«Ακούω έναν κρότο, ένα βουητό, η γη τρέμει, μια απότομη μυρωδιά μπαρουτιού απλώνεται», περιγράφει στο βιβλίο του που μόλις κυκλοφόρησε ο Πάβελ Φιλάτιεφ την αρχή της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, στην οποία συμμετείχε.

«Δεν έχω ιδέα τι συμβαίνει και ποιος πυροβολεί ποιον. Πυροβολούμε επιτιθέμενους Ουκρανούς; Το ΝΑΤΟ;  Ή κάνουμε επίθεση; Ποιον στοχεύει αυτός ο κολασμένος βομβαρδισμός; Από πού προέρχονται οι βολές πυροβολικού μεγάλου βεληνεκούς;», μεταφέρει στο χαρτί τις σκέψεις που περνούσαν από το μυαλό του εκείνες τις πρώτες στιγμές του πολέμου.

«Θα πάρουμε τη Χερσώνα; Μας επιτίθεται η Ουκρανία με τη βοήθεια του ΝΑΤΟ; Τέλος πάντων, είμαι σίγουρος ότι έχουμε ένα σχέδιο», σκέφτηκε.

Στις 24 του περασμένου Φεβρουαρίου, στις τέσσερις τα ξημερώματα, ο 34χρονος Ρώσος αλεξιπτωτιστής και οι υπόλοιποι της μονάδας του 56ου αερομεταφερόμενου συντάγματος του ρωσικού στρατού εισέβαλαν από την προσαρτημένη Κριμαία στη νότια ουκρανική επαρχία της Χερσώνας.

Ο ίδιος βρέθηκε στα χαρακώματα γύρω από το Μικολάιβ. Μέχρι τότε, πίστευε ότι υπήρχε λόγος για την εισβολή. Μέχρι που κατάλαβε μόνος του ότι κανείς τα ουκρανικά εδάφη δεν προσδοκούσε την «απελευθέρωση» για την οποία μιλούσε το Κρεμλίνο.

Σκιαγραφεί με μελανά χρώματα τις συνθήκες και την οργάνωση στις πρώτες εβδομάδες των μαχών. «Είχα πια μια πολύ ξεκάθαρη αίσθηση ενός ολοκληρωτικού φιάσκου»…

Ένας «διαλυμένος στρατός»

«Καπνίζω», γράφει, «και είμαι εκνευρισμένος με τη στρατιωτική διοίκηση που είμαστε εδώ τρεις μέρες και κανείς από τους ιθύνοντες προφανώς δεν σκέφτηκε ότι χρειαζόμαστε κάτι να φάμε και να πιούμε».

«Τα μισά από τα αγόρια μας κυκλοφορούν με ουκρανικές στολές, επειδή είναι καλύτερης ποιότητας και πιο άνετες ή επειδή οι δικές μας έχουν φθαρεί εδώ και καιρό και η μεγάλη χώρα μας δεν είναι σε θέση να παράσχει στον στρατό της ρούχα, τρόφιμα και εξοπλισμό»

«Όταν πέρασα στα σύνορα, δεν είχα καν υπνόσακο. Έπειτα από μια εβδομάδα τα παιδιά μου βρήκαν έναν υπνόσακο με σπασμένο φερμουάρ».

Τα όπλα ήταν παλιάς τεχνολογίας -κάποια σκουριασμένα- πολλά οχήματα ήταν χωρίς φρένα λόγω βλάβης, στρατιώτες είχαν ακρωτηριαστεί στις μάχες, εξιστορεί.

«Ένας στρατός σαν κι αυτόν δεν χρειάζεται αντίπαλο». «Είναι τεχνικά απελπιστικά ξεπερασμένος», γράφει, «διεφθαρμένος, διαλυμένος» και «ηθικά σάπιος».

Ο Πάβελ ήταν δύο μήνες στο μέτωπο όταν τραυματίστηκε σοβαρά στο μάτι και μεταφέρθηκε για νοσηλεία στη Ρωσία. Στο νοσοκομείο αποφάσισε να γράψει ό,τι είχε δει και βιώσει: καταστροφές, πτώματα, πανικό, σαστισμένοι διοικητές, επιδρομές, λεηλασίες.

