Παράγων «Πούτιν» στο ΑΕΠ

Λίγο πολύ αναμενόμενη ήταν η προσγείωση του ρυθμού ανάπτυξης, αλλά όχι και στα επίπεδα του 2,8% που επιβραδύνθηκε στο τρίτο τρίμηνο του έτους. Η τάση δεν αλλάζει σημαντικά. Τα δύο πρώτα τρίμηνα, παρά τις αναθεωρήσεις, έτρεξαν με 7,9% και 7,1% αντίστοιχα. Γνωρίζαμε ότι θα είναι τα καλύτερα της χρονιάς και προς το τέλος της τα μεγέθη θα έπεφταν. Αυτό που δεν ξέραμε ήταν ότι θα ήταν τόσο καλά τα δύο πρώτα και ότι θα προσγειωνόταν τόσο απότομα το τρίτο. Μην ξεχνάμε ότι στις αρχές του 2022 κανείς δεν έβλεπε μέσο ρυθμό ανάπτυξης άνω του 3%-3,5%. Μόνο η νεότερη πρόβλεψη του προϋπολογισμού προβλέπει ανάπτυξη πέριξ του 5,6%. Απλά με την επίδοση του τρίτου τριμήνου δημιουργήθηκε η αίσθηση ότι χάνεται ο «αέρας» καλύτερης επίδοσης.

Από την ανάλυση των στοιχείων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής προκύπτει και η αιτία της επιβράδυνσης, που δεν είναι άλλη – ξανά – από τον παράγοντα «Πούτιν». Εχουμε και λέμε. Στον υπολογισμό του ΑΕΠ, πέρα από το άθροισμα όλης της παραγωγής, δημόσιας και ιδιωτικής, των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών, αθροίζονται και οι έμμεσοι φόροι, ΦΠΑ και λοιποί φόροι κατανάλωσης. Ανά τρίμηνο υπολογίζονται σε περίπου 5 έως 7 δισ. ευρώ.

Αυτή την εποχή λόγω πληθωρισμού έχουν ξεπεράσει τα 7 δισ. ευρώ και έχουν πλησιάσει τα 7,3 δισ. Αντίστοιχα από τον υπολογισμό του ΑΕΠ αφαιρούνται οι εισαγωγές, που έχουν εκτοξευτεί από τα 23 δισ. ευρώ πέρυσι κατά το τρίτο τρίμηνο στα 31,3 δισ. φέτος. Δηλαδή λόγω των αυξημένων τιμών της ενέργειας πληρώσαμε περισσότερα από 8 δισ. παραπάνω από αυτά που είχαμε πληρώσει πέρυσι.

Το δεύτερο μέγεθος που αφαιρείται κατά τον υπολογισμό του ΑΕΠ και επίσης έχει εκτοξευτεί λόγω Πούτιν είναι οι επιδοτήσεις που καταβάλλει το κράτος επί των προϊόντων, ενεργειακών και άλλων. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το πρόβλημα προήλθε μόνο από την αύξηση των ενεργειακών επιδοτήσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι το τρίτο τρίμηνο του 2021 οι επιδοτήσεις έφταναν τα 361 εκατ. ευρώ. Το τρίτο τρίμηνο φέτος άγγιξαν τα 3,5 δισ.!

Σχεδόν 10 φορές πάνω λόγω του συστήματος απορρόφησης των αυξήσεων στο ηλεκτρικό ρεύμα. Για να γίνει αντιληπτό το πρόβλημα, το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο (β’ τρίμηνο 2022) οι επιδοτήσεις έφταναν μόλις τα 707 εκατ. ευρώ. Απλά τον Αύγουστο εκτοξεύτηκαν οι τιμές της ενέργειας λόγω της δολιοφθοράς στον Nord Stream1 και των απειλών του ρώσου προέδρου, στοιχίζοντας στο ΑΕΠ τόσο από πλευράς αυξημένων εισαγωγών όσο και αυξημένων επιδοτήσεων.

Αν δεν είχαμε αυτή την επιβάρυνση, τότε το ΑΕΠ τρίτου τριμήνου θα ήταν υψηλότερο ίσως και 2 μονάδες. Το δε ΑΕΠ για το σύνολο της χρονιάς, από το 6,04% που υπολογίζεται σε μέσα επίπεδα ότι κινείται στο εννιάμηνο, θα εκτοξευόταν σε ανάπτυξη 7,1%.

Παρεμπιπτόντως οι «ψηλές πτήσεις» είναι πιθανό να επιστρέψουν στο τέταρτο τρίμηνο, εκτίμηση στην οποία συνηγορούν μια σειρά από λόγοι. Οι εισαγωγές αναμένονται καθ’ όλη τη διάρκεια του τριμήνου να είναι μειωμένες σε ό,τι αφορά τα ενεργειακά προϊόντα λόγω της σημαντικής κάμψης των τιμών τόσο του φυσικού αερίου όσο και του πετρελαίου.

Ταυτόχρονα και οι ανάγκες για επιδοτήσεις στο ρεύμα έχουν μειωθεί σημαντικά. Οι δε ενδείξεις από τις εισπράξεις των έμμεσων φόρων, κυρίως αυτών του ΦΠΑ, υποστηρίζουν επίσης το ενδεχόμενο μιας νέας μεγάλης ανάπτυξης στο τρίμηνο που διανύουμε. Εχω την αίσθηση ότι ο άτυπος στόχος για ανάπτυξη άνω του 6% το τρέχον έτος είναι, εκτός σημαντικού απροόπτου, εξασφαλισμένος…