Σωτήρια η επέμβαση τις πρώτες ώρες του εγκεφαλικού

Τη μεγαλύτερη θνησιμότητα από εγκεφαλικό μέσα σε διάρκεια ενός μηνός από το επεισόδιο, διατηρεί η χώρα μας σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης, επειδή τα περιστατικά δεν αντιμετωπίζονται κατάλληλα την ώρα που συμβαίνει το επεισόδιο, δηλαδή στην οξεία φάση.

Η δυσάρεστη αυτή πρωτιά, συνοδεύεται και από αυξημένο αριθμό περιστατικών, που κυμαίνονται μεταξύ 30.000-35.000 κάθε χρόνο, είτε πρόκειται για ισχαιμικά, είτε για αιμορραγικά. Μετά το επεισόδιο, κατά την έξοδο από το νοσοκομείο, υπολογίζεται πως το ένα τρίτο των ασθενών έχει μεγάλου βαθμού αναπηρία, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό κοντά στο 20% καταλήγει κατά τη διάρκεια της νοσηλείας και το ένα τρίτο ένα χρόνο μετά.

Εξειδικευμένα κέντρα

Η κακή έκβαση των εγκεφαλικών επεισοδίων στη χώρα, αποδίδεται από τους ειδικούς στο γεγονός ότι η Ελλάδα έχει μείνει πίσω σε ότι αφορά την οργάνωση εξειδικευμένων κέντρων διαχείρισης του εγκεφαλικού, παρά την ύπαρξη μελετών που δείχνουν ότι η αντιμετώπιση των οξέων εγκεφαλικών επεισοδίων σε οργανωμένα κέντρα μειώνουν σημαντικά τη νοσηρότητα και θνησιμότητα των ασθενών.

Για το θέμα μιλάει στο in.gr o Αναπληρωτής Καθηγητής Ακτινολογίας του ΕΚΠΑ από το Α’ Εργαστήριο στο Αρεταίειο Νοσοκομείο και Καθηγητής Νευροακτινολογίας του Νοσοκομείου Bremen-Mitteτης Βρέμης, Παναγιώτης Παπαναγιώτου με αφορμή τη λειτουργία σχετικού κέντρου Κέντρο Επεμβατικής Αντιμετώπισης Εγκεφαλικών Επεισοδίων των Πανεπιστημιακών νοσοκομείων Αιγινήτειο, Αρεταίειο και του Γ.Ν.Α. Αλεξάνδρα.

Ο κ. Παπαναγιώτου επισημαίνει ότι γίνονται σημαντικές προσπάθειες σε πολλά δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία της χώρας, είναι όμως βέβαιο πως έχουμε αρκετό δρόμο ώστε να φτάσουμε σε ικανοποιητικό επίπεδο, ιδιαίτερα όσον αφορά τη διενέργεια των νέων επεμβατικών θεραπειών, της θρομβεκτομής. Αυτές είναι απαραίτητο να οργανωθούν στα μεγάλα νοσοκομεία της χώρας που δέχονται ασθενείς με ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο.

Πλεονεκτήματα

Τα πλεονεκτήματα είναι εμφανή, επισημαίνει ο κ. Παπαναγιώτου, καθώς βλέπουμε καθημερινά στο κέντρο μας την εξειδικευμένη διεπιστημονική ομάδα των τριών νοσοκομείων να εξετάζει τους ασθενείς με ΑΕΕ, να προβαίνει στις απαραίτητες απεικονιστικές εξετάσεις και να αποφασίζει άμεσα αν θα χορηγηθεί θρομβολυτικό φάρμακο και αν μπορεί να διενεργηθεί μηχανική διάνοιξη της αρτηρίας και αφαίρεσης του θρόμβου μέσω της επέμβασης της θρομβεκτομής.

Ένα εξειδικευμένο κέντρο, έχει οργανωθεί ακριβώς σε αυτή τη βάση, ώστε να προσφέρονται στον ασθενή τα μέγιστα κατά την πρώτη και κρίσιμη φάση του εγκεφαλικού επεισοδίου.