Υπήρχε πείνα, κρύο, επιθέσεις, ο φόβος του θανάτου και απόγνωση. Τόση, που κάποιοι στρατιώτες αυτοπυροβολούνταν στα πόδια, για να πάρουν τα ρούβλια που είχε υποσχεθεί ως αποζημίωση το κράτος.

Ο ίδιος ήταν μαθημένος στα χακί και στις κακουχίες του στρατού. Γεννημένος σε στρατιωτική οικογένεια στο Βολγκοντόνσκ στην νότια ρωσική περιφέρεια του Ροστόφ, δίπλα στην Ουκρανία, είχε υπηρετήσει στον ρωσικό στρατό στην Τσετσενία στα τέλη της δεκαετίας του 2000.

Μετά τα παράτησε και έγινε εκπαιδευτής αλόγων. Για οικονομικούς λόγους ωστόσο επέστρεψε στον στρατό το 2021.

«Πούτιν γ@μ@@σαι»

Όταν άρχισε η παράνομη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο Πάβελ πίστευε βαθιά ότι έκανε το καθήκον του για την πατρίδα του, υπερασπιζόμενος την ασφάλεια και τα συμφέροντά της.

Όμως η εμπειρία του στα μέτωπα του πολέμου και όσα είδε με τα μάτια του, λέει, άλλαξαν άρδην την οπτική του. Όταν τραυματίστηκε στο μάτι στη διάρκεια σκληρών μαχών, αναφέρει, θυμάται ότι έλεγε από μέσα του: «Θεέ μου, αν επιβιώσω, θα κάνω ό,τι μπορώ για να τα αλλάξω όλα αυτά!»…

Οι σημειώσεις που κράτησε στις 45 ημέρες της νοσηλείας του – συνολικά 141 σελίδες- ήταν γεμάτες κριτική για την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της χώρας του.

Υπό τον τίτλο «ZOV 56» -που παραπέμπει στο γράμμα Ζ το οποίο έγινε σύμβολο της ρωσικής εισβολής, στη ρωσική λέξη που σημαίνει «κάλεσμα» και τον αριθμό της μονάδας του- ανήρτησε τα πρόχειρα απομνημονεύματά του τον περασμένο Αύγουστο στο ρωσικό μέσο κοινωνικής δικτύωσης Vkontakte.

Έγιναν αμέσως viral, τραβώντας την προσοχή του ρωσικού κοινού, αλλά και και της διεθνούς κοινής γνώμης. Ολόκληρα αποσπάσματα αναδημοσιεύτηκαν τότε στον διεθνή Τύπο, στον Guardian και στην Washington Post.

Ο ίδιος εν τω μεταξύ δεν ήθελε να επιστρέψει στον στρατό. Zήτησε να αποστρατευτεί για λόγους υγείας, αλλά το αίτημά του απορρίφθηκε.

Έγινε λιποτάκτης και για ένα διάστημα κρυβόταν περιπλανώμενος για ένα διάστημα από πόλη σε πόλη στη Ρωσία.

Στα τέλη του περασμένου Αυγούστου κατάφερε με τη βοήθεια ενός ρωσικού δικτύου ακτιβιστών, το Gulagu.net, να καταφύγει στη Γαλλία, αιτούμενος πολιτικό άσυλο.

Με το που έφτασε στο αεροδρόμιο Σαρλ ντε Γκωλ, πήγε στις τουαλέτες και μπροστά στην κάμερα του κινητού του έσκισε όλα τα επίσημα έγγραφά του -στρατιωτικά και διαβατήριο- από τη Ρωσία.

Ούτως ή άλλως τώρα δεν μπορεί να επιστρέψει εκεί, καθώς θα βρεθεί αντιμέτωπος με φυλάκιση.

«Αγαπώ τη Ρωσία και τον ρωσικό λαό», λέει στο τέλος του βίντεο. «Όμως ο Πούτιν δεν είναι η Ρωσία», συμπληρώνει, καταλήγοντας με ένα… μεγαλοπρεπές «Πούτιν γ@μ@@σαι».

