«Ομηροι» και «λύτρα»

Στη Νιγηρία η κεντρική τράπεζα της χώρας ανακοίνωσε τον περιορισμό του ανώτατου ορίου ανάληψης χρημάτων από τα ATM των τραπεζών, με στόχο την ενίσχυση των ψηφιακών πληρωμών στη χώρα. Σύμφωνα με το Bloomberg, από την Τρίτη 6 Δεκεμβρίου το ανώτατο όριο χρημάτων που μπορεί να «σηκώσουν» οι πολίτες της χώρας φτάνει μέχρι τα 20.000 νάιρα (44,97 δολάρια) έναντι 150.000 που ήταν το προηγούμενο ανώτατο όριο. Οι εβδομαδιαίες αναλήψεις περιορίζονται σε 100.000 νάιρα για τους πολίτες και σε 500.000 νάιρα για τις επιχειρήσεις και κάθε ανάληψη πάνω από τα εν λόγω ποσά θα έχει επιβάρυνση 5% και 10% αντίστοιχα.

Οι περισσότεροι Νιγηριανοί δεν έχουν τραπεζικό λογαριασμό και χρησιμοποιούν ανεπίσημες αγορές, όπου προτιμώνται τα μετρητά. Οι Αρχές προσπαθούν με αυτόν τον τρόπο να περιορίσουν την καταβολή λύτρων σε ένοπλες συμμορίες που ζητούν εκατομμύρια νάιρα σε μετρητά για να απελευθερώσουν τους ομήρους που κρατούν. Σε αυτή τη χώρα, δεν «παίζουν» με αυτά τα πράγματα, στο βορειοανατολικό άκρο της χώρας δρα η ισλαμιστική οργάνωση Μπόκο Χαράμ, που επιθυμεί να εγκαταστήσει τον νόμο της σαρία.

Καθίστε τώρα και σκεφτείτε πόσες φορές έχετε νιώσει εδώ στην Ελλάδα, σε μια συναλλαγή που κάνετε, ως «όμηροι». Πόσες φορές μπήκατε στην ανάγκη να καταβάλετε «λύτρα». Πόσες φορές είχατε, για παράδειγμα, «ζαχαρώσει» την αγορά ενός προϊόντος ή, ακόμα περισσότερο, είχατε χρειαστεί έναν τεχνικό για μια δουλειά στο σπίτι και πάνω που ετοιμαζόσασταν να ολοκληρώσετε τη συναλλαγή μαθαίνατε ότι η αρχική τιμή δεν περιλάμβανε ΦΠΑ, αλλά έπρεπε να πληρώσετε επιπλέον 24% αν θέλατε απόδειξη. Μπορεί ο «εκβιασμός» να μην είχε το διακύβευμα της Μπόκο Χαράμ, αλλά μιας μορφής βία είναι και αυτό, καθώς κάτι χάνεις τελικά. Είτε την αξιοπρέπειά σου, εάν υποκύψεις και συμφωνήσεις σε συναλλαγή χωρίς απόδειξη. Είτε τα λεφτά σου, αν σταθείς γενναίος και επιλέξεις να πληρώσεις.

Και μπορεί επίσης να μην υπάρχει κίνδυνος να επιβληθεί ισλαμικός νόμος στην Ελλάδα, αλλά ο νόμος της «ζούγκλας» για κάποιες συναλλαγές σε συγκεκριμένα επαγγέλματα ζει και βασιλεύει.

Η κατάσταση έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια με τη βίαιη επιβολή των capital controls του 2015 που έστειλαν πολύ κόσμο στις ηλεκτρονικές συναλλαγές ή με τις προσπάθειες της σημερινής κυβέρνησης σε μια άλλη αρνητική συγκυρία, αυτήν της πανδημίας που επίσης περιόρισε το πρόβλημα. Αλλά ο ΦΠΑ που χάνεται στον δρόμο παραμένει τεράστιος. Αγγίζει το 20% των θεωρητικά προσδοκώμενων εσόδων. Ξεπερνά τα 3,1 δισ. ευρώ ετησίως. Για κάθε 10 ευρώ συναλλαγών τα δύο ευρώ παραμένουν στη σφαίρα των «λύτρων ομηρείας».

Κι όμως το σπορ συνεχίζει να ανθεί. Οπως και οι «μαύρες» συναλλαγές. Ακόμα χειρότερα, υπάρχει ΦΠΑ που πληρώνεται από τους συναλλασσομένους αλλά δεν φτάνει ποτέ στα δημόσια ταμεία. «Στρίβει» και χάνεται σε άλλες κατευθύνσεις. Και το Δημόσιο συνεχίζει να… διευκολύνει για την απόδοση ενός παρακρατούμενου φόρου.

Ακόμα υπάρχει σε ισχύ μια από τις διατάξεις, των πιο σκληρών εποχών των μνημονίου, που δίνει τη δυνατότητα πληρωμής του ΦΠΑ σε δόσεις. Συνεχίζεται η στρέβλωση να μπορεί να χρησιμοποιεί μια επιχείρηση άτοκα, κάτι σαν κεφάλαιο κίνησης, για ένα δίμηνο τις εισπράξεις ΦΠΑ που ως ενδιάμεσος έχει απλώς την υποχρέωση αφού την εισπράξει να την αποδώσει άμεσα στο κράτος…