22 Ιουνίου, Παγκόσμιο Κύπελο 1994. Η αναμέτρηση της εθνικής ομάδας της Κολομβίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες παίρνει απρόσμενη τροπή. Ο Κολομβιανός κεντρικός αμυντικός Αντρές Εσκομπάρ κάνει ένα μοιραίο λάθος. Στην προσπάθεια του να κόψει ένα γέμισμα τον αντιπάλων, στέλνει τη μπάλα στα δίχτυα της ομάδας του.

Το παιχνίδι λήγει με σκορ 2-1 υπέρ των Αμερικανών. Η ήττα οδήγησε την Κολομβία στην τελευταία θέση του ομίλου και στον αποκλεισμό της από τη διοργάνωση. Αυτό που δεν μπορούσε να φανταστεί κανείς ήταν το τίμημα που θα πλήρωνε ο Αντρές Εσκομπάρ.

Ένα αυτογκόλ, έξι σφαίρες

Νωρίς το πρωί στις 2 Ιουλίου 1994, ο Αντρές Εσκομπάρ βρισκόταν σε ένα κλαμπ στη γενέτειρά του, το Μεντεγίν, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Κολομβίας και έδρα του πιο διαβόητου καρτέλ ναρκωτικών. Εκεί ήρθε αντιμέτωπος με μια ομάδα ανδρών, οι οποίοι τον χλεύασαν για το αυτογκόλ.

Προσπάθησε να τους λογικέψει και επέμενε να του φέρονται με σεβασμό. Καθόταν στο αυτοκίνητό του, όταν τους είπε ότι το γκολ ήταν ένα λάθος. Ένας από τους άνδρες τράβηξε ένα πιστόλι 38mm. Τον πυροβόλησε έξι φορές και τον σκότωσε. Ο άνδρας φώναζε «γκολ» κάθε φορά που τραβούσε τη σκανδάλη.

Το επόμενο βράδυ, η αστυνομία συνέλαβε ένα άτομο που πίστευε ότι ήταν ο δράστης. Ο Humberto Castro Muñoz ήταν σωματοφύλακας και οδηγός των αδελφών Gallon, των ισχυρών εγκληματιών και εμπόρων ναρκωτικών. Οι αδελφοί Gallon είχαν χάσει μεγάλα χρηματικά ποσά στοιχηματίζοντας στους αγώνες της Κολομβίας στο Παγκόσμιο Κύπελλο.

Οι εισαγγελείς πίστευαν – αλλά δεν μπόρεσαν να το αποδείξουν ή αναγκάστηκαν να μην αποδείξουν – ότι οι Gallon είχαν βάλει τον Muñoz να σκοτώσει τον Εσκομπάρ σε αντίποινα για το αυτογκόλ. Ο Muñoz καταδικάστηκε σε 43 χρόνια φυλάκισης. Τελικά εξέτισε μόλις 11 χρόνια πριν αποφυλακιστεί λόγω καλής συμπεριφοράς.

Οι αδελφοί Gallon, που είχαν ισχυρές πολιτικές διασυνδέσεις, έμειναν στη φυλακή για δύο μήνες ο καθένας για την προσπάθεια συγκάλυψης της δολοφονίας. Η κηδεία του Εσκομπάρ συγκέντρωσε χιλιάδες Κολομβιανούς. Ακολούθησαν το αυτοκίνητο που μετέφερε τη σορό του σε μια διαδρομή 10 μιλίων προς το νεκροταφείο.

Αντρές και Πάμπλο: Οι δύο Εσκομπάρ

Η ταινία αντιπαραβάλλει τη ζωή και τον θάνατο του Αντρές Εσκομπάρ, με την άνοδο και την πτώση του Πάμπλο Εσκομπάρ, επικεφαλής του ισχυρότερου καρτέλ ναρκωτικών της Κολομβίας μέχρι και τη δεκαετία του ’90.

Αυτή ήταν μια εποχή που τα κολομβιανά καρτέλ ναρκωτικών λίγο πολύ κυβερνούσαν τη χώρα και η χώρα φαινόταν να διολισθαίνει στην αναρχία και τη βία. Ο Αντρές και ο Πάμπλο δεν έχουν σχέση μεταξύ τους. Απλώς έχουν το ίδιο επώνυμο. Το δεύτερο πράγμα που τους συνέδεε ήταν η αγάπη τους για τη στρογγυλή θεά.

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, ο Πάμπλο Εσκομπάρ ουσιαστικά χρηματοδοτούσε τη Νασιονάλ, γεγονός που τον έκανε εκ των πραγμάτων εργοδότη του Αντρές. Πολλοί από τους βαρόνους των ναρκωτικών της Κολομβίας ήταν παθιασμένοι με το ποδόσφαιρο, τόσο για αθλητικούς λόγους όσο και για λόγους ξεπλύματος χρήματος.

