Η κοινωνική αναταραχή στη Μογγολία και οι γεωπολιτικές διαστάσεις της

Οι χειμώνες στη Μογγολία είναι ιδιαίτερα ψυχροί. Όμως, αυτό δεν εμπόδισε χιλιάδες διαδηλωτές να συγκεντρωθούν στην πρωτεύουσα της χώρας, Ουλάν Μπατόρ για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στη διαφθορά και την εκτίναξη του πληθωρισμού σε ύψη άνω του 15%.

Οι κατηγορίες για διαφθορά αφορούν τις καταγγελίες που υπάρχουν για τη βιομηχανία γαιάνθρακα της χώρας και το γεγονός ότι συγκεκριμένοι πολιτικοί κατηγορούνται ότι έχοντας μερίδια σε ορυχεία και εταιρείες μεταφοράς κατάφερναν να κάνουν παράνομες πωλήσεις στην Κίνα.

Η Μογγολία είναι μια χώρα που παραδοσιακά στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στις εξορύξεις. Περίπου το ένα τέταρτο του ΑΕΠ της χώρας προέρχεται από τις εξορύξεις. Η Κίνα αποτελεί τον προορισμό περίπου του 86% των εξαγωγών της Μογγολίας και ο γαιάνθρακας αντιπροσωπεύει περίπου τις μισές από αυτές. Οι διαδηλωτές υποστήριζαν ότι περίπου 6,5 εκατομμύρια τόνοι γαιάνθρακα είχαν ουσιαστικά κλαπεί και ζητούσαν να δοθούν στη δημοσιότητα τα ονόματα των πολιτικών που εμπλέκονταν.

Η αντίδραση της κυβέρνησης της Μογγολίας ήταν να δώσει στη δημοσιότητα εννέα επίμαχα συμβόλαια της κρατικής εταιρείας εξορύξεων που ήταν στο στόχαστρο των διαδηλωτών και να δηλώσει ότι όλες οι μελλοντικές συμφωνίες για την εξαγωγή γαιάνθρακα θα είναι με καθεστώς διαφάνειας, ενώ δεσμεύτηκε ότι μια κοινοβουλευτική επιτροπή θα ερευνήσει το σκάνδαλο.

Μια κρίσιμη γεωπολιτικά χώρα

Ωστόσο, όταν τέτοιες μορφές αναταραχής συμβαίνουν σε μια χώρα με τη γεωγραφική θέση και τον ορυκτό πλούτο της Μογγολίας, εύλογο είναι κανείς να θέλει να εξετάσει και τις γεωπολιτικές διαστάσεις.

Καταρχάς η Μογγολία είναι μια χώρα που ζει πάντα σε σχέση με τους δύο ισχυρούς γείτονές της: τη Ρωσία και την Κίνα, με τους οποίους έχει και τις μεγαλύτερες συναλλαγές. Από τη Ρωσία δέχεται τις μεγαλύτερες εισαγωγές ενέργειες και προς την Κίνα κατευθύνει τις περισσότερες εξαγωγές της. Η χώρα διαθέτει πολύ μεγάλα αποθέματα γαιάνθρακα (ένα ορυκτό καύσιμο που στον βραχύ χρόνο η Κίνα θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί εκτεταμένα), χρυσού, χαλκού αλλά και μεγάλα κοιτάσματα άλμης με λίθιο, ένα ορυκτό ιδιαίτερα σημαντικό αφού χρησιμοποιείται στη βιομηχανία μπαταριών.

Ταυτόχρονα, η χώρα έχει μια κρίσιμη γεωγραφική θέση στις μεγάλες ροές εμπορίου και ενέργειες ανάμεσα στην Κίνα και τη Ρωσία. Μάλιστα, η χώρα αναμένεται να είναι τμήμα της διαδρομής του σχεδιαζόμενου αγωγού Power of Siberia 2 που όταν κατασκευαστεί θα μπορεί να στείλει έως και 50 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου από τη ρωσική χερσόνησο Γιαμάλ στον αρκτικό κύκλο, στην ανατολική Κίνα, ένας αγωγός που αναμένεται να ξεκινήσει να κατασκευάζεται στο 2024 και που αποτελεί κρίσιμη πλευρά της προσπάθειας της Ρωσίας να ανακατευθύνει τις εξαγωγές φυσικού αερίου της προς τα ανατολικά, με δεδομένες την ευρωπαϊκή απόφαση για πλήρη ουσιαστικά απαγκίστρωση από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Ούτως ή άλλως η Κίνα και η Μογγολία έχουν αναβαθμίσει τη συνεργασία τους κυρίως ως προς τις μεταφορές, κυρίως μεταλλευμάτων, συμπεριλαμβανομένων και σιδηροδρομικών γραμμών.

