρλανδία, Κύπρος και Ισπανία εμφανίζουν πληθωρισμό χαμηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσον όρο. Η Ισπανία μάλιστα με ποσοστό 6,6% ξεπέρασε τη Γαλλία που παρέμεινε «κολλημένη» στο 7,1% και έχει πλέον το χαμηλότερο πληθωρισμό στην Ευρωζώνη.
Το ερώτημα των Χριστουγέννων
Το ερώτημα που αβίαστα προκύπτει εν προκειμένω είναι τι θα γίνει το Δεκέμβριο, όταν οι Ευρωπαίοι θα ξεχυθούν στα μαγαζιά για να ανταλλάξουν δώρα – κάτι που δεν είναι προφανές ότι αφορά όλους, στη Γαλλία για παράδειγμα, με τον πολύ χαμηλό συγκριτικά πληθωρισμό, το ποσοστό εκείνων που δηλώνουν ότι δεν θα ανταλλάξουν δώρα εκτινάχθηκε στο 18% από 10% που ήταν πέρυσι. Οι ειδικοί προβλέπουν ότι η πτωτική πορεία του δείκτη τιμών καταναλωτή δεν θα συνεχιστεί την περίοδο των εορτών.
«Με δεδομένη τη μηνιαία μεταβλητότητα των αριθμών, δεν θα εκπλαγούμε αν δούμε τον ονομαστικό πληθωρισμό να αυξάνεται ξανά τον Δεκέμβριο ή τον Ιανουάριο», δήλωσε στο CNBC ο Άντριου Κένινγχαμ, επικεφαλής οικονομολόγος της Capital Economics. Πρόσθεσε, όμως, ότι «δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο πληθωρισμός θα αποκλιμακωθεί το επόμενο έτος». Δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν ότι οι τιμές θα πάρουν την κατιούσα στην Ευρώπη και παγκοσμίως το 2023. Λίγες ημέρες πριν από τη δημοσιοποίηση των ευρημάτων της Eurostat, είχε ανακοινωθεί μια επίσης μεγαλύτερη από την αναμενόμενη χαλάρωση των πληθωριστικών πιέσεων στις ΗΠΑ.
Η κινεζική παράμετρος
Το «κλειδί» για την περαιτέρω πορεία του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη και διεθνώς είναι μεν «ενεργειακό», αλλά το κρατούν μάλλον οι Κινέζοι. Η Κίνα, παρά τις προσπάθειες των ΗΠΑ να ψαλιδίσουν τη διεθνή της επιρροή, δεν είναι πλέον μόνο το «εργοστάσιο του πλανήτη». Είναι και η δεύτερη μεγαλύτερη καταναλώτρια χώρα μετά από τις ΗΠΑ. Και κορυφαία στον κόσμο σε κατανάλωση ενέργειας. Η εμμονή της νομενκλατούρας του Πεκίνου στην άτεγκτη εφαρμογή της πολιτικής της μηδενικής ανοχής στην Covid, που ξεσήκωσε πρωτοφανείς για τη χώρα αντιδράσεις, έχει περιορίσει δραστικά την ενεργειακή ζήτηση και έχει φρενάρει δραματικά (για τα κινεζικά δεδομένα) την ανάπτυξη στη χώρα των 1,4 εκατομμυρίων καταναλωτών.
Οι εξελίξεις στην Κίνα σε συνδυασμό με το «φλερτ» της Δύσης με την ύφεση προοιωνίζονται περαιτέρω πτώση της παγκόσμιας ζήτησης για ενέργεια. Ασφαλώς ο OPEC+ (το αραβικό καρτέλ και η στενή του συνεργάτιδα Μόσχα δηλαδή) θα σπεύσουν να μειώσουν την προσφορά. Αλλά ιστορικά οι διορθωτικές μειώσεις της πετρελαϊκής παραγωγής υπολείπονται σε αμεσότητα και δεν προλαμβάνουν την πτώση των τιμών στις αγορές. Ο πληθωρισμός, δηλαδή, θα αποκλιμακωθεί λόγω προϊούσας διεθνούς ύφεσης – κάτι που και ο Ίλον Μασκ αντελήφθη, «ξορκίζοντας» την περασμένη Τετάρτη τη Fed να μειώσει τα επιτόκια του δολαρίου.
Ο γρίφος της ΕΚΤ
Το τελευταίο – αλλά όχι έσχατο σε σημασία – ερώτημα είναι πώς θα αντιδράσουν οι Κεντρικές Τράπεζες στις προοπτικές αυτές. Και δη η Ευρωτράπεζα. Ήδη στις ΗΠΑ ο Τζερόμ Πάουελ έχει προαναγγείλει μικρότερες αυξήσεις επιτοκίων (σίγουρα όχι επειδή είχε κατά νου τον Μασκ). Στην Φραγκφούρτη η Κριστίν Λαγκάρντ λίγο προτού ανακοινωθούν τα στοιχεία της Eurostat για τον πληθωρισμό είχε δηλώσει ότι ο πληθωρισμός «δεν έπιασε ακόμα ταβάνι». Αλλά η «αγορά» ποντάρει σε μικρότερες αυξήσεις επιτοκίων από την ΕΚΤ. Αυτό δείχνει η άμεση υποχώρηση της ισοτιμίας του ευρώ έναντι του δολαρίου μετά την ανακοίνωση της Eurostat για τον πληθωρισμό.
Ο κεντρικός τραπεζίτης της Μάλτας και μέλος της ΕΚΤ Έντουαρντ Σικλούνα ήταν ο πρώτος που δήλωσε ότι δεν «βλέπει» νέα αύξηση των επιτοκίων του ευρώ κατά 75 μονάδες βάσης, ανάλογη δηλαδή με την προηγούμενη. Στη συνεδρίαση της Ευρωτράπεζας το Δεκέμβριο οι ειδικοί προεξοφλούν αύξηση κατά 50 μονάδες βάσης. Το παιχνίδι της Λαγκάρντ για να ρίξει μεσοπρόθεσμα τον πληθωρισμό στο 2% θα κριθεί από τις αποφάσεις της ΕΚΤ το 2023. Το Σεπτέμβριο η Τράπεζα είχε προβλέψει πληθωρισμό 8,1% το 2022 και 5,5% το 2023. Το Δεκέμβριο τα ποσοστά αυτά προφανώς θα αναθεωρηθούν προς τα πάνω. Ταυτόχρονα με το παιχνίδι του πληθωρισμού θα κριθεί όμως και αυτό της ανάπτυξης στην Ευρωζώνη. Δυστυχώς καταστατική υποχρέωση της ΕΚΤ είναι η σταθερότητα των τιμών και μόνο. Η Fed οφείλει να έχει κατά νου και την ανάπτυξη.
Οι Γλύξμπουργκ επέλεξαν για επίθετο το «De Grece», το οποίο παραπέμπει σε αξίωμα και δείχνει την εμμονή τους με τον τίτλο, τον οποίο ο ελληνικός λαός τους αφαίρεσε με το δημοψήφισμα του 1974.
Ζούμε σε μια εποχή με γρήγορους και έντονους ρυθμούς, που πολλά πράγματα μπορούν να φέρουν την καθημερινότητά μας άνω κάτω. Για αυτό ο αυτοέλεγχος είναι σημαντικός.
