Κίνδυνος ακρωτηριασμού από αρρύθμιστο διαβήτη στη 10ετία

Διαστάσεις επιδημίας έχει πάρει ο σακχαρώδης διαβήτης τα τελευταία χρόνια, όμως η πλημμελής ρύθμιση της ασθένειας περιλαμβάνει μια σειρά επιπλοκών με μία από τις πιο δραματικές να αποτελεί το λεγόμενο «Διαβητικό πόδι».

Η επιπλοκή δεν είναι άλλο από έλκη που δημιουργούνται στα πόδια των ατόμων που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, και τα οποία μπορούν να οδηγήσουν ακόμη και σε ακρωτηριασμούς των ποδιών ανάλογα με την σοβαρότητα της κατάστασης.

Η επίπτωση είναι ιδιαίτερα σημαντική, διότι επηρεάζει τόσο τον ασθενή, μειώνοντας δραστικά την ποιότητα ζωής του, όσο και τα Συστήματα Υγείας παγκοσμίως, καθώς αυξάνει κατακόρυφα το κόστος περίθαλψης για τη φροντίδα των ασθενών αυτών.

Δυστυχώς, η επιπλοκή δεν είναι σπάνια, αφού κάθε 30 δευτερόλεπτα κάπου στον κόσμο, ακρωτηριάζεται ένα πόδι , λόγω του διαβήτη.

«Ως «διαβητικό πόδι» ορίζουμε τη νευροπαθητική ή νευροισχαιμική εξέλκωση του ποδιού ασθενούς με σακχαρώδη διαβήτη. Η δημιουργία του έλκους αυτού, είναι συνέπεια νευροπάθειας που δημιουργεί στα περιφερικά νεύρα ο διαβήτης ή  περιφερικής αρτηριακής νόσου ή συνδυασμού και των δύο, όπως συχνότερα παρατηρείται», εξηγεί στο in.gr o διαβητολόγος Ιωάννης Ντούπης, διευθυντής του διαβητολογικού ιατρείου του Ναυτικού Νοσοκομείου Πειραιά και μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας.

Συνεχίζοντας ο κ. Ντούπης, τονίζει ότι η αιτία ξεκινά από το γεγονός ότι ο σακχαρώδης διαβήτης είναι δυνατόν να προκαλέσει νευροπάθεια στα κάτω άκρα, με συνέπεια τη διαταραχή στην αισθητικότητα και την αντίληψη του πόνου στα πέλματα. Παρατηρείται συνήθως σε ασθενείς που έχουν σακχαρώδη διαβήτη τουλάχιστον για 10 χρόνια και παρουσιάζει κατανομή τύπου «κάλτσας».

Αυτό έχει ως συνέπεια, ο ασθενής να υφίσταται μικροτραυματισμούς οι οποίοι συχνά, λόγω της έλλειψης πόνου, δεν γίνονται αντιληπτοί και για το λόγο αυτό οι ασθενείς δεν ευαισθητοποιούνται ώστε να τους φροντίσουν έγκαιρα. Επιπλέον, η διαβητική νευροπάθεια συμβάλλει στη δημιουργία υπερκερατώσεων στα σημεία όπου το πέλμα δέχεται αυξημένες πιέσεις. Οι υπερκερατώσεις αυτές, αν δεν αντιμετωπιστούν εγκαίρως, μπορεί να οδηγήσουν στη δημιουργία έλκους.

Ιδιαίτερα ευαίσθητη περιοχή του πέλματος, είναι αυτή των κεφαλών των μεταταρσίων, οι οποίες λόγω ατροφίας των μυών που βρίσκονται ανάμεσα στα οστά που καταλήγουν στα δάχτυλα των ποδιών, υφίστανται ιδιαίτερα αυξημένες πιέσεις από το βάρος του σώματος.

Επιπροσθέτως, η νευροπάθεια του αυτόνομου νευρικού συστήματος, που κατά κανόνα συνυπάρχει με την περιφερική νευροπάθεια, έχει ως αποτέλεσμα την περιορισμένη ενυδάτωση του ποδιού -λόγω δυσλειτουργίας των ιδρωτοποιών αδένων- και την εμφάνιση εντονότατης ξηροδερμίας και προδιάθεσης για σχάσεις και έλκη στο δέρμα.