Η αναβάθμιση των Σινο-μογγολικών σχέσεων αποτυπώθηκε και στην πρόσφατη επίσκεψη του πρωθυπουργού της Μογγολίας Ουχναγκίν Χουρελσούχ όπου συναντήθηκε και τον κινέζο ηγέτη Σι Τζινπίνγκ. Ο πρωθυπουργός της Μογγολίας υπογράμμισε τις καλές σχέσεις των δύο χωρών, εξέφρασε την υποστήριξή του για την κινεζική στρατηγική και υπογράμμισε τη σημασία που έχει η οικοδόμηση του οικονομικού διαδρόμου Κίνας – Μογγολίας και Ρωσίας.

Η στάση της Δύσης

Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι η Δύση έχει εγκαταλείψει αυτή την κρίσιμη περιοχή. Αντιθέτως, είναι σαφές ότι στρατηγικός στόχος είναι ακριβώς να «αποσπασθεί» η Μογγολία από την επιρροή των δύο γειτόνων της.

Δεν είναι τυχαίο, έτσι ότι στις 1-2 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε επίσκεψη αντιπροσωπείας του ΝΑΤΟ στην Μογγολία η οποία συναντήθηκε με εκπροσώπους των ενόπλων δυνάμεων της χώρας.

Η Μογγολία είναι σε καθεστώς συνεργασίας με το ΝΑΤΟ από το 2005 και έχει συμμετάσχει και σε ειρηνευτικές αποστολές.

Η μεγάλη σύγκρουση για την επιρροή στην ευρύτερη Κεντρική Ασία

Η Κεντρική Ασία ολοένα και περισσότερο γίνεται ένα πεδίο ανταγωνισμών ανάμεσα στη Δύση από τη μία, την Κίνα και τη Ρωσία από την άλλη. Αυτό είναι λογικό, εάν σκεφτούμε ότι σε αυτή την περιοχή θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό το εάν θα προχωρήσουν τα συνολικότερα σχέδια ευρασιατικής ολοκλήρωσης.

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι μέχρι τώρα το Καζακστάν, χώρα με ιδιαίτερη στρατηγική σημασία, που προσπαθεί να διατηρήσει ισορροπίες ανάμεσα στις σχέσεις με Ρωσία και Κίνα και την προσπάθεια προσέλκυσης επενδύσεων από τη Δύση και όπου σε πλευρές των πρόσφατων βίαιων διαμαρτυριών αρκετοί διέκριναν και στοιχεία ξένης υποκίνησης.

Αντίστοιχα, στις αντιπαραθέσεις ανάμεσα στο Κιργιστάν και το Τατζικιστάν – οι δύο χώρες εξακολουθούν να μην έχουν πλήρως αποσαφηνίσει τη συνοριακή γραμμή τους – ορισμένοι επίσης έχουν εντοπίσει μια προσπάθεια ξένης ανάμειξης στο βαθμό που η ίδια η σύγκρουση θέτει υπό αμφισβήτηση την ικανότητα της Ρωσίας να εγγυάται την ασφάλεια της ευρύτερης περιοχής.

Άλλωστε, μια αντίστοιχη προσπάθεια εκμετάλλευσης τοπικών αντιπαραθέσεων στην ευρύτερη ρωσική «ζώνη ευθύνης» έχει καταγραφεί και στην αντιπαράθεση Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, σύγκρουση που αποτελεί μια πραγματική δοκιμασία της ικανότητα της Ρωσίας να εγγυάται τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή του Καυκάσου.