Το «πώς θα τα πω»

Καλησπέρα σας. Δε θα σας κουράσω καθόλου. Θα μοιραστώ απλώς μαζί σας, πολύ σύντομα, λιγοστές σκέψεις και συναισθήματά μου, τώρα που φθάσαμε στο τέλος των εργασιών του διήμερου συνεδρίου του Ιστορικού Αρχείου του «Βήματος» και των «Νέων».

Προς τούτο, θα μου επιτρέψετε κατ’ αρχάς να σας διαβάσω δυο-τρεις φράσεις που προέρχονται από άρθρο το οποίο είχε δημοσιευτεί στο «Βήμα» στις 18 Φεβρουαρίου 1978, με αφορμή τιμητική εκδήλωση για το δημοσιογράφο Παύλο Παλαιολόγο, που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί το βράδυ της ίδιας ημέρας στην Εστία Νέας Σμύρνης.

Η εφημερίδα έγραφε τα εξής για τον Παλαιολόγο, τον πρύτανη του χρονογραφήματος, το μακρινό πλέον 1978:

Αν για κάτι «ανησυχεί» σήμερα, ύστερα από 63 χρόνια δημοσιογραφικής ζωής, είναι αυτό που λέει ο ίδιος: το «πώς θα τα πω».

Μια ζωή χρονογραφήματα είναι ο κ. Παλαιολόγος. Χρονογραφήματα για τα οποία –λέει σήμερα ο ίδιος– δυσκολευόταν και δυσκολεύεται ακόμα για να τα γράψει.

«Μαρτύριο σωστό ήταν και είναι το κάθε χρονογράφημα. Αλλά πάντοτε τη χαιρόμουνα τη δουλειά μου. Χαιρόμουνα αυτό το πάλεμα, να προσπαθώ να βρίσκω την ωραία φράση…»

Με πυρήνα το άρθρο αυτό, ο ομιλών έγραφε τα ακόλουθα σε ένα δικό του άρθρο –που δημοσιεύτηκε σχετικά πρόσφατα στο in.gr– αναφορικά με τη σύγχρονη δημοσιογραφία:

Ο Παλαιολόγος, λοιπόν, αγωνιούσε πάντα για το «πώς θα τα πει», ακόμα και ύστερα από 63 ολόκληρα χρόνια λαμπρής διαδρομής στη δημοσιογραφία.

Απολάμβανε όσο τίποτα άλλο το πάλεμα με τις λέξεις, τον κόπο και το μόχθο που απαιτούνταν για την εύρεση της ωραίας φράσης, της κάθε φορά αρμόζουσας.

Φοβάμαι ότι όλα αυτά ελάχιστη σχέση έχουν με τη δημοσιογραφία στη σύγχρονη μορφή της. Τη δημοσιογραφία που, αντί να διαπαιδαγωγεί δίνοντας μαθήματα ύφους και ήθους, ασχημονεί υποτασσόμενη πλήρως στην τρέχουσα αγορά αξιών.

Και έρχομαι και στο σήμερα, στο τώρα:

Αυτό το πάλεμα με τις λέξεις, αυτά τα μαθήματα ύφους και ήθους, είναι τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά του Ιστορικού Αρχείου του «Βήματος» και των «Νέων», το οποίο έχω τη χαρά να επισκέπτομαι και να αξιοποιώ καθημερινά κατόπιν παροτρύνσεως του αγαπητού συναδέλφου και, προπάντων, φίλου Γιάννη Διαμαντή, τον οποίο νιώθω την ανάγκη να ευχαριστήσω και δημοσίως.

Είναι πραγματικά σημαντικό και εξόχως ενθαρρυντικό το ότι το ίδιο πάλεμα με τις λέξεις, η ίδια αγωνία για το «πώς θα τα πω», αυτά τα μαθήματα ύφους και ήθους, όπως κατέδειξε το διήμερο συνέδριο του Ιστορικού Αρχείου του «Βήματος» και των «Νέων», εξακολουθούν να συγκινούν και να εμπνέουν διαπρεπείς επιστήμονες και συνάμα σεμνούς ανθρώπους, εξακολουθούν να αποτελούν μια συνιστώσα –μη αμελητέα θέλω να ελπίζω– της ζώσης πραγματικότητας.

Σας ευχαριστώ

Όσα διαβάσατε ανωτέρω αποτελούν το ακριβές κείμενο μιας σύντομης –εκτός προγράμματος– τοποθέτησής μου κατά τη διάρκεια της τελετής λήξης του διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου που διοργανώθηκε από το Ιστορικό Αρχείο των εφημερίδων «Το Βήμα» και «Τα Νέα» τις δύο προηγούμενες μέρες, 5 και 6 Δεκεμβρίου, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των συνέδρων από την Ελλάδα και το εξωτερικό βρέθηκε το Ιστορικό Αρχείο των δύο εφημερίδων, αυτός ο θησαυρός σοφίας και γνώσεων, που καλύπτει τα χρόνια από το 1922 και μετά.

Στο επίκεντρο της ενδελεχούς μελέτης τους βρέθηκαν η γλώσσα και η λογοτεχνία, όπως αυτές αποτυπώνονται στο πολύτιμο Ιστορικό Αρχείο, σε διαφορετικές εποχές και σε πολυποίκιλα θεματικά πεδία.

Όπως διαπιστώσατε διαβάζοντας και το κείμενο, είδα με μεγάλη ικανοποίηση να συμμετέχουν στις εργασίες του συνεδρίου όχι μόνο εξαίρετοι επιστήμονες, με πνευματική συγκρότηση και άριστη κατάρτιση στο αντικείμενό τους, αλλά και άνθρωποι μετρημένοι, προσγειωμένοι, σε πλήρη επαφή με τη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα.

Άνθρωποι που –ήταν ολοφάνερο αυτό, στα μάτια τους, στις κινήσεις τους και στον τόνο της φωνής τους– νοιάζονταν πριν απ’ όλα για το «πώς θα τα πουν».