Όταν το Χόλυγουντ έκανε «στροφή» και μίλησε για τη δημόσια Υγεία

Στις πιο συγκινητικές χολυγουντιανές ταινίες και στις πιο επιτυχημένες αμερικανικές σειρές κάποιος από τους πρωταγωνιστές θα αρρωστήσει βαριά και θα πεθάνει. Στις σειρές, βέβαια, τους σκοτώνουν και για τεχνικούς λόγους, όπως είναι αλλαγές συμβολαίου. Αλλά σκεφτείτε τις ταινίες με τις οποίες κλάψατε πολύ, όπως εκείνη με τον Εντ Χάρις, την Σούζαν Σάραντον και την Τζούλια Ρόμπερτς. Ο Εντ Χάρις χωρίζει με την Σάραντον, ερωτεύεται την Ρόμπερτς και η Σάραντον αρρωσταίνει και πεθαίνει. Υπό τον φόβο του θανάτου, όμως, επικρατεί η τρυφερότητα. Οπότε ξαναγαπιούνται όλοι μαζί.

Η «Ζωη σε δύο πράξεις». Ο «Γλυκός Νοέμβρης». Σειρές όπως το «House» και το «Gray’s Anatomy». Μιλάμε για τεράστιες εμπορικές επιτυχίες. «Μήπως είναι ερυθηματώδης λύκος;». Αυτή η ατάκα του Δρ Χάουζ είναι εμβληματική.

Όμως, αυτό που δεν είδαμε ποτέ, τουλάχιστον μέχρι το  Breaking Bad, στη μικρή και τη μεγάλη οθόνη, είναι γιατί πέθανε η Σούζαν Σάραντον και μήπως στο νοσοκομείο του Δρ Χάου έδιωχναν ασθενείς επειδή δεν είχαν να πληρώσουν.

Αμερικανικός εφιάλτης

Το σχέδιο του Μπάρακ Ομπάμα για την υγεία των φτωχών, το Obamacare είχε ξεσηκώσει όχι απλά θύελλα, όχι τσουνάμι αντιδράσεων, αλλά βιβλικού τύπου ορυμαγδό. Όχι από τους φτωχούς αμερικανούς πολίτες, βέβαια.  Από τις φαρμακοβιομηχανίες, τα ιδιωτικά νοσοκομεία, τους υποστηρικτές της δημόσιας υγείας και μία αμερικανική αστική τάξη, που θα φώναζε ότι δε δέχεται από τους δικούς της φόρους να πληρώνονται υπηρεσίες για τους άλλους, τους ανέργους, τους φτωχούς. Αυτό είναι το αμερικανικό όνειρο. Ένας, στην πραγματικότητα, εφιάλτης.

Σε αυτόν τον αμερικανικό εφιάλτη, λοιπόν, η πραγματικότητα είναι αμείλικτη: οι φτωχοί πεθαίνουν ακόμη και από γαστρεντερίτιδα. Πώς πεθαίνει κανείς από γαστρεντερίτιδα; Αφυδατώνεται. Οι φτωχοί οροθετικοί αμερικανοί δεν έχουν φάρμακα. Οι ασφαλιστικές στέλνουν κάποτε τον λογαριασμό αυτών των υπερλουξ νοσοκομειακών δωματίων που βλέπουμε στις οθόνες μας και είναι – όπως αναφέρεται στο Riverdale – 86.000 δολάρια.

Και ο χημικός που παθαίνει καρκίνο, όπως είδαμε στο εξαιρετικά επιτυχημένο Breaking Bad, για να ζήσει –κυριολεκτικά για να ζήσει– «μαγειρεύει μεθαμφεταμίνη». Γιατί; Γιατί μία χημειοθεραπεία κοστίζει 100.000 δολάρια (το φάρμακο)  και η διαμονή στο νοσοκομείο πηγαίνει με την ημέρα.