Από την εισβολή, στη συγγραφή

Ων πια στο Παρίσι, ο Πάβελ συνάντησε τον Βλαντίμιρ Οσέτσκιν. Είναι Ρώσος αντιφρονών, υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ιδρυτής του δικτύου Gulagu.net και του ομώνυμου ιστότοπου, που επικεντρώνεται σε αποκαλύψεις για τη διαφθορά στο ποινικό σύστημα της Ρωσίας και για τα βασανιστήρια σε κρατητήρια, φυλακές και κάθε τομέα της επιβολής του νόμου στη χώρα.

Για τις αποκαλύψεις του, ο Οσέτσκιν βρέθηκε στη λίστα καταζητούμενων στη χώρα του. Εξ ου και έφυγε μαζί με την οικογένειά του στη Γαλλία, όπου ζει από το 2015.

Ήταν αυτός που παρότρυνε τον Πάβελ Φιλάτιεφ να εγκαταλείψει για τη δική του ασφάλεια τη Ρωσία μετά τη δημοσιοποίηση των αντιπολεμικών σχολίων του. Μετέπειτα, συμφώνησαν οι σημειώσεις να γίνουν βιβλίο, τα έσοδα από τις πωλήσεις του οποίου θα διοχετεύονταν προς στήριξη των άμαχων Ουκρανών.

Κάπως έτσι λοιπόν τα απομνημονεύματα του Ρώσου πρώην αλεξιπτωτιστή και μέλος των δυνάμεων της παράνομης εισβολής στην Ουκρανία έγιναν μαγιά για το βιβλίο, που έχει αρχίσει τις τελευταίες ημέρες να κυκλοφορεί σε 13 χώρες.

Στη Γαλλία, ο τίτλος του είναι «ZOV, Ο άνδρας που είπε όχι στον πόλεμο». Στη Γερμανία είναι «ZOV, η απαγορευμένη έκθεση».

Είναι η μαρτυρία του για τους πρώτους δύο μήνες της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, αποτυπωμένη σε σχεδόν 200 σελίδες, με προσωπική γραφή, χωρίς αναλύσεις.

Αφηγείται από τη δική του σκοπιά την πείνα, το κρύο και τον θάνατο σε έναν κακώς προετοιμασμένο και ελλιπώς εξοπλισμένο και διοικούμενο ρωσικό στρατό, για έναν πόλεμο που καταγγέλλει τώρα ως «ανήθικο», «παράνομο» και «παράλογο», «που οδηγεί ολόκληρη τη χώρα στην καταστροφή».

«Ντρέπομαι για τους ανθρώπους μας που αγνοούν όλα τα προβλήματα, με την ελπίδα να γλιτώσουν οι ίδιοι», γράφει για τους Ρώσους συμπολίτες του. «Κάθε χρόνο», λέει, «μας μετατρέπουν όλο και περισσότερο σε σκλάβους».

«Αγανακτισμένος πατριώτης»

Ο Πάβελ τονίζει επανειλημμένα ότι η κριτική του δεν απευθύνεται στους απλούς στρατιώτες, που καταγγέλλει ότι έχουν πέσει θύματα παραπληροφόρησης από το Κρεμλίνο.

Ο ίδιος δηλώνει ότι δεν είναι σε θέση να επιβεβαιώσει κάποια θηριωδία των ρωσικών δυνάμεων για όσο διάστημα πολεμούσε στη Χερσώνα. «Φυσικά δεν μπορώ να εγγυηθώ για ολόκληρο τον στρατό», γράφει, «όμως μπροστά στα μάτια μου κανείς δεν βασανίστηκε, πολλώ μάλλον υπέστη βιασμό».

Κατά την άποψή του, θα ήταν καλύτερα η Ρωσία να είχε ενισχύσει τα σύνορά της και να είχε κινηθεί στρατιωτικά σε περίπτωση επίθεσης. Έτσι «η διεθνής κοινότητα δεν θα μπορούσε να μας κατηγορεί ότι είμαστε επιτιθέμενοι κατακτητές».

Το κόστος της κατοχής των ουκρανικών εδαφών, λέει, θα μπορούσε τώρα να οδηγήσει σε χρεοκοπία τη Ρωσία, που βυθίζεται σε «δόλο και ψεύτικες αξίες».