Μετά την οξεία φάση, επίσης είναι σημαντικό η νοσηλεία των ασθενών με οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο να γίνεται σε οργανωμένα κέντρα, τις λεγόμενες μονάδες εγκεφαλικών, και να ακολουθήσουν, εφόσον κριθούν απαραίτητες, θεραπείες αποκατάστασης.

Επίσης στο εξειδικευμένο κέντρο διερευνώνται τα αίτια που οδήγησαν στο εγκεφαλικό επεισόδιο ώστε να αποτραπεί ένα επόμενο συμβάν στο μέλλον. Για παράδειγμα, αν η αιτία του επεισοδίου ήταν η κολπική μαρμαρυγή, ο ασθενής θα λάβει φαρμακευτική αγωγή, αν η αιτία είναι μια σημαντική στένωση της καρωτίδος αυτή πρέπει να αντιμετωπιστεί είτε με χειρουργική επέμβαση είτε με αγγειοπλαστική και τοποθέτηση στεντ.

Τι είναι το εγκεφαλικό

Δίνοντας τον ορισμό του εγκεφαλικού επεισοδίου, ο κ. Παπαναγιώτου ανέφερε πως «Ως ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ονομάζεται η νέκρωση μίας περιοχής του εγκεφάλου λόγω διακοπής της τροφοδοσίας της με αίμα. Η νέκρωση οφείλεται σε απόφραξη μίας αρτηρίας του εγκεφάλου μέσω θρόμβου (πήγμα αίματος). Αναλόγως με το ποια αρτηρία του εγκεφάλου αποφράσσεται, επηρεάζονται διαφορετικές λειτουργίες του σώματος και του νου, αυτές που ελέγχονται από το αντίστοιχο τμήμα του εγκεφάλου που δεν αιματώνεται πια. Για παράδειγμα, αν νεκρωθεί η περιοχή που ελέγχει την κινητικότητα του αριστερού ποδιού, τότε δεν θα μπορεί ο εγκέφαλος να δώσει εντολή για να κινηθεί το αριστερό πόδι.

Η ανάταξη

Η οξεία φάση είναι σαφώς η πιο κρίσιμη στην έκβαση ενός ασθενούς που υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο, διότι όσο μικρότερης βαρύτητας είναι τα συμπτώματα μετά το επεισόδιο, τόσο πιθανότερο είναι ο ασθενής να επανέλθει και πάλι στη φυσιολογική του ζωή. Για το λόγο αυτό είναι πολύ σημαντικό να μεταφερθεί άμεσα σε νοσοκομείο και να λάβει την ενδεδειγμένη θεραπεία.

Μετά την οξεία φάση, επίσης σημαντική η νοσηλεία των ασθενών με οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο να γίνεται σε οργανωμένα κέντρα, τις λεγόμενες μονάδες εγκεφαλικού, και να ακολουθήσουν θεραπείες αποκατάστασης, εφόσον κριθούν απαραίτητες.

Φαρμακευτική ή χειρουργική αντιμετώπιση;

Σκοπός της θεραπείας είναι η άμεση διάνοιξη του αποφραγμένου αγγείου, καθώς ο εγκέφαλος είναι πολύ ευαίσθητος στην έλλειψη αιμάτωσης, η διάνοιξη πρέπει να επιτευχθεί σύντομα μετά την έναρξη των συμπτωμάτων, συνήθως εντός των πρώτων ωρών από την εμφάνιση του εγκεφαλικού επεισοδίου. Τις πρώτες 4,5 ώρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων μπορεί, εάν δεν υπάρχουν αντενδείξεις, να χορηγηθεί θρομβολυτικό φάρμακο για να διαλύσει το θρόμβο. Επιπλέον, κυρίως στα βαριά εγκεφαλικά επεισόδια, δύναται να διενεργηθεί η μηχανική αφαίρεση του θρόμβου, η λεγόμενη θρομβεκτομή.