Πρέπει να είσαι πλούσιος για να ζήσεις

Πρέπει να είσαι πολύ πλούσιος για να επιζήσεις, αρχικά κι έπειτα να έχεις μία καλή ποιότητα ζωής, αν ζεις στις ΗΠΑ των ιδιωτικών νοσοκομείων.  Η πρόσφατη εικόνα της Κριστίνα Απλγκέιτ, που διαγνώστηκε με σκλήρυνση κατά πλάκας και φωτογραφήθηκε πάνω από το «Αστέρι της Δόξας» της 40 κιλά πιο παχιά, υποβασταζόμενη και χωρίς παπούτσια, δεν είναι μια εικόνα της νόσου που θα βλέπαμε στην Ευρώπη. Γιατί την Ευρώπη οι θεραπείες δεν κοστίζουν, τις έχουμε ήδη πληρώσει από τα ασφαλιστικά μας ταμεία. Στις ΗΠΑ, όμως, κοστίζουν και τα ασφαλιστικά ταμεία δεν θέλουν να έχουν σχέση με χρόνιες παθήσεις.

Θέλω να σας αναφέρω μερικούς αριθμούς: ένα σχήμα κορτιζόνης, που σε βοηθά να μειώσεις κάπως τις βλάβες, αλλά δεν παρέχει καμία ποιότητα ζωής παρά μόνο συντηρεί, κοστίζει 500 δολάρια. Μία καλή θεραπεία κοστίζει από 1500 το μήνα, μέχρι και 135.000 δολάρια το χρόνο. Τόσα χρήματα δε διαθέτει μία ηθοποιός που δεν ανήκει στο αστρικό στερέωμα του Χόλυγουντ των μισθών των εκατομμυρίων. Πολλώ δε μάλλον, ένας εργαζόμενος. Και αν το καλοσκεφετούμε, ελάχιστοι άνθρωποι διαθέτουν τέτοια ποσά, αλλά εκατομμύρια αρρωσταίνουν από κάτι σοβαρό.

Τα αποτελέσματα του Obamacare

Το Obamacare, λοιπόν, πολεμήθηκε. Αλλά είχε ένα πολιτιστικό αποτέλεσμα. Για πρώτη φορά θα βλέπαμε τη μη ρομαντική, συγκινητική πλευρά του θανάτου. Η επιδραστικότητα ήταν τεράστια ακριβώς επειδή η πραγματικότητα είναι αδυσώπητη και ακόμη κι η μερική εφαρμογή του Obamacare είχε αποτέλεσμα για τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα.

Μαζί με το Breaking Bad είχε κυκλοφορήσει μια πάρα πολύ ενδιαφέρουσα γελοιογραφία: Αν ο ήρωας της σειράς ήταν στην Ευρώπη, δεν θα είχε γυριστεί ποτέ το Breaking Bad. Γιατί οι θεραπείες είναι δωρεάν.

Είναι, όμως; Η Ευρώπη έχει ένα πρόσφατο, πάρα πολύ σκληρό παράδειγμα να θυμάται, ιδανικά για πάντα. Την Λομβαρδία. Στη Βόρεια Ιταλία, εκεί που ο κόβιντ «χτύπησε» και εξαπλώθηκε ραγδαία. Η Λομβαρδία, ως ιταλική επαρχία, είχε το δικαίωμα να ψηφίσει τοπικά νομοθετήματα. Στην Ιταλία οι περιφέρειες λειτουργούν κάπως «ομοσπονδιακά».

Η Λομβαρδία ψήφισε και εφάρμοσε, λοιπόν, μερική ιδιωτικοποίηση του συστήματος υγείας. Έτσι, όταν έφτασε ο κόβιντ, η κατάσταση έγινε ανεξέλεγκτη ακριβώς επειδή δεν μπορούσαν οι κάτοικοι να πληρώσουν για ιατρικές παροχές. Πέθαινε ένας άνθρωπος το λεπτό.

Στη χώρα μας ψηφίστηκε την Πέμπτη ένας νέος νόμος για το ΕΣΥ,  που χαρακτηρίστηκε από σωματεία υγειονομικών και συλλόγους ασθενών νομοσχέδιο μερικής ιδιωτικοποίησης της Υγείας (για αρχή). Αν ακόμη και το Χόλυγουντ των καψαλισμένων ονείρων αποφαίνεται πως το δικαίωμα στην ιατρική περίθαλψη πρέπει να ανήκει σε όλους, τότε ακόμη και η πιο σκληρή μορφή της εμπορευματοποίησης –αυτή της της διασκέδασης, της κουλτούρας– αντιλαμβάνεται ότι κάποια στιγμή όλες και όλοι θα χρειαστούμε το σύστημα υγείας. Και τότε δεν θα πρέπει να μας εμποδίσει ο μισθός μας από το δικαίωμα στη ζωή.