«Ένας στρατός καταστράφηκε σκόπιμα, ενόσω καθόμασταν όλοι σιωπηλοί και παρακολουθούσαμε τις παρελάσεις της 9ης Μαΐου στην Κόκκινη Πλατεία», γράφει, αναφερόμενος στους ετήσιους εορτασμούς στη Μόσχα για τη νίκη του Σοβιετικού Στρατού επί της Γερμανίας του Χίτλερ στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

«Ευχαριστούμε τους προγόνους μας που τελείωσαν τον πόλεμο», ενώ «οι απόγονοί τους έχουμε ξεκινήσει τώρα νέο;».

Ο Πάβελ δεν κρύβει το γεγονός ότι είναι πατριώτης, γράφει η δημοσιογράφος της γερμανικής εφημερίδας Die Zeit Στέφανι Φλαμ, που συνάντησε στο Παρίσι τον πρώην αλεξιπτωτιστή του ρωσικού στρατού εισβολής. Κάτι, αναφέρει, που την κάνει να αναρωτιέται ποια θα ήταν η γνώμη του εάν ο πόλεμος της Ρωσίας ήταν επιτυχής…

Εξιλέωση στα… λόγια;

Με την κυκλοφορία του βιβλίου εν τω μεταξύ προέκυψαν παρατράγουδα μεταξύ του πρώην στρατιώτη-συγγραφέα και του οιονεί σωτήρα του, Βλαντίμιρ Οσέτσκιν.

Όπως ανακοίνωσε ο τελευταίος μέσω Facebook, ο Πάβελ έχει προσφύγει νομικά κατά του ιδρύματος NDF, του οποίου προεδρεύει ο Οσέτσκιν και είναι η νομική οντότητα με την οποία ο Ρώσος πρώην στρατιωτικός υπέγραψε συμβόλαιο μεταβίβασης πνευματικών δικαιωμάτων.

Διαδικασία, μέσω της οποίας θα γινόταν η συγκέντρωση και διάθεση σε αμάχους στην Ουκρανία των εσόδων τις πωλήσεις του βιβλίου ZOV.

Ήδη είχαν συγκεντρωθεί 300.000 ευρώ από προκαταβολές, τονίζει ο Οσέτσκιν. «Όμως ο Πάβελ», αναφέρει, «αποφάσισε διαφορετικά».

Κατήγγειλε το συμβόλαιο, υποστηρίζοντας ότι η υπογραφή του έγινε κατόπιν πιέσεων στον ίδιο. «Κανείς δεν του άσκησε πίεση, κανείς δεν τον απείλησε», λέει ο αυτοεξόριστος Ρώσος, που έχει αναρτήσει σειρά σχετικών βιντεοκλήσεων και γραπτών μηνυμάτων με τον Πάβελ Φιλάτιεφ.

«Εμείς οι ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν είμαστε στρατιωτικοί, δεν έχουμε εκπαιδευτεί σε στρατιωτικά κόλπα», υπογραμμίζει.

«Προσπαθούμε να υπερασπιστούμε αυτούς που χρειάζονται βοήθεια, συχνά βάζουμε σε κίνδυνο τον εαυτό μας… Δεν έχουμε μυστικά και φυσικά θα δημοσιεύσουμε όλα αυτά τα υλικά και τις συκοφαντίες του Φιλάτιεφ σε ντοκιμαντέρ».

«Επιπλέον, είναι σημαντικό για εμάς να επιλύσουμε ένα ηθικό δίλημμα. Αναλάβαμε να μεταφέρουμε όλα τα κεφάλαια από την πώληση του βιβλίου στην Ουκρανία και να βοηθήσουμε έτσι τον Φιλάτιεφ να εξιλεωθεί για τη συνενοχή του στην επίθεση».

«Από την άλλη», γράφει, μας απασχολεί το «αν έχουμε το δικαίωμα να εγκρίνουμε την έκδοση του βιβλίου ως απόδειξη του πολέμου, ενώ γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι ο συγγραφέας του είναι σε θέση να ψεύδεται και να εξαπατά για τα συμφέροντά του».

Headlines