Γιατί μεταναστεύουν οι Αφρικανοί;

Ο καθένας μπορεί να παρατηρήσει πως η μεγάλη πλειοψηφία των μεταναστών, που αποβιβάζονται στις ελληνικές ακτές ή που επιχειρούν με διάφορους τρόπους να περάσουν τα σύνορα στον Εβρο, προέρχονται από την Αφρική. Αποτελεί αυτό ένα πολύ σοβαρό ερώτημα κυρίως διότι αφορά το μέλλον της κοινωνικής ισορροπίας της δικής μας, αλλά και της Ευρώπης ολόκληρης. Το ερώτημα που εύλογα απασχολεί πολλούς σκεπτόμενους Ελληνες και Ευρωπαίους είναι γιατί οι κάτοικοι της Αφρικής φεύγουν με τόσο μεγάλη συχνότητα, διακινδυνεύοντας ακόμη και τη σωματική τους ακεραιότητα, από τις χώρες τους και καταφεύγουν κυρίως στην Ευρώπη.

Η εύκολη απάντηση είναι βέβαια η φτώχεια και η ανέχεια. Αυτές, μαζί με τα αυταρχικά συστήματα που εξουσιάζουν συνήθως τις αφρικανικές αυτές κοινωνίες, ευθύνονται για τους μεγάλους αριθμούς φυγής των κατοίκων τους. Αν ανιχνεύσουμε την πολιτική πορεία κάποιων από τα καθεστώτα αυτά στην Αφρική θα εντοπίσουμε πολλές ομοιότητες. Με αποτελέσματα βέβαια που μοιάζουν σαν σταγόνες νερού.

Στην Αιθιοπία, ο Μπιγιούντ Αχμέντ ήρθε στην εξουσία σαν φιλελεύθερος μεταρρυθμιστής. Κατόρθωσε μάλιστα να σταματήσει τη σύρραξη με την Ερυθραία με αποτέλεσμα να του απονεμηθεί και το Νομπέλ Ειρήνης! Σύντομα βέβαια έδειξε τα πραγματικά του χρώματα. Αρχισε τις διώξεις κατά φυλών διαφορετικών από τη δική του προκαλώντας το ξεκίνημα ενός εμφυλίου πολέμου πολύ χειρότερου απ’ ό,τι είχε μέχρι τότε αντιμετωπίσει η χώρα του. Αυτό προκάλεσε αναζωπύρωση του αυταρχισμού και του προέδρου στην Ερυθραία Ισαΐα Αφεγουέρκι.

Σε μια χώρα χωρίς δικαιοσύνη, Βουλή και εκλογές, η φτώχεια θερίζει, ενώ χιλιάδες πολίτες απελπισμένοι τώρα πια την εγκαταλείπουν. Αλλά και ο «φωτισμένος», λατρευτός στη Δύση, Πολ Καγκάμε στη Ρουάντα, έχει πλέον έντονα χαρακτηριστικά απολυταρχισμού. Που όμως λόγω του τραγικού παρελθόντος της χώρας του συχνά παραβλέπονται. Οι συνέπειες όμως είναι κι εκεί ολέθριες. Το ζήτημα είναι τι είδους άνθρωποι φεύγουν από την Ανατολική Αφρική προσπαθώντας να φθάσουν στην Ευρώπη διεκδικώντας την ιδιότητα του πρόσφυγα. Ξεφεύγουν από διώξεις και πιθανή εξόντωση ή αποτελούν απλώς κινήσεις οικονομικής επιβίωσης επιχειρώντας να ξεφύγουν από τη χώρα; Και υπάρχει και κάποιο άλλο θέμα. Αυτοί που διαφεύγουν προς την Ευρώπη, ιδίως από Ερυθραία και Σομαλία, είναι μουσουλμάνοι, ενώ αυτοί που υφίστανται τις διώξεις είναι κυρίως χριστιανοί. Το γιατί είναι δυσεξήγητο κι αρκετά σκοτεινό.

Παρόμοια είναι η κατάσταση στη Δυτική Αφρική με τη διαφορά πως οι ροές των μετακινουμένων είναι προς το Μαρόκο, μέσω Μαυριτανίας ή άλλων περιοχών του Σαχέλ (Υποσαχάρια Αφρική), που καταλήγουν σε Ισπανία ή, μέσω Λιβύης, στην Ιταλία. Στο Μπενίν, ο πρόεδρος Πατρίς Ταλόν έχει δημιουργήσει ένα αυταρχικότερο από παλαιότερα καθεστώς ευνοώντας τους ομιλούντες τη γλώσσα Φον και περιθωριοποιώντας πολλούς χριστιανούς και μουσουλμάνους κατοίκους. Εξίσου στο Τόγκο, η κυβέρνηση του Φόρε Γκνασμπίγκια θεωρείται αυταρχική, στηρίζεται στον στρατό και ασκεί συγκεντρωτική εξουσία, διαχειριζόμενη με αδιαφάνεια τους τεράστιους πόρους φωσφόρου της χώρας.

Αποτέλεσμα η φτώχεια, η καταπίεση και οι διώξεις αντιφρονούντων. Με αποτέλεσμα φυγή πολλών κατοίκων προς αλλότριους προορισμούς. Κι από εκεί φεύγουν μουσουλμάνοι ενώ οι διώξεις γίνονται κυρίως κατά χριστιανών! Στην Μπουργκίνα Φάσο («Είμαστε Εντιμοι»), η κατάσταση δεν είναι καλύτερη. Ο τελευταίος πρόεδρος (μέσω στρατιωτικού πραξικοπήματος τον Σεπτέμβριο 2022) Ιμπραήμ Τραορέ, εκφράζει υποτίθεται την προσπάθεια καταπολέμησης της ισλαμικής τρομοκρατίας (από Ισλαμικό Κράτος και Αλ Κάιντα) που εισάγεται από τις γειτονικές στην περιοχή του Σαχέλ χώρες Μάλι και Νίγηρα. Τουλάχιστον 1 εκατ. άνθρωποι έχουν φύγει από τα σπίτια τους και πολλοί έχουν διαρρεύσει εκτός των συνόρων. Για μια συνεπή περιγραφή της δραματικής κατάστασης βλ. τελευταίο βιβλίο του Ken Follet, «Never». Pan, 2022.