Η άμεση διενέργεια της μηχανικής θρομβεκτομής είναι η επέμβαση που εφόσον εφαρμοστεί θα μειώσει σημαντικά τις πιθανότητες μόνιμης αναπηρίας και τα συμπτώματα μπορούν να υποχωρήσουν είτε εν μέρει είτε στο σύνολό τους. Η επέμβαση της θρομβεκτομής διενεργείται για την απομάκρυνση του θρόμβου αίματος, που έχει αποφράξει ένα αγγείο στον εγκέφαλο. Η επέμβαση είναι αντίστοιχη της διάνοιξης ενός στεφανιαίου αγγείου με μπαλονάκι σε έμφραγμα μυοκαρδίου.

Ο γιατρός τοποθετεί ένα λεπτό καθετήρα στην αρτηρία του ασθενούς μέσα από τη βουβωνική χώρα, και στη συνέχεια τον προωθεί μέχρι τα αγγεία του εγκεφάλου, όπου ο θρόμβος απομακρύνεται μηχανικά από το αγγείο.  Αυτό αποκαθιστά τη φυσιολογική ροή του αίματος στον εγκέφαλο και μειώνει σημαντικά τη βλάβη στον ιστό του εγκεφάλου. Πρακτικά αυτό σημαίνει, πως σημαντικό ποσοστό των ασθενών που διαφορετικά θα είχαν καταλήξει σε αναπηρική καρέκλα, με τη θρομβεκτομή μπορούν να επανέλθουν και να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή.

Καθώς ο εγκέφαλος είναι πολύ ευαίσθητος στην έλλειψη αιμάτωσης, η επέμβαση πρέπει να πραγματοποιηθεί σύντομα μετά την έναρξη των συμπτωμάτων, συνήθως εντός των πρώτων ωρών από την εμφάνιση του εγκεφαλικού επεισοδίου.

Το ΕΚΑΒ άμεσα

Για το λόγο αυτό, το πιο σημαντικό σε υποψία εγκεφαλικού είναι να διακομισθεί ο ασθενής όσο το δυνατό πιο γρήγορα στο νοσοκομείο για τις απαραίτητες εξετάσεις και για την άμεση θεραπεία. Πρέπει λοιπόν να καλέσουμε άμεσα το ΕΚΑΒ, διότι ο χρόνος είναι πολύτιμος, επισημαίνει ο καθηγητής.

Παράγοντες κινδύνου

Στους κύριους παράγοντες κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου ανήκουν η υψηλή αρτηριακή πίεση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπερλιπιδαιμία,  η νόσος των καρωτίδων, η κολπική μαρμαρυγή. Όταν είναι γνωστοί πρέπει να αντιμετωπίζονται με την ενδεδειγμένη θεραπεία, ώστε να ελαττωθεί η πιθανότητα εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου.

Πρόληψη

Ο ρόλος της πρωτογενούς πρόληψης, δηλαδή της πρόληψης πριν πάθει κάποιος εγκεφαλικό, είναι πολύ σημαντικός, αφορά συνήθειες ενός υγιεινού τρόπου ζωής, σημειώνει ο κ. Παπαναγιώτου.

Σε αυτές περιλαμβάνονται, η μέτρια σωματική δραστηριότητα 30 με 40 λεπτά για 3-4 φορές την εβδομάδα, η μεσογειακή διατροφή και ο έλεγχος του σωματικού μας βάρους. Επίσης η αποφυγή του καπνίσματος και η περιορισμένη κατανάλωση αλκοόλ παίζουν σημαντικό ρόλο.

Καθώς οι παράγοντες κινδύνου είναι πολλοί και αρκετές φορές έχουν κληρονομικά χαρακτηριστικά, καθοριστικό ρόλο παίζει η παρακολούθηση και οι οδηγίες του οικογενειακού μας γιατρού.