Σε περίπτωση που συνυπάρχει επιπλέον και αρτηριακή νόσος των κάτω άκρων το πρόβλημα επιτείνεται, η επούλωση του έλκους γίνεται ιδιαιτέρως δύσκολη και πάντοτε βέβαια όσο υπάρχει ανοιχτό έλκος εγκυμονεί ο κίνδυνος σοβαρής λοίμωξης, που μπορεί να οδηγήσει τελικά σε ακρωτηριασμό.

Διαβητική νευροπάθεια

Η διάγνωση της περιφερικής Διαβητικής νευροπάθειας και ο εντοπισμός του «ποδιού σε κίνδυνο» είναι κάτι που μπορεί να γίνει από τον ιατρό με την κλινική εξέταση και τη χρήση κατάλληλου ιατρικού εξοπλισμού. Για το λόγο αυτό ο ασθενής θα πρέπει να «απαιτεί» από τον ιατρό του να τον εξετάζει τακτικά στα κάτω άκρα για την πιθανότητα ανάπτυξης περιφερικής νευροπάθειας ή και περιφερικής αρτηριακής νόσου.

«Οι ακρωτηριασμοί μπορούν και πρέπει να αποσοβούνται. Όταν ένας ασθενής αποδειχθεί κλινικά πως έχει πόδι σε κίνδυνο για εξέλκωση είναι απαραίτητο να λαμβάνει κατάλληλα μέτρα φροντίδας για τα πόδια του σε καθημερινή βάση», επισημαίνει ο κ. Ντούπης.

Οδηγίες πρόληψης

Συγκεκριμένα, χρειάζεται:

• Καθημερινή καθαριότητα στα κάτω άκρα με νερό και σαπούνι ακολουθούμενο από σχολαστικό στέγνωμα ιδιαίτερα ανάμεσα στα δάκτυλα.
• Προσοχή στο κόψιμο των νυχιών.
• Τακτικός έλεγχος του πέλματος είτε από τον ίδιο είτε από πρόσωπο του κοντινού του περιβάλλοντος. Ο έλεγχος πρέπει να περιλαμβάνει τον έλεγχο για πρηξίματα, ερυθρότητα, αυξημένη θερμοκρασία και παρουσία πληγών στο πέλμα.
• Προσοχή στα στενά παπούτσια.
• Χρήση καλτσών χωρίς ραφές.
• Αποφυγή βάδισης χωρίς παπούτσια.
• Να ελέγχονται τα παπούτσια πριν φορεθούν για την πιθανότητα ύπαρξης ξένων σωμάτων μέσα τους.
• Να απευθύνονται πάντα στο γιατρό τους σε περίπτωση παρουσίας υπερκερατώσεων στο πέλμα για να λάβουν την αντίστοιχη ιατρική φροντίδα. Ήπιες υπερκερατώσεις είναι δυνατόν να αντιμετωπιστούν από τον ίδιο το ασθενή με τη χρήση ελαφρόπετρας.

Θεραπεία

Στην περίπτωση που έχει ήδη δημιουργηθεί διαβητικό έλκος στο πέλμα, η θεραπευτική προσπάθεια του γιατρού θα πρέπει να εστιάζεται στην επούλωση του τραύματος και τη γρήγορη αποκατάσταση του ασθενούς.

Η θεραπεία αυτή οφείλει να περιλαμβάνει:

• Άριστη ρύθμιση του σακχάρου.
• Επεμβάσεις επαναγγείωσης σε περίπτωση περιφερικής αγγειακής νόσου.
• Έλεγχο των πιθανών λοιμώξεων.
• Αποφόρτιση του έλκους με κατάλληλες μεθόδους.

Καταλήγοντας ο κ. Ντούπης σημείωσε πως ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για ακρωτηριασμό των κάτω άκρων, λόγω της περιφερικής αρτηριακής νόσου αλλά και της περιφερικής νευροπάθειας. Παρόλα αυτά όμως, τόσο η αναγνώριση από τον γιατρό του «ποδιού σε κίνδυνο», όπως επίσης και η λήψη των κατάλληλων μέτρων για αποφυγή του έλκους, αλλά και η εξειδικευμένη και έγκαιρη αντιμετώπιση μιας πιθανής εξέλκωσης, μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στην αποφυγή των ακρωτηριασμών και τη διαφύλαξη της ποιότητας ζωής των ατόμων με διαβήτη.