Ελληνοτουρκικά: «Σχέδιο Χάγη» σε τρία μέτωπα

Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Ο ιδανικός προορισμός για την Αθήνα προκειμένου να λύσει τις εκκρεμότητες των οριοθετήσεων υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Εκκρεμότητες που μπορεί να αναδειχθούν, όπως αποδεικνύεται, σε εν δυνάμει προβλήματα ανά πάσα στιγμή. Ξεκινώντας από την Αλβανία και φτάνοντας μέχρι την Τουρκία, με ενδιάμεσο σταθμό τη Λιβύη. Η Αθήνα θέλει να αποδείξει ότι σέβεται το διεθνές δίκαιο και το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, είναι ικανή να παίρνει αποφάσεις, να κάνει συμβιβασμούς και να σέβεται όσα θα τις υποδείξει το διεθνές δικαστήριο σε οποιαδήποτε προσφυγή. Για τους διπλωμάτες η προσφυγή στη Χάγη είναι η απόδειξη ότι η Ελλάδα θέλει λύσεις και επιχειρεί να στείλει το μήνυμα στους γείτονές της. Ωστόσο τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα όσο φαίνονται.

Αλβανία

Αθήνα και Τίρανα έχουν συμφωνήσει σε παραπομπή της διαφοράς για την ΑΟΖ στο δικαστήριο της Χάγης, ήδη από τη συνάντηση Δένδια – Ράμα τον Οκτώβριο του 2020. Ωστόσο το συνυποσχετικό δύο χρόνια μετά δεν έχει συνταχθεί και οι πληροφορίες σημειώνουν ότι το πρόβλημα δεν είναι οι τεχνικές λεπτομέρειες αλλά η πολιτική βούληση, κυρίως από την πλευρά της Αλβανίας. Οι σχέσεις άλλωστε Τιράνων – Αγκυρας είναι αυτές που σύμφωνα με τη γενική πεποίθηση τορπίλισαν και τη σχετική συμφωνία του 2009. Στην πρόσφατη επίσκεψη Μητσοτάκη στα Τίρανα ο Ράμα επαναβεβαίωσε τη δέσμευσή του με τους πλέον αισιόδοξους να θεωρούν εφικτή την πρόοδο στην υπόθεση και πριν από τις εκλογές. Οι πιο ρεαλιστές δεν το θεωρούν πιθανό.

Λιβύη

Ο πρωθυπουργός Ντμπέιμπα σε δηλώσεις του μετά την υπογραφή του νέου τουρκολιβυκού μνημονίου για τους υδρογονάνθρακες που καταδικάστηκε και από το Συμβούλιο Ασφαλείας των ΗΕ, μίλησε για προσφυγή Ελλάδας – Λιβύης στη Χάγη με στόχο την επίλυση της διαφοράς. Προειδοποίησε ωστόσο ότι δεν παραχωρεί τα δικαιώματα της Λιβύης και δεν προτίθεται σε υποχωρήσεις. Το ΥΠΕΞ της Λιβύης την περασμένη εβδομάδα κατηγόρησε την Ελλάδα για προσπάθεια αξιοποίησης της κρίσης στη χώρα, προκειμένου να επιβάλει τετελεσμένα σε διαφιλονικούμενες περιοχές, μέσω και των ερευνών, δείχνοντας τη δραστηριότητα της ExxonMobil νοτιοδυτικά της Κρήτης. Προειδοποίησε δε με νομικές και διπλωματικές ενέργειες. Με την Τρίπολη να υιοθετεί όλο και εντονότερα την τουρκική ρητορική, κάνοντας τη Χάγη να δείχνει μάλλον μακριά. Ερώτημα και αν η Αθήνα θα πήγαινε στη Χάγη, έπειτα από συνεννόηση με την κυβέρνηση Ντμπέιμπα, στην οποία δεν αναγνωρίζει αρμοδιότητα ούτε για συνομιλίες.

Τουρκία

Θεωρητικά Αθήνα και Αγκυρα καλούν η μία την άλλη για προσφυγή στα διεθνή δικαστήρια για λύση. Μόνο που διαφωνούν στο τι θα κρίνει το δικαστήριο. Για την Αθήνα η διαφορά Ελλάδας – Τουρκίας είναι μία, αυτή της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ. Και για αυτή θα πρέπει να πάνε στο δικαστήριο της Χάγης. Για την Τουρκία η διαφορά είναι διαφορές. Που ξεκινούν από την υφαλοκρηπίδα, την ΑΟΖ και τα χωρικά ύδατα και φτάνουν μέχρι τον εναέριο χώρο και τις περιοχές έρευνας και διάσωσης. Αρα εξαρχής οι δύο πλευρές δεν μπορούν να συμφωνήσουν γιατί θα πρέπει να πάνε στη Χάγη. Το αφήγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας» δε που έχει οικοδομηθεί με συνέπεια δεν θεωρείται ότι επιτρέπει ελπίδες για λύση. Πολύ περισσότερο δε εν μέσω πολεμικής ρητορικής και ενός νέου αφηγήματος περί «ελληνικής απειλής», που στοχεύει την Ουάσιγκτον μέσω Αθήνας. Σε αυτή τη φάση. Ενώ και στην Ελλάδα ένας συμβιβασμός που θα εμπεριέχει τη λέξη «Τουρκία» είναι τουλάχιστον επικίνδυνος για τα πολιτικά κόμματα και την επιβίωσή τους. Γιατί ο συμβιβασμός σημαίνει αμοιβαίες υποχωρήσεις.

Ακόμα και αν το συνυποσχετικό με την Αλβανία μοιάζει ως ο στόχος που είναι πιο ρεαλιστικός στην παρούσα φάση, το ερώτημα παραμένει γιατί τα Τίρανα να αλλάξουν στάση σε αυτή τη φάση. Ενώ Λιβύη και Τουρκία μοιάζουν με ευσεβείς πόθους… Εκτός και αν υπάρξει μία διαμεσολάβηση με αμερικανική σφραγίδα, που θα αποφασίσει να προκαλέσει εξελίξεις με το βλέμμα και στο νέο τοπίο που επιβάλλει η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Με την εξίσωση να παραμένει εξαιρετικά δύσκολη.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