Η Κολομβία αναδείχθηκε σε ποδοσφαιρική δύναμη τότε. Ένας σημαντικός λόγος ήταν τα μετρητά που έριχναν τα καρτέλ στο παιχνίδι. Μια νέα γενιά κολομβιανών αστέρων αναδύθηκε. Ο Αντρές ήταν ένας από τους πιο δημοφιλείς. Με καλύτερες προπονητικές εγκαταστάσεις, γήπεδα, προπονητές και μισθούς, οι καλοί παίκτες έμεναν πια στην Κολομβία.

Οι παίκτες ήταν επίσης μερικώς υποχρεωμένοι να κάνουν «παρέα» με τα ανώτερα κλιμάκια των αφεντικών του καρτέλ. Τα μεγαλύτερα αστέρια της χώρας πήγαιναν στο ράντσο του Πάμπλο Εσκομπάρ. Διοργάνωναν ιδιωτικούς ποδοσφαιρικούς αγώνες για τους κορυφαίους ηγέτες του καρτέλ του Μεντεγίν.

Ήταν κάτι σαν πιόνια στο σύστημα, καθώς η Κολομβία έπεφτε σε έναν εμφύλιο πόλεμο μεταξύ των καρτέλ και της κυβέρνησης, αλλά και μεταξύ αντίπαλων καρτέλ. Ποιος είναι ο ρόλος του Αντρές στην ιστορία; Ήταν ο τίμιος και έντιμος πολίτης που πλήρωσε το τίμημα της βίας. Αντιπροσωπεύει τα θύματα της εποχής.

Στην ταινία ακούμε πόσο άβολα ένιωθε ο Αντρές να συναναστρέφεται με τον Πάμπλο. Πόσο μισούσε τη βία. Πόσο πολύ ήθελε το ποδόσφαιρο να προσφέρει μια εναλλακτική λύση. Και ως μεταφορά για την ιστορία της Κολομβίας, είναι πολύτιμη. Το να έχεις κάποιον σαν τον Αντρές να ενσαρκώνει αυτές τις ιδέες, σήμαινε τόσα πολλά για τους ανθρώπους.

Το πρόσωπο πίσω από τον μάρτυρα

Ο Αντρές Εσκομπάρ ήταν ο αρχηγός της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου ανδρών της Κολομβίας. Ένας παίκτης που έχαιρε μεγάλου σεβασμού, ένας παίκτης που αγαπήθηκε ευρέως. Ήταν γνωστός ως ήσυχος, σοβαρός, πειθαρχημένος, ευγενικός και στοχαστικός άνθρωπος. Πίστευε ότι υπήρχε σύνδεση μεταξύ του τρόπου που ζούσες τη ζωή σου και του τρόπου που έπαιζες ποδόσφαιρο.

Έλεγε ότι αν η ζωή σου είναι ανοργάνωτη, θα είναι ένα χάος και στο γήπεδο. Ίσως είναι δίκαιο να κοιτάξουμε το παιχνίδι του για να μας βοηθήσει να τον καταλάβουμε. Ήταν αμυντικός. Το παιχνίδι του ήταν πειθαρχημένο. Ήρεμος. Αν τον παρακολουθήσετε, δεν φαίνεται τόσο ψυχρός όσο αποπνέει ένα είδος στοχευμένης ηρεμίας.

Υπάρχουν κάποιοι αμυντικοί που έχουν αυτή την υπέροχη ιδιότητα – μια ιδιότητα που εύκολα παραβλέπεται – να κατευνάζουν τα πνεύματα όπου κι αν παίζουν. Μια επίθεση είναι ένα πραγματικά συναρπαστικό πράγμα. Κάνει την καρδιά σου να χτυπάει πιο γρήγορα. Κάνει τα πάντα να φαίνονται ξέφρενα και συναρπαστικά. Αλλά τι γίνεται στην άμυνα; Δεν είναι αυτό που χρειάζεται.

Πρέπει να πέσουν οι καρδιακοί παλμοί, ο ενθουσιασμός να διαλυθεί. Ένας επιτιθέμενος μέσος που ηγείται των δυνάμεων του χάους σε μια κραυγαλέα επίθεση μέσα από τις πύλες του εχθρικού φρουρίου, το τελευταίο άτομο που θέλει να συναντήσει είναι ένας αμυντικός που καθηλώνει και στραγγίζει όλη την ένταση από τα πόδια. Έτσι έπαιζε ποδόσφαιρο ο Αντρές Εσκομπάρ.

Έχει γίνει σύμβολο για εκατομμύρια ανθρώπους. Ο θάνατός του αντιπροσωπεύει τη σκοτεινή πλευρά του ποδοσφαίρου. Μια εποχή της κολομβιανής ιστορίας. Τα θύματα των καρτέλ ναρκωτικών.

* Η Βασιλίνα Ριστάνη σπουδάζει στη New Media Studies 

Headlines